«Τώρα, στη βάρκα όπου κι αν μπεις άδεια θα φτάσει…» από τον σπουδαίο μεταφραστή, γραφιά και φίλο στο fb Yannis Haris (facebook, 16.10.2024)

 ............................................................

«Τώρα, στη βάρκα όπου κι αν μπεις άδεια θα φτάσει…»

από τον σπουδαίο μεταφραστή, γραφιά και φίλο στο fb Yannis Haris (facebook, 16.10.2024)

Δόξα σοι, Δόξα σοι, δεν είμαι βόας, δεν είμαι κροταλίας, άνθρωπος είμαι κι εγώ, με κόβιντ επιτέλους και εγώ, ε μα πια!

Το κυριότερο, μπορώ πια κι εγώ να μιλήσω για την υγεία μου, όπως κι οι άλλοι, νά δύο φίλες πιφουμπού, που αυτό σημαίνει φίλες προ φουμπού, τώρα κοντά ανακοίνωσαν τον κόβιντ τους εδώ, παναπεί κάτι μοιράστηκαν με τους άλλους, κάτι που δεν μπορεί (δεν πρέπει;) να κάνει ένας ανίατα ασθενής, και πόσο μάλλον ένας που ετοιμάζεται πια να φύγει, του το είπαν οι γιατροί --σε λίγους μήνες; πιο κοντά; λιγάκι πιο μακριά, άντε χρόνο; πιο χλομό αυτό...

αλλά δεν μπορεί (δεν πρέπει);

Εμένα πάντως με ξάφνιαζαν παλιά, άγνωστοι, γνωστοί, και φίλοι ακόμα, που έδειχναν και φωτό απ' τον καρκίνο τους λχ: βάρβαρο μου φαινότανε, απάνθρωπο, ξέροντας μάλιστα τον τρόμο των άλλων για την αρρώστια την κακιά, πόσο μάλλον τον θάνατο!

Από την άλλη ωστόσο λέγαμε, μπράβο τους που το λένε, βοηθάνε και τους ομοιοπαθείς, πρέπει ίσα ίσα να το λένε...

να το λένε…, ώσπου ξεπρόβαλε πιεστικά το «λέμε»!

Εδώ σε θέλω κάβουρα… βέβαια, όταν μπαίνεις στο φουμπού κυρίως για να ζητιανέψεις αίμα, κάτι λες. Εδώ τα δύσκολα ονόματα θολώνουν τα νερά, μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο… και αιματολογικό, τον καρκίνο τον έκρυψες.

Όμως τότε ανακαλύπτεις σιγά σιγά το άλλο, το σπουδαίο και μεγάλο, πως η ζωή σου πια, ο κύκλος σου, οι φίλοι σου, η μικροκοινωνία σου, είναι τα νοσοκομεία, οι γιατροί, οι νοσηλεύτριες, κυρίως οι συνασθενείς. Κι αυτήν πια τη ζωή σου δεν γίνεται να τη μοιραστείς, δεν μπερδεύονται, δεν τέμνονται έστω, δύο ασύμβατοι κόσμοι.

Ό,τι σου συμβαίνει λοιπόν, ό,τι σε απασχολεί, και δυστυχώς τίποτα άλλο δεν σε απασχολεί πια, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης εννοείται, τίποτα, τίποτα, τίποτα έξω απ’ τον περίκλειστο, αυτιστικό σχεδόν, μπα, άκυρο το σχεδόν, τον αυτιστικό λοιπόν κόσμο σου…

Αποτέλεσμα; Δεν μπορείς να μοιραστείς τίποτα, παραμένεις έγκλειστος, χωρίς «δικαίωμα» επικοινωνίας. Βασανιστικό!

Και ξαφνικά, τι ξαφνικά δηλαδή, που εξάντλησες το μάξιμουμ που σου δίναν όλοι στην αρχή, δέκα με δεκαπέντε χρόνια, εκεί που είχες το ένα πόδι μέσα, σου λένε, έλα, σιγά σιγά και τ’ άλλο –σε πόσο; σε κάτι μήνες, είπαμε, άντε χρόνο, δύσκολα παραπάνω…

Η αλήθεια τώρα είναι πως ήταν ό,τι πιο λυτρωτικό μπορούσες ν’ ακούσεις, το παρακαλούσες άλλωστε καιρό! Είχαν τόσο δυσκολέψει τα πράγματα, μαζί, αν όχι κυρίως, με τη σαράβαλη (α ρε Θάνο) καρδιά και με τη δύσπνοια, που σου αχρήστεψε σιγά σιγά τα πόδια, κι ούτε μπαστούνι πια δε σε βαστούσε ούτε τίποτα --τίποτα λοιπόν που να μπορείς να κάνεις, πουθενά να πας, τίποτα να συγκεντρωθείς, έτσι που φύραινε και το μυαλό…

Το ήθελες λοιπόν και το παρακαλούσες. Και ήρθε, έρχεται –δουλειά τώρα, τσακίσου, τρέχα, μη μείνουν εκκρεμότητες, τουλάχιστον τα βιβλιαράκια σου και η μετάφραση…

