..............................................................
ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ (1906-1989): ΕΝΑΣ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Οι λέξεις μου είναι αχρείαστοι λεκέδες πάνω στη σιωπή και το τίποτα.
ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ
ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΑΜΙΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ ( 1906-1989 ) είναι αδρανείς. Ίσως γιατί πάσχουν από την αρρώστια της ύπαρξης. Δεν πράττουν, γιατί γι αυτούς η πράξη έχει σε τέτοιο βαθμό διαφύγει της καθολικής σημασίας της, ώστε έχει μετατραπεί σε μια ανώφελη και καθημερινή παθητικότητα. Ο κόσμος γι αυτούς δεν υπάρχει, εντούτοις συνεχίζουν, περιφέροντας άσκοπα τις εγκόσμιες συνήθειές τους, μόνο και μόνο από αδυναμία επαρκούς θέλησης ή απόφασης στον τελευταίο στόχο μιας οριστικής διακοπής της ζωής, ενός λογικού και μοιραίου τέρματος. Με αυτό το είδος των ανθρώπων, με αυτούς τους σπαρακτικούς κλοσάρ της ζωής που βρέθηκαν να υπάρχουν γιατί έτσι έτυχε, ασχολείται το έργο του Μπέκετ και είναι εφιαλτικά επίκαιρο σήμερα, κάτι σαν θεϊκή αλληγορία. Οι χαρακτήρες του είναι οι παραμένοντες μιας αβέβαιης ζωής, που παρά την σχεδόν μεταφυσική αναμονή ενός σημαντικού συμβάντος, δεν έχουν ουσιαστικά τίποτα να περιμένουν. Έχοντας χάσει προ πολλού τον οιονδήποτε στόχο ζωής, έχουν παραγράψει τον χρόνο, την ίδια την έννοια της χρονικής αλληλουχίας, καθώς τα γεγονότα που διαδραματίζονται είναι τα περισσότερα επαναλήψεις κινήσεων, σκέψεων ή καταστάσεων του νου σε προγενέστερο βαθμό και επίπεδο. Πάσχουν από νωθρότητα, υποφέρουν από αμνησία, σπρώχνουν ένα κόσμο που δεν κατανοούν και δεν τους περιέχει.
Είναι τα απομεινάρια ενός πολιτισμού που μάταια προσπάθησε να κάνει τον χρόνο να κυλήσει υπέρ του και δεν τα κατάφερε. Ενός πολιτισμού που μας δίδαξε με τις πράξεις του, πώς να μην πράττουμε, με τις δραστηριότητές του πώς να απεχθανόμαστε τις δραστηριότητες. Μήπως ο σημερινός «φυσιολογικός» άνθρωπος που ενεργεί και κινείται υποκινούμενος, δεν είναι έρμαιο της βίαιης χειραγώγησής του από τα διάφορα μέσα και τις κοινωνικές πρακτικές; Ο Μπέκετ – όσο κι αν αυτό φαίνεται οξύμωρο- υπήρξε ρεαλιστής και όχι μηδενιστής, απέναντι σε μια πραγματικότητα που αποκρυπτογράφησε με φαντασία και κυνισμό, χρησιμοποιώντας τους δικούς του δραματουργικούς κώδικες για να αποκαλύψει την φρικαλέα κενότητά της. Η φωνή του βγαίνει κερματισμένη, αρχέγονη, σχεδόν αιωρείται στο τέλος μιας ισχνής ιστορίας, για να καταδείξει την έσχατη ελπίδα της εκφοράς, του ακατάπαυστου συλλαβισμού ενός τρεκλίζοντος λόγου που μπορεί να είναι ελλειπτικός, κλειστός ή παράκεντρος, όμως παραμένει λόγος στα όρια του πανανθρώπινου και βεβαιώνει σε πείσμα όλων των αντιξοοτήτων την διαρκή και αέναη συνέχισή του.
Ο μεγάλος Ιρλανδός διανοούμενος, απ’ τις επιδραστικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της λογοτεχνίας, γεννήθηκε στο Φοξροκ, κοντά στο Δουβλίνο την Μεγάλη Παρασκευή 13 Απριλίου του 1906. Σπούδασε γαλλικά και ιταλικά, έλαβε μέρος στην γαλλική αντίσταση, έγραψε σε τρεις γλώσσες. Το 1969 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας χωρίς να παραστεί, εισπράττοντας 75.000 δολάρια που εξανέμισε με μιας για να βοηθήσει καλλιτέχνες στο ανέβασμα πρωτοποριακών θεατρικών παραστάσεων. Συνδέθηκε στενά με τον Τζόυς και έμεινε παροιμιώδης η δήλωσή του ότι ο Τζόυς έγραφε από παντογνωσία και παντοδυναμία σαν θεός, ενώ ο ίδιος από άγνοια και ανημποριά μη έχοντας τίποτα να εκφράσει για οτιδήποτε ή προς οποιονδήποτε, πέραν της υποχρέωσής του να εκφραστεί. Αγάπησε πολύ το γκολφ, το ποτό και τις γυναίκες, ο μεγάλος όμως έρωτας της ζωής του ήταν οι λέξεις. Διακατεχόταν από την αγωνία ότι δεν είναι πολλές, ότι δεν θα προλάβει να τις γράψει ή να τις πει, ότι θα εξαντληθούν γρήγορα. Θέλησε να γίνει ο ιεραπόστολός τους, να τις διασώσει απ’ τον εκφυλισμό. Και το έκανε, για να τις προστατεύσει από την φθορά του χρόνου, με τέτοια ποιητική οξύτητα που τις κατέστησε πανίσχυρες μέσα στην ματαιότητα του συντακτικού τους. Η ψηλή, παροξυσμική και κάτισχνη φιγούρα του χάθηκε το μεσημέρι της 22ας Δεκεμβρίου του 1989. Ήταν πάλι Παρασκευή, τρεις μέρες πριν τα Χριστούγεννα.
Επιτέλους, θα συναντούσε τον Γκοντό.
Σ.Σ.
ΤΙ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΟΤΑΝ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ
Ελληνικά Γράμματα, 2008
Εξαντλημένο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου