"Η «Κεντροαριστερά» και οι μύστες της" γράφει ο Χρήστος Λάσκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 23.09.24)

 ............................................................

Η «Κεντροαριστερά» και οι μύστες της

γράφει ο Χρήστος Λάσκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 23.09.24) 

Τα όσα συμβαίνουν στην αξιωματική (;) αντιπολίτευση -εδώ και πολλά χρόνια, όχι μόνο σήμερα- μπορούν να αποτελέσουν μια καλή αφορμή για ευρύτερα συμπεράσματα.

Αρχικά, αυτό που εντυπωσιάζει είναι το γεγονός ότι, από τους πρώτους, έσκασαν μύτη οι «κεντροαριστεροί» και οι «μετριοπαθείς», εν γένει. Σαν να «δικαιώθηκαν» ένα πράγμα.

Γιατί κατέρρευσε ο ΣΥΡΙΖΑ;

Γιατί, λέει, δεν μετατράπηκε σε «κεντροαριστερό» κόμμα. Γιατί επέμεινε στις ιδεοληψίες του. Γιατί δεν έγινε «ρεαλιστής». Γιατί δεν απευθύνθηκε στους κανονικούς ανθρώπους, αλλά σε κάτι σαλεμένους τύπους που έχουν τη βαριά πάθηση να ασχολούνται με πολυσέλιδα επαναστατικά μανιφέστα. Που επιμένουν σε αδιάφορες ιδεολογικές γραμμές, ενώ οι νορμάλ οικογενειάρχες, οι έχοντες σώας τας φρένας, προφανώς, σκέφτονται τα παιδιά και την περιουσία τους.

Η αριστερή υποχώρηση, γενικότερα, οφείλεται στο γεγονός ότι οι φορείς της αδυνατούν να αντιληφθούν πως η επαναστατική γυμναστική της συνθηματολογίας έχει ξεπεραστεί από τον ρεαλισμό της διαχείρισης του καπιταλιστικού πραγματικού.

Ξεκινώ με μια εννοιολογική παρατήρηση. Το «πραγματικό» ως ουσιαστικό, μια ψυχαναλυτική έννοια, είναι το ακριβώς ανάποδο από αυτό που νομίζουν όσοι θεωρούν ότι η προσαρμογή σε αυτό είναι η βασιλική οδός της «αποτελεσματικής» πολιτικής: το «πραγματικό» δεν είναι αυτό που υπάρχει «εκεί έξω» και περιμένει την ευφυή παρέμβασή μας, αλλά αυτό που αντιστέκεται, αυτό που ανατινάζει τον κόσμο. Ο Ζίζεκ, για παράδειγμα, θεωρεί πραγματικό: στον άνθρωπο το ασυνείδητο, στην κοινωνία την ταξική πάλη.

Αυτό το αδιάφορο λεξιλογικό το θέτω γιατί είναι μανιέρα η αποφθεγματολογία, που, ενώ αποτάσσεται τη συνθηματολογία, στην πραγματικότητα δεν αναλύει, αλλά συνθηματολογεί ασύστολα.

Πράγμα που γίνεται ακόμη πιο φανερό στις αναφορές των «μετριοπαθών». Οπως, για παράδειγμα, στη Μαζουκάτο ή στον Πικετί. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το μπέρδεμα. Η πρώτη υποστηρίζει μια τεραστίων διαστάσεων και, από ποιοτική άποψη, εξαιρετικά αναβαθμισμένη κρατική παρέμβαση με βάση μια οικονομία της «Αποστολής», σε μεγάλο βαθμό σχεδιασμένη. Μια πρόταση που μόνο η ριζοσπαστική Αριστερά θα μπορούσε να υιοθετήσει, ενώ οι «κεντροαριστεροί» βγάζουν «αντι-κρατικιστικές» φλύκταινες.

Ο δε Πικετί είναι τόσο ασόβαρος, που ισχυρίζεται ότι «το ιστορικό κίνημα για την προαγωγή της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής ισότητας κατάφερε να αναδειχτεί κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων αιώνων [βασιζόμενο] πρωτίστως σε μια σειρά εξεγέρσεων, επαναστάσεων και πολιτικών κινητοποιήσεων τεράστιας κλίμακας. Το ίδιο ισχύει και για το μέλλον» («Μικρή Ιστορία της Ισότητας», Πατάκης, σελ. 361).

