"Εν οίδα ότι τα πάντα οίδα" έγραψε ο Απόστολος Λακασάς ("Καθημερινή, 30.7.2023)

 ............................................................

             Εν οίδα ότι τα πάντα οίδα

έγραψε ο Απόστολος Λακασάς ("Καθημερινή, 30.7.2023)

Το καινοφανές στις αντιδράσεις του κοινού δεν είναι η εκδήλωσή τους αλλά η οξύτητά τους. Τελευταίες καταγραφές, οι «Σφήκες» σε σκηνοθεσία Λένας Κιτσοπούλου και η «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Φρανκ Κάστορφ. Προκάλεσαν διότι ήταν διασκευές των κλασικών έργων, οι οποίες δεν άρεσαν σε μερίδα του κοινού. Το πεδίο εκδήλωσης αντιδράσεων εμφανίζεται να είναι οι παραστάσεις σε μεγάλα θέατρα –όπως το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου– με τα πολυπληθή και άρα ετερογενή ακροατήρια. Η χαρτογράφηση των θεατών δύσκολη, αλλά συμμερίζομαι το επιχείρημα πως ο θεατής πρέπει να είναι ενήμερος για την οπτική δουλειά του σκηνοθέτη, το ύφος του, τη ματιά του. Διότι για τον γνώστη θεατή, η πιθανή έκπληξη –καλή ή κακή– που θα εισπράξει από μια παράσταση είναι όχι τόσο αυτόνομη, αλλά κυρίως σε σύγκριση με τις προηγούμενες δουλειές του σκηνοθέτη. Ωστόσο, για εκείνον που δεν γνωρίζει το έργο του σκηνοθέτη, η έκπληξη είναι πάντα με βάση τις δικές του προσλαμβάνουσες.

Ως παιδιά του δημοκρατικού 5 στα μαζικά πανεπιστήμια (όπου όλοι με μέτρια προσπάθεια αποκτούν τον τίτλο του επιστήμονα – ειδήμονα), την εποχή του Διαδικτύου, της άπλετης γνώσης και έκφρασης κυρίως διά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται πως «κατακτήσαμε την ελευθερία να κάνουμε πράγματα που δεν ξέρουμε», όπως είπε πρόσφατα ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και διανοούμενος Βασίλης Παπαβασιλείου (εφημερίδα «Το Βήμα» 23/7).

Τις συνέπειες αυτής της «κατάκτησης» τις διαπιστώνουμε στην πολιτική ζωή και στον δημόσιο λόγο. Αλήθεια, πόσο συχνά διαπιστώνουμε τεκμηριωμένες θέσεις ως προς τις πολιτικές που καλούμαστε να αξιολογήσουμε, χωρίς να διαφαίνεται το στοιχείο του προσωπικού οφέλους ή ακόμη και των στερεοτύπων που αναπαράγονται από γενιά σε γενιά; Κανένα μέτρο, διδακτισμός από πολλούς, ξερόλες παντού. Καθένας μας προβάλλει δικές του παγιωμένες θέσεις και φυσικά δεν κατανοεί την αξία της μετατόπισης προς την πλευρά του άλλου, προς όφελος του δημόσιου καλού. Ετσι οδηγούμαστε στην πόλωση και στη διάβρωση των όποιων συνεκτικών ιστών υπάρχουν στην κοινωνία.

Στην τέχνη, η «κατάκτηση» της ελευθερίας να κάνουμε πράγματα που δεν ξέρουμε έχει καταλυτικό αποτέλεσμα τόσο στο παραγόμενο προϊόν όσο και στο κοινό. Η ελευθερία της έκφρασης προβάλλει ως ύψιστο δικαίωμα, χωρίς να υπάρχει η συστολή που βασίζεται στη βαθιά γνώση, στην παιδεία, στην εξάσκηση.

Λέει ενδεικτικά ο Παπαβασιλείου στην ίδια συνέντευξη: «Η δουλειά του θεάτρου είναι μια υπόθεση που ξεκινάει κάποιος εκτοξευόμενος στην πασαρέλα. Μέχρι τα 40 διαμορφώνει την προσωπικότητά του, 40 με 60 τη σφυρηλατεί, την εμπεδώνει. Από τα 60 και μετά είναι καλλιτέχνης». Απευθύνεται σε εκείνους που λειτουργούν ερήμην, με εγωπάθεια;

Το πλατύ κοινό –αν όχι και το σινάφι– θεωρεί ότι η τέχνη κατά κύριο λόγο είναι μια προβολή της δικής του «κατακτημένης» γνώσης (;). Μα έτσι χάνεται η ουσία της τέχνης, η σύνδεση του θεατή με το καλλιτεχνικό έργο, η χαρά και η αγαλλίαση που δημιουργεί αυτό. Κάποτε ήμουν παρών σε μια συνομιλία του Δημήτρη Παπαϊωάννου με θεατή παράστασής του. Δεν τον ρώτησε πώς του φάνηκε η παράσταση, αλλά απλώς «περάσατε όμορφα;».

Κι εδώ η συνέντευξη του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου στην οποία αναφέρεται το άρθρο του Α.Λ.: https://www.tovima.gr/print/culture/oi-neoi-ithopoioi-einai-paidia-lftou-monotonikoucr/