"Ελευσίνα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης". Για την τελετή έναρξης ένα άρθρο στην Καθημερινή, μια σημείωση από το facebook και από τον υποφαινόμενο...

 ...............................................................

            Ελευσίνα: ουσία, όχι ντεκόρ*

έγραψε ο Δημήτρης Ρηγόπουλος ("Καθημερινή", 07.02.2023)

Από τις τέσσερις ελληνικές πόλεις που έχουν χρισθεί μέχρι σήμερα Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης, η Ελευσίνα είναι ταυτόχρονα η πιο απροσδόκητη αλλά και αυτή που έχει περισσότερο ανάγκη τα (θεωρητικά μιλώντας) αυτονόητα ευεργετήματα του θεσμού. Γιατί όσο κι αν δεν μιλάμε ποτέ πια για αυτό, δεν ξεχνιέται εύκολα το φιάσκο της Πάτρας το 2006: 17 χρόνια μετά δυσκολεύομαι να ανακαλέσω στη μνήμη μου έναν (1) θεσμό, μια πολιτιστική υποδομή, κάποια ελάχιστη καλλιτεχνική καρποφορία που θα μπορούσε να αποδοθεί σε εκείνη την ατυχέστατη διοργάνωση. Δεν είμαι Πατρινός αλλά έχω την αίσθηση ότι εκείνη η μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε για την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας ήταν σαν να μην υπήρξε ποτέ.

Η Ελευσίνα θα μπορούσε να είναι μια «μικρή Πάτρα» με την εξής έννοια: υποφέρει κι αυτή για δεκαετίες από τη βαριά σκιά της Αθήνας εξαιτίας της γεωγραφικής τους εγγύτητας. Ενώ βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην πρωτεύουσα σε σχέση με την Πάτρα, αρκούν αυτά τα 21 χιλιόμετρα και κυρίως η βίαιη, μεταπολεμική της μεταμόρφωση από αγροτικό χωριό σε επαχθή βιομηχανική ζώνη που αμαύρωσε, κακοποίησε όλα τα φυσικά και τα ιστορικά της θέλγητρα για να περιθωριοποιηθεί και να αγνοηθεί παντοιοτρόπως. Παραδόξως σήμερα, είναι ακριβώς αυτά τα ίχνη της βιομηχανικής της «εκμαύλισης» που σε συνδυασμό με την αρχαία της κληρονομιά δημιούργησαν ένα ερεθιστικό υπόστρωμα σαγήνης κι ενδιαφέροντος και το οποίο με τη σειρά του έδωσε υπόσταση στο στοίχημα της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας.

Η τελετή έναρξης του Σαββάτου μας έδωσε μια σχετική πρόγευση του καλλιτεχνικού στίγματος των εκδηλώσεων που θα ξεδιπλωθούν τους επόμενους μήνες. Ξέρω Ελευσίνιους που περίμεναν με πραγματική χαρά και υπερηφάνεια την ημέρα αυτή. Ας ελπίσουμε ότι όλη η προσοχή και όλη η φροντίδα των διοργανωτών θα είναι στραμμένη σε αυτούς τους ανθρώπους. Ευτυχώς ή δυστυχώς το μεταβιομηχανικό σκηνικό της σύγχρονης Ελευσίνας είναι πολύ γοητευτικό για να παρασύρει ακόμα και τους πιο καλοπροαίρετους σε αυτοαναφορικές, πειραματικές, αισθητικά άψογες καλλιτεχνικές εξτραβαγκάντσες που θα εντυπωσιάσουν τους φίλους τους ή τους ξένους δημοσιογράφους αλλά θα αφήσουν παγερά αδιάφορους τους ντόπιους. Το μεγάλο στοίχημα της Ελευσίνας είναι κάτι που δεν τελειώνει με το 2023. Η επανασύσταση της ταυτότητας μιας πόλης είναι ένα από τα πιο γοητευτικά αστικά πρότζεκτ που υπάρχουν· αρκεί να πατούν στην πραγματικότητα και να ταυτίζονται με τις ανάγκες των κατοίκων τους.

*Σημείωση 1: ΤΟ ΨΑΡΙ ΔΕΝ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΨΑΡΙ ΤΑ ΞΕΡΕΙ ΟΛΑ

Δύσκολο να αντιμετωπίσεις την ΕΛΕΥΣΙΝΑ των ΘΑΝΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΥΣΤΙΚΩΝ υστερομεταμοντερνιστικα κ πολιτικά ορθά δίχως να διαπράξεις ΥΒΡΙ ._________Πάντως το ιπτάμενο κήτος εμένα μου θύμισε το ΑRIZONA DREAM του ΚΟΣΤΟΥΡΙΤΣΑ . Και αν είναι έτσι έχει μια κάποια JefKoonσική ε ι ρ ω ν ε ί α απέναντι στο όλο  κατασκεύασμα ________The Fish Doesn't Think Because The Fish Knows Everything (axel, In Arizona Dream)__________________________________________________________

*το ποσοστό νεοπλασιών στην Ελευσίνα, τη φτώχεια στην Ελευσίνα...... ΤΟ ΨΑΡΙ ΞΕΡΕΙ ότι η ιδέα εν έτει 2023 εν μέσω παρακμασμενομεταμοντερνου καπιτ. κλπκλπ ΚΑΙ ΦΤΩΧΕΙΑΣ , της Ελευσίνας του Θριασίου όπου θερίζει ο καρκίνος , ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της.....Ευρώπης..είναι παρακινδυνευμένη εξαρχής_____________και εκ τού πονηρού

Από τη φίλη στο Άντα Κλαμπατσέα (facebook, 6.2.2023)

*Σημείωση 2 : Είδα προχτές την τελετή έναρξης για την ανακήρυξη της Ελευσίνας ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης. Την είδα στο ERTflix. Η διάρκεια του βίντεο μία ώρα και λίγα λεπτά. Μου φάνηκε α ι ώ ν α ς ! Και προχωρώ στην περιγραφή. 

Α. Βίντεο πάνω από την πόλη. Βλέπεις το λιμάνι της, τον αρχαιολογικό χώρο, την πόλη του σήμερα. Εντάξει, καλά πάμε - αναμενόμενο.

Β. Δρομείς που τρέχουν την απόσταση των 21 χλμ. από την Αθήνα στην Ελευσίνα. Και εδώ καλά πάμε, σκέφτομαι - αν και αυτό αναμενόμενο. Μόνο αναρωτιέμαι για κάποιους δρομείς που σέρνουν ένα άρμα. Δεν καταλαβαίνω τι είναι το φορτίο του άρματος. Σήμερα μαθαίνω ότι ήταν κάποιοι δρομείς από την Ευρώπη. Τι κουβαλούσαν δεν το μάθαμε ποτέ. Τις αποσκευές τους; Κάτι που θα μας δείξουν αργότερα; Μυστήριο...

Γ. Χορευτικοί όμιλοι παραδοσιακών χορών από διάφορες περιοχές της χώρας χορεύουν στους δρόμους της πόλης, σμίγουν μεταξύ τους αλλά και με τους δρομείς με κατεύθυνση στο ανοιχτό θέατρο που είναι στη βιομηχανική ζώνη της πόλης. Και μέχρι εδώ καλά. Ουδεμία έκπληξις.

Δ. Ομιλίες θεσμικών παραγόντων που κηρύσσουν την έναρξη του ετήσιου τιμητικού για την Ελευσίνα σε υπαίθριο θέατρο σύγχρονης κατασκευής. Και έως εδώ, ας πούμε καλά. Κι εδώ αναμενόμενο, αλλά οι ομιλίες όλων ανέμπνευστες, διεκπεραιωτικές, τυπικές. Ακόμα και του καλλιτεχνικού διευθυντή του θεσμού.

Ε. Έχει βραδιάσει και βρισκόμαστε στο λιμάνι της πόλης. Το λιμάνι περίεργα φωταγωγημένο. Λίγα φώτα στραμμένα προς τη θάλασσα. Βάρκες και καΐκια αχνοφαίνονται στον ορίζοντα. Ακούγεται μουσική που έρχεται από τα πλεούμενα. Κοντινά πλάνα μας αποκαλύπτουν μουσικούς (άντρες και γυναίκες) που έχουν στα χέρια τους πνευστά όργανα, τα πνευστά, ας πούμε, μιας κλασικής ορχήστρας. Παίζουν ένα επαναλαμβανόμενο μουσικό μοτίβο σε διαφορετικές κλίμακες και σε διαφορετικές εντάσεις. Πλησιάζουν στη στεριά. Τους περιμένει ένας γερανός. Το πιο μεγάλο πλεούμενο πλησιάζει. Ο γερανός βυθίζει τον γάντζο του στο νερό. Πολύ αργά, μα πολύ αργά σηκώνει από τον βυθό προφανώς, έναν τεράστιο σιδερένιο σκελετό ενός τεράστιου κήτους. Η μουσική στο ίδιο πάντα μουσικό μοτίβο αλλά σε αυξανόμενη ένταση. Η "ανάβαση" του κήτους συνοδεύεται (εκτός από τη μουσική) και από αρκετά "ποιητικίζοντα" σχόλια που τα εκφωνεί μια ανδρική φωνή με το πλέον άχρωμο και άχαρο ύφος όσο το κήτος ίπταται πλέον πάνω από τα νερά του λιμανιού. Προβολείς το "πυροβολούν" με δέσμες διαφορετικών εναλλασσόμενων χρωματικών φωτισμών (βλ. το "δείγμα" της παραπάνω φωτογραφίας). Το κήτος σταθεροποιείται στον αέρα. Στο μώλο του λιμανιού χορωδία γυναικών με λευκές και κόκκινες νιτσεράδες και γαλότσες άδουν ένα  ακατανόητο άσμα, κάτι σαν δοξαστικό ύμνο του Βαγγέλη Παπαθανασίου. Σε σειρά ενός ζυγού. Κινούν ακατανόητα πάνω-κάτω, δεξιά-αριστερά τα χέρια τους όσο τραγουδάνε. Κάνουνε μεταβολή τραγουδώντας και αποχωρούν. Το κήτος στον αέρα αποθεώνεται φωτιστικά. Κάποια διστακτικά ολιγάριθμα χειροκροτήματα ακούγονται από μακριά. Πού ήταν ο κόσμος που παρακολουθούσε το όλον θέαμα; Μυστήριο. 

Συμπέρασμα : Μια παρηκμασμένης μεταμοντέρνας αισθητικής φούσκα. Το αίτημα που βάζει ο κ. Ρηγόπουλος της "Καθημερινής" στην αρχή της ανάρτησης ανύπαρκτο και αδιάφορο για την καλλιτεχνική διεύθυνση-σκηνοθεσία της τελετής. Αδιάφορο όχι μόνο για τη σύγχρονη ζωή της Ελευσίνας, αλλά και για την ιστορία της και τους συνοδευτικούς της μύθους, αρχαίους και νεότερους.