Ξανά: Το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα έκανε, σε υπερθετικό βαθμό, όσα του καταλογίζουν ότι δεν έκανε οι «κεντροαριστεροί» σύμβουλοι. Μας τρέλανε με το «Κέντρο», μας βομβάρδισε μονοθεματικά με τη «μεσαία τάξη», διεκδίκησε μανιακά τους νοικοκυραίους, έσβησε κάθε αναφορά στην εργατική τάξη, έκανε διαρκή επίδειξη σοβαρότητας διατυπώνοντας πάντοτε κοστολογημένες (sic) προτάσεις, τήρησε τη δημοσιονομική προσαρμογή «σοβαρότερα» από τον καθένα. Τα έκανε, συνεπώς, όλα. Υπήρξε υπεύθυνο και συνετό «κόμμα εξουσίας», όχι «διαμαρτυρίας».

Η «κυβερνώσα» κατέρρευσε κάνοντας αυτά και όχι αποφεύγοντάς τα. Βέβαια, θα μπορούσαν οι «κεντροαριστεροί» σύμβουλοι να υποστηρίξουν ότι τα έκαναν μεν, αλλά δεν τα έκαναν καλά. Τους έλειπε η τεχνογνωσία και η «κοινή λογική», την οποία οι σύμβουλοι διαθέτουν.

Μοιάζουν αυτοί οι σύμβουλοι λίγο με τον Κασσελάκη. Αντί να κάνουν το δικό τους «κεντροαριστερό» όχημα, επιχειρούν να βάλουν στη ρότα τους το σαραβαλάκι της Αριστεράς.

Αν, όμως, η Αριστερά γίνει «Κεντροαριστερά», τότε δεν υπάρχει Αριστερά. Και αυτό είναι πολύ χειρότερο από το να μην υπάρχει «Κεντροαριστερά». Για να παραλλάξω, ελάχιστα, τον Πικετί, ο κόσμος, σε όλα τα μεγάλα, άλλαξε πολύ περισσότερο από τους ριζοσπάστες παρά από τους «μεταρρυθμιστές». Οι Αγγλοι, οι Γάλλοι, οι Ρώσοι επαναστάτες έκαναν πολύ περισσότερα για την ανθρωπότητα από ό,τι οι οπαδοί του Μπερνστάιν.

Και σήμερα, όμως, όποιος νομίζει ότι θα αντιμετωπίσει την κλιματική κατάρρευση, την επισιτιστική και τις αλλεπάλληλες οικονομικές και υγειονομικές κρίσεις ή την έκρηξη της εκμετάλλευσης με μετριοπάθεια και «κοινή λογική» είναι τόσο μακριά νυχτωμένος, που δεν μπορεί παρά να προκαλεί έκπληξη. Αυτοί που ενδιαφέρονται «για τα παιδιά τους και την περιουσία τους» προσφέρουν πολύ κακή υπηρεσία, τουλάχιστον στα παιδιά τους.

Το παράδειγμα του ΣΥΡΙΖΑ πολλά μας διδάσκει. Πρόκοψε ως ριζοσπαστικός φορέας και καταποντίστηκε ως αντικειμενικά κεντρώος.

Παρά τη δημοφιλή άποψη, δεν ενισχύθηκε λόγω της διακήρυξης από τον Τσίπρα της «απόφασής του να κυβερνήσει», αλλά λόγω της έντονης κινηματικής και πολιτικά ριζοσπαστικής στάσης του επί χρόνια -πολύ συχνά πορευόμενος αντιδημοφιλώς. Αν δεν υπήρχε αυτή η αγωνιστική προϊστορία, η διακήρυξη του Τσίπρα δεν θα προκαλούσε ενδιαφέρον, αλλά χασμουρητά, αν όχι χάχανα.

Αλλωστε, για τα καλά της «Κεντροαριστεράς», τα παραδείγματα έρχονται αφειδώς. Ο Σολτς γίνεται στο άψε-σβήσε α-εφ-ντές, σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες, ενώ η «Εφ.Συν.» αναρωτιέται: «Στα βήματα του Αδωνη ο Στάρμερ για το βρετανικό ΕΣΥ;».

Τόσο καλά, τόσο ανθηρά.

*Από τις εκδόσεις Τόπος κυκλοφορεί το βιβλίο του Χρήστου Λάσκου «Να ξαναμιλήσουμε για την εκμετάλλευση: Απλοϊκά μαθήματα πολιτικής οικονομίας»