............................................................
γράφει ο Χρήστος Λάσκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 02.05.24)
*Από τις εκδόσεις Τόπος κυκλοφορεί το βιβλίο του Χρήστου Λάσκου «Να ξαναμιλήσουμε για την εκμετάλλευση: Απλοϊκά μαθήματα πολιτικής οικονομίας»
Η νεολαία στον μεταπολεμικό δυτικό κόσμο, ιδίως μετά το ’60, αντιμετωπίστηκε κοινωνιολογικά ως αυτόνομη κοινωνική κατηγορία, η οποία, ανεξάρτητα από ταξική καταγωγή, μοιραζόταν ιδιότητες και στάσεις που της προσέδιδαν έναν ειδικό χαρακτήρα απέναντι στην υπόλοιπη κοινωνία.
Ηταν μια εποχή αυξημένων προσδοκιών, ανοδικής κινητικότητας, σχετικά πλήρους απασχόλησης, βελτίωσης των συνθηκών ζωής. Η εκμετάλλευση δεν είχε εκλείψει βέβαια, αλλά οι προηγούμενες συνθήκες, μαζί με ένα αρκετά αξιοπρεπές κράτος πρόνοιας, διαμόρφωναν μια κατάσταση στην οποία οι νέοι άνθρωποι προβληματίζονταν περισσότερο σχετικά με τον καταναλωτισμό, την αλλοτρίωση, τα ζητήματα της ποιότητας της ζωής και της ειρήνης παρά για τα άμεσα «υλικά» θέματα. Για πολύ καιρό έκτοτε η νεολαία συνδέθηκε με τις λεγόμενες «μεταϋλιστικές» αξίες –ο γκουρού του Μπλερ, Αντονι Γκίντενς, έχτισε ολόκληρο «Τρίτο Δρόμο» σοσιαλ-θατσερισμού πάνω τους.
Τα πράγματα βέβαια ποτέ δεν ήταν και τόσο καλά. Από το ’80 μάλιστα και μετά η υλική -υλικότατη- ανασφάλεια, η μεγάλη επιδείνωση των εργασιακών και εισοδηματικών συνθηκών, η απίσχναση του κοινωνικού κράτους άλλαζε άρδην την κατάσταση και τις προσδοκίες της πλειοψηφίας.
Στη χώρα μας ήδη από το 2000, στο απόγειο του δυσώνυμου εκσυγχρονισμού, γινόταν λόγος για τη γενιά των 700 ευρώ, ενώ ο Αλέκος Αλαβάνος έκανε θέμα της δημόσιας συζήτησης το «παιδικό δωμάτιο» των τριαντάρηδων. Διάφοροι φιλελεύθεροι παπαγάλοι επιτέθηκαν με επιχείρημα το ραχάτι των νέων, που αν έφευγαν από το σπίτι θα δυσκολεύονταν με την μπουγάδα. Ενώ πρόσφατα οι Πατέληδες ειρωνεύονται ως τεμπέληδες τους υποψήφιους διδάκτορες –όταν προφανώς δεν ανήκουν στην τάξη των αργόσχολων «συμβούλων», των μπούληδων δηλαδή που η ειδικότητά τους είναι τα bullshit jοbs. Οι φουμαροδουλειές, όπως το μετέφρασε ο Χρήστος Πάλλας στην ελληνική έκδοση του ομότιτλου βιβλίου του David Graeber (εκδόσεις Στάσει εκπίπτοντες, 2023) ή οι μαλακο-δουλειές για μεγαλύτερη κυριολεξία.
Δεκαπέντε χρόνια και… 22 κρίσεις μετά το σύστημα το τερμάτισε. Το σύνολο σχεδόν της νεολαίας δεν είναι παρά φτωχοί εργαζόμενοι με προσδοκίες όχι μειωμένες ή έστω μηδενικές, αλλά όλο και περισσότερο αρνητικές.
Τα συστημικά τσογλάνια, φιλελεύθερα μέχρι δακρύων και μαχητικά απέναντι στον «αντι-συστημισμό», διαδίδουν, παρ' όλο που «καταλαβαίνουν» τον πόνο μας, πως τα πράγματα βαίνουν καλώς στο οικονομικό θαύμα της Ελλάδας του Μητσοτάκη.
Το παράδοξο είναι ότι το πιστεύουν και αρκετοί άλλοι. Γι’ αυτό διατυπώνουν την άποψη ότι, δεδομένου ότι η κρίση πέρασε (;), θα πρέπει η αντιπολίτευση να διατυπώνει θετικά αφηγήματα (sic).
Το ό,τι απαιτούνται πολιτικές προτάσεις που αν δεν μπορούν να εμφυσήσουν αισιοδοξία, τουλάχιστον να πολεμούν την απελπισία είναι εύλογο. Η ιδέα ωστόσο ότι η κοινωνική πλειοψηφία «ψήνεται» από τον Μητσοτάκη και τον Γκρίνμπεργκ πως τα πράγματα βελτιώνονται, έστω μερικώς, είναι πλήρως ανόητη.
Ο κόσμος ξέρει. Και σίγουρα ξέρει καλύτερα από τους αριστερούς επαγγελματίες πολιτικούς που τον «εκπροσωπούν», που θέλουν, λέει, «να του δώσουν φωνή» αυτού που δεν έχει φωνή.
Ξέρει ο κόσμος πως το πιθανότερο είναι τα πράγματα να πάνε ακόμη χειρότερα, πράγμα που βάσει των προγραμματικών δεδομένων ισχύει και στην περίπτωση που η κυβερνήσασα Αριστερά «επανέλθει στα πράγματα» –ας σκεφτούμε πως δεν τολμάει καν να ψελλίσει την Αυτόματη Τιμαριθμική Προσαρμογή για να έχουμε ένα, ανάμεσα σε πολλά άλλα, παράδειγμα άχρηστης αντιπολίτευσης.
Η εργατική τάξη στην Ελλάδα έχει χάσει από το 2009 -με βάσει στοιχεία του «Οικονομικού Ταχυδρόμου», όχι του «Πριν»- το 40% της αγοραστικής της δύναμης. Η νεολαία, πυρήνας της εργατικής τάξης στην εποχή μας, βιώνει συνθήκες πρωτοφανούς εκμετάλλευσης –από μικρά και μεγάλα αφεντικά. Πολλές φορές μάλιστα οι εργασιακές συνθήκες, η καθημερινή καταπίεση, η ασυδοσία στην πληρωμή και στην ασφάλιση είναι μεγαλύτερες στην περίπτωση των «μικρομεσαίων» αφεντικών από ό,τι των μεγάλων. Αυτών με τους οποίους η κοινοβουλευτική Αριστερά ονειρεύεται συμμαχίες.
Η ελληνική νεολαία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό προλεταριάτο, δηλαδή πρεκαριάτο της εποχής του Ντίκενς. Και το ξέρει πολύ καλά.
Γι’ αυτό και στην τελευταία έρευνα της ΔιαΝΕΟσις το 80% των νέων δηλώνουν ότι δεν θα κάνουν παιδιά λόγω φτώχειας. Προσοχή, όχι λόγω δυσμενούς κατάστασης ή ανισοτήτων γενικώς, αλλά λόγω φτώχειας. Το 80% της ελληνικής νεολαίας αισθάνεται φτωχή! Οχι σχετικά, αλλά απόλυτα φτωχή.
Την ίδια στιγμή, όπως δείχνει το ινστιτούτο ΕΝΑ, πάνω από το 70% του πληθυσμού θεωρεί ως μεγαλύτερο πρόβλημα όχι την ακρίβεια ή την «οικονομία», αλλά την εκμετάλλευση.
Να πώς διαμορφώνεται η σχετική κατάσταση: η νεολαία έχει ταξική συνείδηση περισσότερο από ό,τι σε προηγούμενες, πιο «ριζοσπαστικές», περιόδους.
Δεν είναι ωστόσο καθόλου αισιόδοξη. Ισως μάλιστα αυτό να είναι δείκτης της ταξικής της συνείδησης. Παραδόξως; Μπορεί και όχι. Η αποχή της δεν είναι καθόλου απολίτικη νομίζω. Ούτε αντιπολιτική. Οταν η Αριστερά, ιδίως μετά το μεγαλειώδες κυβερνητικό φιάσκο, δεν της λέει τίποτα, το πρόβλημα βρίσκεται στην Αριστερά, όχι στην ίδια.
*Από τις εκδόσεις Τόπος κυκλοφορεί το βιβλίο του Χρήστου Λάσκου «Να ξαναμιλήσουμε για την εκμετάλλευση: Απλοϊκά μαθήματα πολιτικής οικονομίας»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου