"Οι οκτώ «πληγές» του Ελληνικού θεάτρου" έγραψε ο Admin (http://www.episkinis.gr, 5/9/2016)

.............................................................
 

Οι οκτώ «πληγές» του Ελληνικού θεάτρου

έγραψε ο Admin

(http://www.episkinis.gr, 5/9/2016)
 

Στην έτσι κι αλλιώς δύσκολη δουλειά μας, αντιμετωπίζουμε και μερικές ακόμα αντιξοότητες, που έχουν να κάνουν με τον ίδιο τον θεατρικό χώρο και τις ιδιαιτερότητές του. Μερικές μάλιστα τείνουν να παγιωθούν μετατρέποντας σε κανόνες κάποιες μάλλον παράλογες καταστάσεις. Τι κάνουμε; Εμείς και μόνο εμείς, μπορούμε να αλλάξουμε τα πράγματα, να εξελίξουμε όχι μόνο την τέχνη μας αλλά και το περιβάλλον μέσα στο οποίο την ασκούμε. Ας δούμε λοιπόν τι καταδυναστεύει τους ανθρώπους του θεάτρου στη χώρα μας σήμερα και πως θα μπορούσαμε να το ανατρέψουμε. Κι αν μας φαίνεται δύσκολο, ας μην πτοηθούμε. Η ενασχόληση με το θέατρο έτσι κι αλλιώς, ποτέ δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση.

 

1. Η κρίση, η κάθε κρίση μπορεί να είναι ανασταλτικός παράγοντας από οικονομικής άποψης, μπορεί να προκαλεί ρήγματα στον κοινωνικό ιστό με τις ανάλογες επιπτώσεις στην τέχνη αλλά δεν παύει να είναι κι ένα κρίσιμο ιστορικό γεγονός που μπορεί να εμπνεύσει τους δημιουργούς και να τους ανοίξει νέους ορίζοντες, προσφέροντάς τους οδυνηρά αλλά αποκαλυπτικά ερεθίσματα για μια βαθύτερη προσέγγιση της τέχνης τους και έναν ουσιώδη επαναπροσδιορισμό της λειτουργίας του θεάτρου ως σημαντικού παράγοντα ανατροπής και συνειδητοποίησης. Μην φοβάστε λοιπόν την κρίση, την κάθε κρίση αλλά μάθετε να την εκμεταλλεύεστε για να αξιοποιήσετε καλύτερα την τέχνη σας.
   
   
   
   
    

2. Ο σεβασμός στο κείμενο είτε πρόκειται για καθαρή δραματουργία είτε για μετακείμενο είτε για θεατρική διασκευή είτε για δραματοποίηση λογοτεχνικού έργου δεν προσφέρεται για να πειραματιστεί ο κάθε ένας δημιουργός με «ανησυχίες» αλλάζοντάς του τα φώτα. Αντιθέτως η βαθιά κατανόηση του ώστε να είναι σε θέση ο σκηνοθέτης να κινηθεί προς την κατεύθυνσή του και να διατυπώσει νοήματα τουλάχιστον σε αναλογία με τα δικά του, θα έπρεπε να είναι ο μονόδρομος και για μια ακαδημαϊκή αλλά και για την πρωτοποριακή σκηνοθετική γραμμή. Αν κάποιος χρησιμοποιεί ένα κείμενο επειδή απλά του δόθηκε και με τέτοιο τρόπο ώστε να το προδίδει επί της ουσίας, ούτε οι εντυπωσιασμοί, ούτε οι προσθήκες ούτε οι προκλήσεις θα τον αναδείξουν αλλά το ίδιο το κείμενο θα τον προδώσει και θα τον εκθέσει, τουλάχιστον στα μάτια εκείνων που το γνωρίζουν και το έχουν εκτιμήσει. Αν ένα κείμενο, πιστεύετε πως χρειάζεται βελτιώσεις για να ανέβει στη σκηνή, συζητήστε το με τον συγγραφέα του ή αν έχει πεθάνει, πάρτε άλλο κείμενο που να μην χρειάζεται βελτιώσεις. Ή στο φινάλε αν όλοι αυτοί οι θεατρικοί συγγραφείς δεν σας καλύπτουν, γράψτε ένα δικό σας. Με δυο λόγια, αφήστε ήσυχα τα κείμενα αν δεν σας εκφράζουν και σεβαστείτε τα αν σας εκφράζουν. Όχι με στείρο τρόπο αλλά μέσα από έρευνα. Δείτε τα μέσα από το συγκεκριμένο σκηνοθετικό φίλτρο που επιλέξατε, μέσα από μια πιο σύγχρονη οπτική, μέσα από μια νέα αισθητική αλλά μην τα υπονομεύετε. Δεν είστε πιο έξυπνοι ούτε από τον Αισχύλο, ούτε από τον Αριστοφάνη, ούτε από τον Πιραντέλο, ούτε από τον Τσέχωφ. Κατανοήστε τους βαθιά πριν καταπιαστείτε μαζί τους. Θα έχετε κάνει ένα καλό βήμα για την επιτυχία της παράστασης.
   

3. Οι ερασιτέχνες του θεάτρου είναι αξιοζήλευτοι. Το να απασχολείσαι ερασιτεχνικά με το θέατρο σε κάνει πιο ενημερωμένο θεατή και καλλιεργεί ψυχή και πνεύμα με ψυχαγωγικό τρόπο. Αλλά θα πρέπει να γνωρίζουν τα όρια τους διότι το θέατρο είναι μια εξαιρετικά επίπονη κι απαιτητική εργασία που απαιτεί εκπαίδευση επαγγελματική, πλούσια εμπειρία και σκληρή δουλειά για να αποδώσει καρπούς. Το να εισβάλλουν διαρκώς ερασιτέχνες ή άτομα με ελλιπή εκπαίδευση στους επαγγελματικούς χώρους, ρίχνει τον πήχη κι υποβιβάζει την ποιότητα των παραστάσεων ενώ δημιουργεί ταυτόχρονα μια λάθος νοοτροπία η οποία επιτρέπει στον κάθε ανειδίκευτο ν’ ανέβει στο σανίδι και να διαπρέψει, κάτι που πολύ απέχει από την αλήθεια. Μην δέχεστε να συνεργάζεστε με ερασιτέχνες εκτός κι αν πρόκειται για ειδικές περιπτώσεις. Υπάρχει πολύ και καλό υλικό στο χώρο ανάμεσα στους επαγγελματίες. Στον ιατρικό χώρο εγκαταλείψαμε την μαμή και τον φαρμακοτρίφτη χάριν του γιατρού. Ας κάνουμε επιτέλους το ίδιο και στο θέατρο.
   

4. Η ενασχόληση με το θέατρο δεν είναι χόμπι, είναι δουλειά. Και πρέπει να πληρώνεται πάντα. Έτσι ώστε αυτοί που ασκούν το επάγγελμα του σκηνοθέτη, του θεατρικού συγγραφέα ή του ηθοποιού να έχουν τουλάχιστον τις ίδιες δυνατότητες να πληρώσουν το νοίκι και τους λογαριασμούς τους με τους με τους ηλεκτρολόγους, τους φωτιστές, την καθαρίστρια και τις μοδίστρες οι οποίοι επίσης δουλεύουν και στο θέατρο αλλά ποτέ απλήρωτοι. Αυτή η νοοτροπία της απλήρωτης δουλειάς ενώ μάλιστα υπάρχουν έσοδα από εισιτήρια γιατί προηγείται το σκηνικό, το κοστούμι, τα φώτα, ο ήχος, το ΙΚΑ, η εφορία, το νοίκι του χώρου κι ένας καλικάντζαρος που μας ξέμεινε από τις γιορτές, είναι τουλάχιστον απαράδεκτη. Ας πάνε να κάνουν θέατρο τότε με τον φωτιστή και τον ηλεκτρολόγο. Όποιος σας ζητάει απλήρωτη δουλειά έχει ψυχολογία καρχαρία και θα σας καταβροχθίσει αμάσητους. Όσο για τους έρμους τους συγγραφείς αν είναι Έλληνες κι ακόμα ζωντανοί, την βάψανε. Για κάτι ξένους όμως οι παραγωγοί πληρώνουν μια χαρά δικαιώματα στη ΣΟΠΕ κι είναι και καταχαρούμενοι που κλείσανε το έργο και δεν τους το πήρε άλλος. Χώρια τη μετάφραση που κι αυτή κοστίζει βέβαια και ΠΛΗΡΩΝΕΤΑΙ. Δεν μπορούμε κάθε φορά να κλέβουμε την δουλειά ενός μεταφραστή και με πέντε αλλαγές να την παρουσιάζουμε σαν δική μας, είναι απαράδεκτο. Μην πηγαίνετε σε οντισιόν αν η προοπτική είναι να δουλέψετε απλήρωτοι. Αν ο παραγωγός είναι τόσο άχρηστος που να μην μπορεί να βρει μπάτζετ, να κάνει δηλαδή τη δουλειά του, δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει εσάς στο δικό σας επάγγελμα. Μην κάνετε δωρεάν περάσματα σε σίριαλ ελπίζοντας να σας δουν και να σας πάρουν σ’ ένα μεγαλύτερο ρόλο. Εκτός του ότι ο κομπάρσος είναι πάντα κομπάρσος στο μυαλό του σκηνοθέτη, η παραγωγή αν θέλει ηθοποιούς οφείλει να τους πληρώνει, ότι κι αν ζητάει απ’ αυτούς να κάνουν, ακόμα και στους βωβούς ρόλους, ακόμα κι αν τελικά κοπούν στο μοντάζ. Προσφέρετε τη δουλειά σας δωρεάν μόνο για μαθητικές ταινίες αποφοίτων κινηματογραφικών σχολών, όταν κι εφ’ όσον γίνονται χωρίς μπάτζετ με την αφιλοκερδή συνεισφορά όλων των συντελεστών και δουλέψτε με ποσοστά μόνο αν είστε συμπαραγωγοί, με τα ανάλογα δικαιώματα φυσικά. Αλλιώς αρνηθείτε και απαιτήστε έστω και μία στοιχειώδη αμοιβή. Ας τελειώσει πια αυτή η ιστορία των απλήρωτων ηθοποιών, να δούμε τι θα μας απομείνει από δουλειές και να πορευτούμε ανάλογα.
   