Στο μεταξύ, πες ήρθε, ζεις πια μαζί του, κι αυτήν τη μοναδική εμπειρία, αυτή πια κι αν δεν μπορείς να τη μοιραστείς, παραείναι τρομαχτική, γκρανγκινιολική για πολλούς, άλλοι σ’ το λένε ευθέως, μη!, άλλοι αλλιώς…, αλλά κι εσένα, πλάκα πλάκα, εύκολο δεν σου είναι…

Όμως, όταν σου είπαν οι γιατροί «ενημερώστε τα αδέρφια σας», σκέφτηκες, κι ήθελες, να ενημερώσεις και τους φίλους σου, πρώτα να μη φανεί ότι το κρύβεις, έπειτα να μην το μάθουν μέσες άκρες απ’ αλλού, τέλος να τους εξηγήσεις ο ίδιος πόσο δεν πονάει αυτό, ίσα ίσα…

Μα είναι άχαρο, αν μη τι άλλο, να διαβεβαιώνεις φτου κι απ’ την αρχή κάθε φορά πως, όχι, εξαντλήθηκαν όλα τα μέσα κι όλα τα περιθώρια, και πως, ναι, χαίρεσαι που δε θα βασανίζεσαι άλλο, που δε θα σε προλάβει το χειρότερο, που πάντα υπάρχει, και δεν θα σε προλάβει και η άνοια.

Κι έτσι που τόσα έζησες και έκανες, κι αν έκανες!, και χάρηκες και χόρτασες, α, πόσο χόρτασες!, κι ας πλήρωσες συχνά πολλά, όλα καλά γινώμενα, κι άλλο δεν θέλεις πια από καιρό, κάτι χρόνια, να ησυχάσεις μόνο, μόνο…

Και διάολε, κάπου να το πεις, όχι για να το σηκώσεις καλύτερα, όχι, μα γιατί διάολε πιο αφύσικο δεν έχει, τέτοια εμπειρία, μοναδική βεβαίως στη ζωή του καθενός, να μένει εκεί επτασφράγιστη, αμετάδοτη…

Και νά ο κόβιντ, για καλό, από μιαν άποψη, να βγάλω κοτζάμ θάνατο αποπάνω μου, απομέσα μου, δεν ξέρω, να πω πάντως κι εγώ όπως οι άλλοι, το δικό μου σπάσιμο χεριού, ποδιού, λουμπάγκο, ημικρανία, ρήξη χιαστού, δέκατα, γρίπη, πυρετό, στραμπούληγμα, πονόδοντο κτλ κτλ, να πω…

(και προσοχή, τίποτα δεν υποτιμώ, το καθετί είναι για τον καθένα μείζον, το άπαν, γιαυτό και πάντοτε κορόιδευα το «υπάρχουν και χειρότερα», γιατί αν ίσχυε αυτό κανείς ποτέ δεν θα υπέφερε)

μόνο να πω λοιπόν να πω, τίποτα άλλο --

[δευτεροτριτευόντως να εξηγήσω και γιατί δεν ανταποκρίνομαι στα διάφορα που μου στέλνετε π.χ. στο μέσεντζερ, κείμενα κυρίως –και να παρακαλέσω έτσι τώρα, μη μου πολυστέλνετε, ιδίως τώρα, ευχές ιδίως και την αγάπη σας: το ξέρω πως την έχω και θερμοευχαριστώ]

"Η σιωπηλή οργή μας" γράφει ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 31.1.2025)

 ...............................................................

Η σιωπηλή οργή μας

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας βρίσκεται σε πολλαπλά αδιέξοδα.

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 31.1.2025)

ΕΝΑ ΖΕΥΓΑΡΙ ΜΕ ένα μωρό παιδί σε ένα καρότσι κατηφορίζουν τη Βασιλίσσης Σοφίας με κατεύθυνση το Σύνταγμα. Τον ίδιο προορισμό έχει μια παρέα ηλικιωμένων που περπατάνε με πιο αργά βήματα, όπως και πολλές παρέες μεσήλικων, νέων αγοριών και κοριτσιών. Χιλιάδες άνθρωποι με εντελώς διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά, χωρίς –με ελάχιστες εξαιρέσεις– σημαίες ή πανό που να δηλώνουν κομματική ταυτότητα, προσεγγίζουν τη μεγάλη πλατεία.

Ακόμα δεν έχει πάει 12, που είναι η ώρα του τεράστιου, όπως αποδείχτηκε, κυριακάτικου ραντεβού και η πλατεία είναι ασφυκτικά γεμάτη. Δεν χωράνε άλλοι, οι μεγάλοι δρόμοι που οδηγούν ως εκεί γεμίζουν κι αυτοί από πολλές χιλιάδες ανθρώπους. Αργότερα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα ενημέρωσης (αρκετά από τα τελευταία αναγκάζονται να) μεταφέρουν εικόνες από 110 διαφορετικές γωνιές της χώρας. Παντού βουβοί άνθρωποι εκδηλώνουν αυτό που αισθάνονται: οργή.

