"ΔΥΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΙΚΟ" μετάφραση και σχόλιο από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Κώστα Κουτσουρέλη (facebook, 16.6.2024)

 ...............................................................

             W.B. YEATS (1865-1939)

ΔΥΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΙΚΟ

Ι

Είδα να στέκει μια παρθένα που κοιτούσε

του ιερού Διονύσου τη σορό

και την καρδιά απ’ το στήθος του ανασπούσε

και την καρδιά του την παλλόμενη κρατούσε

κι ύψωνε την καρδιά του θριαμβικά·

τότε οι Μούσες ύμνησαν θερμά

τον Μέγα Ενιαυτό, λες και στον θείο χαμό

είδαν μονάχα ένα έργο θεατρικό.

Μια νέα Τροία θ’ ανατείλει και θα δύσει,

μια νέα φατρία τα κοράκια θα ταΐσει,

μιας νέας Αργώς η πλώρη θα κινήσει

για κάποιο λούσο πιο φανταχτερό.

Σε πόλεμο κι ειρήνη αφέντρα πρώτη,

στάθηκε η Ρώμη τώρα τρομαγμένη

σαν η παρθένα βγήκε η μανιασμένη

με τ’ Άστρο της απ’ τα μυθώδη σκότη.

ΙΙ

Θλιμμένος που τ’ ανθρώπου ο νους νυχτώνει

διάβηκε εκείνος και μετά τράβηξε πέρα

μέσα στων Γαλιλαίων τον σάλο·

των βαβυλώνιων αστεριών η σφαίρα

μυθώδη κι άμορφο σπέρνει ζόφο μεγάλο·

από το αίμα του Χριστού παντού η οσμή

κάθε ανοχή πλατωνική την ματαιώνει,

κάθε ευταξία ή πειθαρχία δωρική.

Όλα τα πράγματα που οι άνθρωποι εκτιμούν

διαρκούν μονάχα μια στιγμή ή μια μέρα.

Τον πόθο η ίδια η ηδονή τον κάνει πέρα

και στον καμβά τ’ όνειρο του ζωγράφου σβήνει·

του κήρυκα ο λόγος, του στρατού η ορμή

τη δύναμή του και τη δόξα του εξαντλεί:

στις πυρκαγιές που στη νυχτιά σπιθοβολούν

ρίχνει του ανθρώπου η καρδιά ρετσίνι.

W.B. YEATS

Αποσπασμένα από το δράμα Resurrection του 1931, τα τραγούδια αυτά εκφράζουν την αντίληψη του Γέητς για την κυκλική ροή της ιστορίας, εδώ με εικόνες της βίαιης, όπως ο ποιητής πίστευε, διαδοχής του Αρχαίου κόσμου από τον χριστιανικό. Στο πρώτο ποίημα η παρθένος που ανασπά την καρδιά του κομματιασμένου από τους Τιτάνες Διονύσου είναι η Αθηνά. Κατά τον μύθο, την πρόσφερε στον Δία κι αυτός καταβροχθίζοντάς της πήρε δύναμη και κατατρόπωσε τους Τιτάνες. Αργότερα ο Δίας, ζευγαρώντας με τη Σεμέλη, θα ξαναγεννήσει τον Διόνυσο, ως αθάνατο θεό πλέον. Η παρθένος της δεύτερης στροφής του πρώτου ποιήματος είναι η Παναγία που παρουσιάζεται να κατατροπώνει την Ρώμη. Ο Γέητς θεωρούσε την επικράτηση των "Γαλιλαίων" γέννημα της βίας, αφού μια μικρή μειονότητα, το ένα δέκατο περίπου των κατοίκων της Αυτοκρατορίας που ασπάζονταν την πίστη στον Ιησού, κατόρθωσε να εξαλείψει τις μεγάλες επιτεύξεις του ελληνικού πολιτισμού: την πλατωνική ανοχή και τη δωρική ευταξία.

«Ο κόσμος έγινε χριστιανικός, "μυθώδες άμορφο σκοτάδι", καταπώς το έβλεπε ένας φιλόσοφος του 4ου αιώνα, διέγραψε "καθετί ωραίο", όχι μέσω μιας μεταστροφής των μαζών ή μιας καθολικής αλλαγής της αντιλήψεων ή με μια ώθηση εκ των κάτω, διότι ο προϋφιστάμενος πολιτισμός εναντιωνόταν σε όλα αυτά, αλλά με μια πράξη ισχύος».

Το Πλατωνικό Έτος ή Μέγας Ενιαυτός δηλώνει στην ιστοριονομία του Γέητς το χρονικό σημείο της επιστροφής του Κόσμου στην πρωταρχή του και την έναρξη μιας νέας κυκλικής περιστροφής.

Κώστας Κουτσουρέλης (facebook, 16.6.2024)