..............................................................
"...Όλα είναι ζήτημα Πίστης ωστόσο..."
Από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Κώστα Κουτσουρέλη (facebook, 21.2.2023)
(πάνω αριστερά, ο Ευκλείδης & κάτω αριστερά ο Αρίσταρχος)Ο Μαρκ Μπλοκ, ο σπουδαίος Γάλλος ιστορικός, έλεγε ότι τον 17ο αιώνα δεν υπήρχαν άθεοι. Η εποχή δεν το επέτρεπε. Σήμερα συμβαίνει το αντίθετο, σε ορισμένους κύκλους ο αθεϊσμός είναι η μόνη επιτρεπτή στάση. Όλα είναι ζήτημα Πίστης ωστόσο. Δηλαδή οφέλους εντέλει. Η πίστη στην Επιστήμη (τον Ορθό Λόγο, τα Φώτα, την Αυτορρυθμιζόμενη Αγορά κ.ο.κ.) σε κάποιους παρέχει υπαρξιακή ταυτότητα, επαγγελματική αναγνώριση, διανοητική γαλήνη, κοινωνική ένταξη. Σε άλλους αυτά τα εξασφαλίζει η πίστη στην Άμωμο Σύλληψη, τα Ουρί του Παραδείσου, την Αταξική Κοινωνία, το Χιλιόχρονο Ράιχ, τον Μεγάλο Ενιαυτό ή το Spiritus Mundi.
Εννοείται ότι κάθε ομάδα βαφτίζει την πίστη της "αλήθεια", αποκλειστική και μόνη ισχύουσα μάλιστα. Κάθε τέτοια "αλήθεια" ωστόσο δεν είναι πρωτευόντως παρά έννοια πρακτική/πολεμική, δευτερευόντως μόνο θεωρητική. Εξυπηρετεί τις αξιώσεις ισχύος που η εκάστοτε ομάδα εγείρει. «Μια καθαρά θεωρητική απόφανση για την αλήθεια, δίχως καμιάν αναφορά σ' έναν συγκεκριμένο υπαρξιακό φορέα, είναι όχι μόνο αδιανόητη, αλλά και πρακτικά αδιάφορη». (Π. Κονδύλης, Ισχύς και Απόφαση, σ. 155).
Οι επιστημονικές αλήθειες δεν διαφέρουν στη δομή τους από τις αλήθειες των θρησκευτικών ή πολιτικών συστημάτων. Και οι μεν και οι δε εδράζονται σε τελική ανάλυση σε μη αποδείξιμα δόγματα ή αρχές. Με τη διαφορά ότι στις φυσικομαθηματικές επιστήμες αυτά ονομάζονται αξιώματα. Το αξίωμα λ.χ. «Από σημείου εκτός ευθείας φέρεται μία και μόνον παράλληλος» είναι στην ουσία δόγμα, που στις μη ευκλείδειες γεωμετρίες δεν γίνεται παραδεκτό. Ο Ράσελ και ο Ουάιτχεντ ναυάγησαν πλήρως αγωνιζόμενοι να θεμελιώσουν τα μαθηματικά.
Ομοίως, η δήλωση «Πιστεύω εις έναν Θεόν» είναι το ευκλείδειο αξίωμα της θεολογίας. Η αρχή "Pacta sunt servanda" είναι το ανάλογο της νομικής. Παρά τις προσπάθειες στρατών θεολόγων, φιλοσόφων και νομικών, κανείς δεν μπόρεσε ούτε θα μπορέσει ποτέ να τα αποδείξει. Όμως η πρακτική τους απήχηση, η χρηστικότητά τους στο πλαίσιο της κοινωνικής ζωής, ήταν και παραμένει κολοσσιαία, κυριολεκτικά κοσμοϊστορική.
Με βάση τη χρηστικότητά τους κρίνονται εντέλει και οι φυσικομαθηματικές θεωρίες. Το πτολεμαϊκό κοσμοείδωλο εξυπηρέτησε επαρκώς τις ναυσιπλοϊκές και ταξιδιωτικές ανάγκες του μεσογειακού κόσμου για δύο σχεδόν χιλιετίες. Κατέπεσε όχι επειδή μια νέα ορθότερη θεωρία ήρθε στο φως (η αριστάρχεια θεωρία δεν είχε απήχηση στον καιρό της), αλλά επειδή οι ανάγκες αυτές μεταβλήθηκαν, εν προκειμένω διευρύνθηκαν και το παλαιό κοσμοείδωλο έπαψε να τις εξυπηρετεί.
«Οι άνθρωποι θα αμφισβητούσαν και το πυθαγόρειο θεώρημα αν αυτό ήταν προς το συμφέρον τους», είχε πει ο Χομπς. Πράγματι, σήμερα βλέπουμε θεμελιώδη πορίσματα της βιολογίας να αμφισβητούνται από δεξιούς ή αριστερούς ιδεολόγους. Οι πρώτοι αμφισβητούν τη δαρβίνεια έννοια της εξέλιξης, οι δεύτεροι την ύπαρξη δύο μόνον και χρωμοσωματικά καθοριζόμενων φύλων ή την έναρξη της ανθρώπινης ζωής με τη σύλληψη.
Αν επικρατήσουν, η σημερινή βιολογία σε μεγάλο βαθμό θα απαξιωθεί, όπως απαξιώθηκε λ.χ. ο Αρίσταρχος ή ο Αρχιμήδης. Όχι επειδή θα καταπέσει θεωρητικά, αυτό όπως είπαμε δεν έχει κοινωνική σημασία αξιόλογη. Αλλά επειδή δεν θα καλύπτει πρακτικά πλέον τις νέες ανάγκες, εν προκειμένω τις επιταγές της νέας κυρίαρχης ιδεολογίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου