"Quo Vadimus?" έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών" 5.1.2023)

 .............................................................

                         Quo Vadimus?

έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών" 5.1.2023)

Ή αλλιώς, «πού πηγαίνουμε;». Ενα ερώτημα πλανάται σαν άλλο φάντασμα πάνω από τον κόσμο, χωρίς μέχρι στιγμής να αχνοφαίνεται έστω κάποια απάντηση. Ο πλανήτης μοιάζει περισσότερο με ένα ακυβέρνητο διαστημόπλοιο που οδεύει στο πουθενά, με κλειστά όλα τα συστήματα πλοήγησης. Οι κυβερνήτες μας ποικίλλουν από ανερμάτιστους κλόουν (Μπόρις Τζόνσον, Ντόναλντ Τραμπ), αυταρχικούς ηγέτες που επιδιώκουν να βάλουν τις κοινωνίες τους στον «γύψο», φιμώνοντας κάθε αντίθετη φωνή (Πούτιν, Ερντογάν, Ορμπαν), μέχρι ακροδεξιούς και φασίστες που ονειρεύονται δικτατορίες και κρεματόρια (Μπολσονάρο, Μελόνι).

Την πιο κρίσιμη περίοδο, έχουμε τους χειρότερους ηγέτες και η Ελλάδα δεν αποτελεί την εξαίρεση, αφού ο Κ. Μητσοτάκης έχει μετατραπεί σε ένα άθυρμα της ακροδεξιάς πτέρυγας του κόμματός του. Εκείνο που λείπει όλο και περισσότερο είναι η ελπίδα και η εναλλακτική λύση. Για την ακρίβεια, πρώτα η εναλλακτική λύση και μετά η ελπίδα. Οσο υπήρχε ένα όραμα (έστω και εάν αποδείχθηκε φενάκη), υπήρχε η ελπίδα και η κινητοποίηση του κόσμου. Υπήρχε κάτι για το οποίο πίστευαν ότι αξίζει να κάνουν τις όποιες θυσίες.

Σήμερα που ο ιστορικός ορίζοντας δείχνει να μαυρίζει και πάλι, οι λαοί δείχνουν να μην έχουν διάθεση να πειραματιστούν εκ νέου, αφού, ως γνωστόν, η ζωή είναι μικρή και ο προσωπικός μας χρόνος πεπερασμένος. Και η αλήθεια είναι ότι η Αριστερά φαίνεται να μην ενδιαφέρεται για το μέλλον, αλλά να περιορίζεται στη διαχείριση του παρόντος. Να εξαντλείται σε σχεδιασμούς μεταξύ των εκλογικών κύκλων, απευθυνόμενη σε ένα κοινό που διαχέεται και τελικά εξαερώνεται στο άπειρο της πολυσυλλεκτικότητας.

«Το μέλλον δεν μεταφέρει πια κάποια ελπίδα ικανή να ξεπεράσει το παρόν, το οποίο διαστάλθηκε, ώσπου να περικλείσει κάθε άλλη χρονικότητα», λέει ο Εντσο Τραβέρσο στο βιβλίο του «Η ιστορία ως πεδίο μάχης: ερμηνεύοντας τις βιαιότητες του 20ού αιώνα» (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου), για να προσθέσει: «Ζούμε στον ορίζοντα του παρόντος, σε έναν ΠΑΡΟΝΤΙΣΜΟ στον οποίο έχουν υποταγεί παρελθόν και μέλλον». Στην πραγματικότητα, έχουμε εγκλωβιστεί σε μια φυλακή που λέγεται Παρόν και από την οποία δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι θα δραπετεύσουμε! Μοιάζει σαν την τιμωρία που επιφυλάσσει το Μονοκράτος στους επαναστάτες στο φουτουριστικό λογοτεχνικό αριστούργημα «Εμείς» του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν (Εκδόσεις Ερμα), δηλαδή τη «φαντασιεκτομή», ένα είδος λοβοτομής, που αφορά όμως μόνο τη φαντασία.

Χωρίς φαντασία δεν πάμε πουθενά. Δεν μπορούμε να καταστρώσουμε οδικό χάρτη, δεν μπορούμε να φανταστούμε τον δρόμο που θα ακολουθήσουμε, δεν μπορούμε να επινοήσουμε τρόπους για να παρακάμψουμε τα εμπόδια που θα εμφανιστούν αναπάντεχα. Και, φυσικά, εδώ δεν μιλάμε μόνο για την ατομική φαντασία, αλλά για ένα συλλογικό όραμα, που σήμερα κανείς ατομικός νους δεν μπορεί να επεξεργαστεί. Και, βέβαια, θα πρέπει να είμαστε απολύτως συνειδητοί στο ότι «τα μέσα καθορίζουν τον σκοπό» και όχι ότι «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», προκειμένου να μην επαναλάβουμε τις τραγωδίες του παρελθόντος, πρόσφατου και απώτερου. Η ελευθερία απαιτεί καθημερινή άσκηση στη διαφωνία, στον διάλογο και στην ανοχή.

Η κλιματική αλλαγή είναι ένας πραγματικός game changer και ταυτόχρονα πολλαπλασιαστής των αδιεξόδων της ανθρωπότητας. Είτε θα βρούμε έναν τρόπο να απαλλαγούμε από τον καπιταλισμό είτε αυτός θα δώσει ένα άδοξο τέλος σε ό,τι άρχισε τόσο ελπιδοφόρα, όσο η ανθρώπινη περιπέτεια.