"Νεολογισμοί του 2023 - Μια απόπειρα ερμηνείας" έγραψε η Βασιλική Στεργίου* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 20.12.2023)

............................................................. 

Νεολογισμοί του 2023 - Μια απόπειρα ερμηνείας

έγραψε η Βασιλική Στεργίου* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 20.12.2023)

Κατά το λεξικό της Οξφόρδης οι λέξεις της χρονιάς που χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο στον δυτικό ιντερνετικό κόσμο είναι οι παρακάτω: authenticity, rizz, situationship.

Κατά σειρά μετάφρασης: αυθεντικότητα, γόητρο, σύναψη μιας ερωτικής σχέσης χωρίς καμία δέσμευση.

Οι αναζητητές της έννοιας της αυθεντικότητας ήταν πολλοί, καθώς έχουν προκύψει σοβαρά ζητήματα γύρω από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, των κοινωνικών μέσων που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, του κυβερνοκόσμου εν γένει που έχει ανακατέψει και πολτοποιήσει τα ανθρώπινα μυαλά στο παγκόσμιο διαδικτυακό μπλέντερ.

Φαντάζει οξύμωρο να ψάχνει κανείς την αυθεντικότητα σε ένα εικονικό σύμπαν όπου μπορεί οποιοσδήποτε να φτιάχνει ψεύτικα προφίλ, είτε εξιδανικευμένα είτε μεθοδευμένα προς εξαπάτηση είτε απλώς προφίλ-κοινωνικές ταυτότητες σε σύγχυση, σε εκούσιο ή ακούσιο κατακερματισμό. Δεν είναι οξύμωρο. Υπάρχει ακόμα η ανάγκη να υποστασιοποιηθεί το κάθε άτομο ως μοναδική οντότητα εντός ενός κόσμου όπου όλα όσα συμβαίνουν είναι ρευστά, διαρκώς μεταβαλλόμενα, αβέβαια, έωλα, θολά.

Ωστόσο, η ανάγκη αυτή σπάνια προκύπτει από το συνειδητό αίτημα της όποιας αυτοπραγμάτωσης· αίτημα που προϋποθέτει πνευματική διαύγεια κι ένα έρμα συγκροτημένου ψυχισμού. Είναι ο φόβος που εξωθεί τα άτομα να ψάχνουν το αυθεντικό, το αληθινό, το αξιόπιστο. Ο φόβος ότι τους καταπίνει ολοένα και περισσότερο η μαύρη τρύπα της αλλοίωσης της ύπαρξής τους ως ανθρώπινων πλασμάτων, ο φόβος ότι θα ομογενοποιηθούν σε ομοιωματικά πολλαπλάσια σαν τα ανθρωπάκια του Γαΐτη, με ή χωρίς καπέλο.

Ο φόβος αυτός, όμως, είναι ακατέργαστος, ενστικτώδης και εύκολα χειραγωγείται, καμουφλάρεται, εκλογικεύεται μέσα από τα ίδια τα προτεινόμενα μοντέλα ζωής. Πώς θα νοηματοδοτηθεί μια αβάσταχτη πλέον καθημερινότητα; Μια καθημερινότητα σκληρής επιβίωσης, μοναξιάς, κατάθλιψης, ασχήμιας και βαρβαρότητας σε όλα τα επίπεδα; Με δανεικά. Με δανεικά χρήματα -δανείζουν οι παγκόσμιες πολυεθνικές τράπεζες για να λιανίσουν μέχρι εξόντωσης τους δανειζόμενους-, με δανεικά ήθη, συμπεριφορές, αντιδράσεις· εν κατακλείδι, με δανεικούς ψευδοεαυτούς.

Από την ελληνική λέξη «χάρισμα», που στα αγγλικά έχει γίνει «charisma», προέκυψε η λέξη «rizz». Μια λέξη μικρή, εύληπτη, έρρινη, με μια έντεχνα υπνωτιστική γοητεία που ασκεί το επαναλαμβανόμενο ζήτα, σχεδόν όπως εκείνο στα κινούμενα σχέδια που κωδικοποιεί τον ήχο των αμέριμνα κοιμωμένων.

Τι λείπει απ’ τη ζωή του καθενός στον λεγόμενο δυτικό κόσμο; Για ανιδιοτελή αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους ούτε λόγος. Για βίωση έντονων συναισθημάτων, ένα μεγάλο όχι, γιατί ωραία είναι η δυνατή χαρά, αλλά η οδύνη ή το πένθος ας παγώσουν καλύτερα με την κατάχρηση ηρεμιστικών. Οσο για αυτόφωτες υγιείς πράξεις αγάπης και δημιουργικότητας, όλο αυτό για τους περισσότερους είναι μια άχρηστη δαπάνη κόπου και χρόνου.

Λείπει αυτό που θα κάνει κάποιον να αισθάνεται ότι ανήκει στον Κόσμο, ακόμα κι αν αυτός ο Κόσμος είναι πια ένα απέραντο λευκό κελί με διφορούμενα κάγκελα. Ποια αξία πουλάνε τα μέσα για φέτος εκτός απ’ το baby ροδακινί στα ρούχα και την άφθονη χρυσόσκονη; Το γόητρο. Η σαγήνη, με όποιο τρόπο μπορεί να την ασκήσει κάποιος. Μιμούμενος διασημότητες, κάνοντας μια πλασέμπο προσομοίωση αυτών των στοιχείων που φαντασιώνεται ότι μπορεί να αποκτήσει – το παράδειγμα της Taylor Swift που έχει εκατομμύρια ακόλουθους ως pop star δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε το περιοδικό Time την ανακήρυξε πρόσωπο της χρονιάς. Ψηφίζοντας για πρωθυπουργούς άντρες με γαλάζια μάτια, θεληματικό πιγούνι και έναν αέρα ακριβού αποσμητικού.

Και μετά, συνάπτονται και situationships, σχέσεις χωρίς οικειότητα και δέσμευση, σχέσεις όπου δύο άνθρωποι δεν χρειάζεται να νοιάζονται ο ένας για το άλλον. Aν ξυπνήσει ο ένας από τους δύο ένα πρωί με φριχτούς πόνους, δεν θα καλέσει το έτερον ήμισυ προς βοήθεια· κι όταν χωρίσει, δεν θα καταλάβει ότι χώρισε καθώς ποτέ δεν υπήρξαν ζευγάρι.

Νεολογισμός δικός μου: beige land. H χώρα του μπεζ. Η ευρύχωρη, άοσμη, άχρωμη επικράτεια του Τίποτα. Ας φωταγωγηθεί το Τίποτα με τόνους παραισθητικών κίτρινων led.

*Συγγραφέας