5. Μην προσφέρετε σεξουαλικές υπηρεσίες σε παραγωγούς, συγγραφείς και σκηνοθέτες για να βρείτε δουλειά. Δεν είστε πουτάνες ή ζιγκολό, είστε ηθοποιοί και δεν έχετε καμία τέτοια υποχρέωση. Αυτή η καταστρεπτική για την ψυχική και σωματική μας υγεία, «συνήθεια» θα σταματήσει μόνο αν όλοι μας μάθουμε να λέμε όχι σε τέτοιες επαγγελματικές «προτάσεις». Ερωτευτείτε, παίξτε, φλερτάρετε όσο θέλετε, παντρευτείτε αν θέλετε αλλά μην υποκύψετε ποτέ στον ψυχαναγκασμό να κάνετε σεξ στην περίπτωση που δεν το επιθυμείτε. Κι αν κάποιος «συνάδελφος» συνηθίζει να εξασφαλίζει ρόλους και πρωτιές με αυτή τη μέθοδο, απομονώστε τον. Ο χώρος του θεάτρου μπορεί να γειτονεύει συχνά με διάφορα «στούντιο» αλλά προσφέρει άλλου είδους υπηρεσίες και έχει άλλου είδους απαιτήσεις. Μπορεί κάποτε να γίνει το σπίτι μας αλλά ποτέ οίκος ανοχής. Αλλιώς μεταφερθείτε δίπλα, στα στούντιο που λέγαμε. Έχει και καλύτερο μεροκάματο.
   

6. Η θεατρική τέχνη απαιτεί ήθος. Μην αφήσετε κανέναν να σας πείσει για το αντίθετο. Ο ανήθικος ηθοποιός ή σκηνοθέτης ή συγγραφέας όσο ταλέντο κι αν έχει δεν θα είναι ποτέ άξιος να υπηρετεί την τέχνη που ευαγγελίζεται μια υψηλότερη ποιότητα ζωής και επιχειρεί να διαπλάσει ένα ανώτερο ήθος. Φροντίστε τις ψυχές σας, αν θέλετε να προσφέρετε ψυχ-αγωγία. Αλλιώς θα δείτε τους εαυτούς σας να φθείρονται και να παρακμάζουν αντί να εξελίσσονται και να ωριμάζουν. Τα «μεγάλα ονόματα» χωρίς περιεχόμενο είναι ότι πρέπει για τα σκυλάδικα αλλά δεν έχουν θέση στο θέατρο του οποίου οι λειτουργοί οφείλουν να πληρούν άλλες προϋποθέσεις όπως ποιότητα υποκριτικής και καθαρή αισθητική αντίληψη, προσόντα που δεν ανθούν χωρίς ήθος. Φροντίστε να είστε καλοί ηθοποιοί κι όχι τηλεοπτικοί σταρ με εξώφυλλα σε κουτσομπολίστικα έντυπα και συνεντεύξεις σε τηλεοπτικά μαγκαζίνο ξεκούδουνων ξανθών. Μην ξεπουλάτε την προσωπική σας ζωή για να αντλήσετε αναγνωρισιμότητα. Οι δημόσιες σχέσεις μπορούν να σας εξασφαλίσουν ένα καλό ρόλο αλλά μην επαναπαύεστε και μην εξαγοράζεστε. Αφήστε την ανηθικότητα για τους πολιτικούς, τους δικηγόρους, τα στελέχη επιχειρήσεων. Εκείνοι θα την χρειαστούν για να ανέλθουν, στο θέατρο όμως είναι ένας ασφαλής τρόπος για να κατέλθεις. Και μετά δεν σε ξεπλένει κανένα χειροκρότημα. Όλοι εκείνοι που βρέθηκαν στο θέατρο εξ αιτίας των υψηλών γνωριμιών τους, των καιροσκοπικών προθέσεών τους ή των υπέρμετρων φιλοδοξιών τους, γνωρίζουν πως η παρουσία τους στο χώρο είναι παρασιτική. Γι’ αυτό άλλωστε είναι ψυχοπαθολογικές περιπτώσεις, υστερικοί, αλαζόνες και τρομακτικά ανασφαλείς. Μην τους ζηλεύετε ούτε να υιοθετείτε τον τρόπο τους. Βασιστείτε στις δυνάμεις σας και στις αγνές γνωριμίες σας ώστε να μπορείτε να κοιτάζετε άφοβα τον εαυτό σας στον καθρέφτη. Γιατί ως ηθοποιοί θα κοιτάζετε συχνά τον εαυτό σας στον καθρέφτη. Και δεν είναι ωραίο κάθε φορά να τον φτύνετε…
   

7. Σεβαστείτε το κοινό σας. Οι άνθρωποι που πληρώνουν στις δύσκολες μέρες μας για να έρθουν να δουν την παράσταση σας, ντύνονται με τα καλά τους, βγαίνουν από το σπίτι τους, διανύουν δρόμο για να φτάσουν ως εσάς και στο τέλος χειροκροτούν την προσπάθεια σας αξίζουν τον αμέριστο σεβασμό σας ακόμα κι αν δεν ξέρουν πάντα πώς να φερθούν ή δεν κατανοούν την τέχνη σας. Μην τους υποτιμάτε. Βρείτε τον τρόπο να τους πλησιάσετε και φροντίστε να περάσουν καλά. Μην τους ταλαιπωρείτε με τα σκηνοθετικά βίτσια σας, μην τους φέρεστε αλαζονικά αν σας δείχνουν τον θαυμασμό τους, μην αδιαφορείτε για την άνεσή τους και την κατανόηση τους. Και μην φέρετε ως επιχείρημα το ότι η τέχνη δεν μπορεί να εκπέσει στο επίπεδο ενός αμόρφωτου θεατή γιατί είναι δική σας δουλειά να τους μορφώσετε. Εκείνοι έκαναν το μισό δρόμο, ήρθαν ως εσάς. Εσείς πρέπει να βρείτε τρόπο να κάνετε τον υπόλοιπο, για να τους συναντήσετε. Να τους ψυχαγωγήσετε, να τους εξελίξετε, να τους ενθουσιάσετε, να τους προβληματίσετε, να τους αφυπνίσετε... Για όσους δε ισχυρίζονται πως είναι πολύ σκοτεινοί για να τους αντιληφθεί το πλατύ κοινό και δεν θα κάνουν ποτέ τον κόπο να το προσεγγίσουν για να μην εκπέσουν, έχω να πω κάτι: Η μεγάλη τέχνη είναι αυτή που μπορεί να τους αγγίξει όλους. Και μόνο αυτή. Ο καθένας θα βρει κάτι που θα τον συγκινήσει σε ένα σπουδαίο έργο, σε μια καλή παράσταση ανάλογα και με το τι φέρει μέσα του. Άλλος θα ενθουσιαστεί με την επιφάνεια, άλλος θα βουτήξει στα βάθη. Αν όμως το δικό σας έργο δεν μπορεί να αγγίξει τους απλούς ανθρώπους τόσο όσο και τους διανοούμενους, τότε η τέχνη σας είναι ένα πυροτέχνημα, μια απάτη, ένα αλαζονικό παραλήρημα. Όσο πιο γρήγορα μπορείτε, αναθεωρείστε την… Ή αλλιώς παίξτε στα αδειανά καθίσματα για να βγάλετε τα απωθημένα σας… Και μετά γραμμή στον ψυχίατρο.
   

8. Οι οντισιόν στη χώρα μας είναι συνήθως μια διαδικασία που στερείται νοήματος αφού οι παραγωγοί κι οι σκηνοθέτες έχουν τις περισσότερες φορές ήδη διαλέξει τους ηθοποιούς τους κι απλά τις διοργανώνουν για λόγους τυπικούς ή εντυπωσιασμού. Το επιτελείο των ανθρώπων που τοποθετούνται απέναντί μας για να μας κρίνουν, δεν έχουν τις περισσότερες φορές στον τομέα τους ούτε τις μισές από τις ικανότητες τις οποίες απαιτούν από μας στον δικό μας αλλά κι οι ρόλοι που θέλουν να καλύψουν στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι πολύ μικρότερων απαιτήσεων από τα ζητούμενα. Επίσης έχουν την νοοτροπία ότι μας κάνουν κάποια χάρη που μας κρίνουν, λες και δεν μας κάλεσαν αυτοί αλλά με κάποιο τρόπο τους το επιβάλλαμε. Έχουν ένα απαράδεκτο ύφος, τραγική προχειρότητα και δεν ξέρουν καν τι θέλουν στις περισσότερες των περιπτώσεων. Είναι ανοργάνωτοι και ταλαιπωρούν τους υποψήφιους. Έχουν το ύφος του αυστηρού κριτή λες και περνάμε οντισιόν για τον άλλο κόσμο με τον Άγιο Πέτρο να αποφασίζει αν θα γίνουμε δεκτοί στον παράδεισο της παραγωγής του ή αν θα εξοβελιστούμε στην κόλαση της ανεργίας. Ζητούν συχνά εντελώς παράλογα πράγματα που αποδεικνύουν όχι πόσο είναι το μέγεθος του δικού μας ταλέντου αλλά πόσο είναι το μέγεθος της δικής τους σχιζοφρένειας. Μην τους επιτρέπετε να σας φέρονται άσχημα και να σας εξευτελίζουν, μην ψαρώνετε, να είστε ευγενείς αλλά και αξιοπρεπείς, να αντιπαραθέτετε στην αγένεια τους, την εμπιστοσύνη σας στον εαυτό σας και στις ικανότητές σας και να τους βάζετε στη θέση τους όταν παραφέρονται. Η θέση τους –για να το ξεκαθαρίσουμε κι αυτό- είναι απέναντί σας ακριβώς, ούτε πάνω ούτε κάτω από σας. Και μην σκέφτεστε πως έτσι θα χάσετε τον ρόλο. Στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι θρασύδειλοι, οπότε μπορεί και να εκτιμήσουν το γεγονός πως έχουν απέναντί τους ανθρώπους με τσαγανό. Από την άλλη εσείς θα θέλατε να δουλέψετε με τέτοιους ανθρώπους; Θα σας αμείψουν για τους κόπους σας εκείνοι που δεν σας σέβονται; Θα σας εξελίξουν μέσα από την τέχνη σας άνθρωποι που δεν ξέρουν καν να αντλήσουν από σας τον καλύτερο εαυτό σας ή απλά θα εκτεθείτε, θα μείνετε απλήρωτοι και στο τέλος θα βλαστημήσετε την ώρα και την στιγμή που συνεργαστήκατε μαζί τους. Σε μια οντισιόν δεν κρίνεται μόνο ο ηθοποιός, κρίνονται κι αυτοί που βρίσκονται απέναντί του. Μάθετε να βγάζετε εγκαίρως συμπεράσματα και να μην εκθέτετε τον εαυτό σας σε περιττούς κόπους ή κινδύνους. Οι άνθρωποι που στήνουν οντισιόν μόνο και μόνο για να εκτονώσουν την ψυχοπάθειά τους και τα κόμπλεξ τους, να πάνε να τα σκάσουν στον ψυχίατρο να τους συνεφέρει. Δεν έχουν καμία θέση ούτε στη ζωή μας ούτε στο θέατρο. Είτε είναι επώνυμοι είτε όχι, είτε έχουν κάποιο ταλέντο είτε όχι, δεν τους θέλουμε ανάμεσά μας. Και είναι στο χέρι μας να τους το δείξουμε.
   

Ο Σεπτέμβρης έρχεται γεμάτος υποσχέσεις, πρόβες, προσδοκίες. Εύχομαι μια υπέροχη, γεμάτη ευχάριστες εκπλήξεις, ποιοτική και απολαυστική νέα σεζόν σε όλους τους ανθρώπους του θεάτρου και στο θεατρόφιλο κοινό, πιστεύοντας πως σε σκοτεινούς καιρούς η αρχαία αυτή τέχνη που γεννήθηκε στη χώρα μας, θα υπάρξει για όλους, ψυχαγωγική, υποστηρικτική και παρήγορος.