Την Κυριακή 26 Ιανουαρίου, το πρωί, χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν μια αφορμή για να εκφράσουν χωρίς λόγια την οργή τους, να μιλήσουν για ένα συλλογικό τραύμα αυτής της κοινωνίας, μια ανοιχτή πληγή που συνδέεται με το έγκλημα στα Τέμπη. Γιατί αντικειμενικά έγκλημα ήταν κι ας πιπιλάνε κυβερνητικοί αξιωματούχοι και φερέφωνά τους ότι απλώς πρόκειται για μια τραγωδία. Πολλοί άνθρωποι, παρότι μπορεί να έχουμε αντίθετες εντυπώσεις, βλέπουν, καταλαβαίνουν, νιώθουν, διαβάζουν πίσω από τις γραμμές.

Θα είναι τεράστιο λάθος για το πολιτικό προσωπικό του δημοκρατικού τόξου αν δεν πάρει ούτε αυτό το μήνυμα. Πρόκειται για ένα ακόμα από τα πολλά που στέλνει ένα συντριπτικά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας εδώ και χρόνια, και το αγνοούν.

Μια δήλωση σαν κι αυτές που κάνει ο Άδωνις Γεωργιάδης και όμοιοί του για τους γονείς των θυμάτων (δείγματα και αυτά του κυνισμού που μπορεί ανερυθρίαστα να ακούγεται στον δημόσιο διάλογο), μια αποκάλυψη με ένα βίντεο ελάχιστων δευτερολέπτων όπου ακούγεται η συγκλονιστική φωνή να λέει «δεν αναπνέω» ήταν το άναμμα του φιτιλιού, το υπόστρωμα μια συλλογικής διαμαρτυρίας που δεν διοχετεύεται μέσα από τους πολιτικούς φορείς αλλά υπάρχει εδώ και χρόνια· και δεν αφορά μόνο τα Τέμπη.

Θα είναι τεράστιο λάθος για το πολιτικό προσωπικό του δημοκρατικού τόξου αν δεν πάρει ούτε αυτό το μήνυμα. Πρόκειται για ένα ακόμα από τα πολλά που στέλνει ένα συντριπτικά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας εδώ και χρόνια, και το αγνοούν. Δεν το βλέπουν, δεν το ακούνε, στοιχισμένοι πίσω από κομματικές γραμμές και δήθεν ηγέτες χωρίς ικανότητες και εσυναίσθηση. Γυρίζουν την πλάτη σε ανάγκες και κραυγές της κοινωνίας, η οποία δεν μιλά αλλά οργίζεται.

Την περασμένη Κυριακή εκδηλώθηκε η ίδια συσσωρευμένη οργή που εκδηλώθηκε και μια Κυριακή του Ιουνίου του 2023, όταν η χώρα γνώρισε τα μεγαλύτερα ποσοστά εκλογικής αποχής στην ιστορία της – μια γενικευμένη σιωπηρή αποδοκιμασία ήταν κι αυτή τότε. Το συζήτησαν για μερικές ημέρες, έδειξαν να τους απασχολεί μέχρι που ξεχάστηκε και αυτό το τεράστιο ποσοστό απαξίωσης του συνολικού συστήματος.

Ένα εντυπωσιακά μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας βρίσκεται σε πολλαπλά αδιέξοδα, ασφυκτιά και βλέπει να επιδεινώνονται οι όροι επιβίωσής του, νιώθει προδομένο από εκπροσώπους του στους οποίους επένδυσε πολιτικά, χάνει ελπίδες και προοπτικές, δικές του και των παιδιών του, βιώνει την απαξίωση των θεσμών που με κάποιον τρόπο λειτουργούσαν ως αντίβαρο σε πολλές βαρβαρότητες της εξουσίας, είναι απογοητευμένο γιατί δεν ακούγεται η φωνή του, οδηγείται σε αναγκαστικές επιλογές γιατί δεν έχει εναλλακτικές, διαπιστώνει ότι δέχεται ισχυρές δόσεις παραπληροφόρησης, οι όροι της ζωής του στο σύνολό τους δεν είναι καν ανεκτοί. Πραγματικά ασφυκτιά και δεν έχει οξυγόνο, σαν τα παιδιά των Τεμπών.

Αυτό ακριβώς λένε και οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων χρόνων. Κυριαρχεί μια γενικευμένη απογοήτευση σχεδόν για όλα. Η πλειονότητα των πολιτών θεωρεί ότι η χώρα σε πολλά πεδία πηγαίνει σε λάθος κατεύθυνση, ποσοστά άνω του 60%, συχνά μεγαλύτερα, εκφράζουν την απαισιοδοξία τους για το μέλλον, η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός έχουν απαξιωθεί και δεν πείθουν παρά τους αφοσιωμένους κομματικούς και όσους έχουν κάθε λογής συμφέροντα, ενώ στα κόμματα της αντιπολίτευσης, που αδυνατούν να προσελκύσουν μεγάλες ομάδες απογοητευμένων πολιτών, αποτυπώνεται ένα μεγάλο πρόβλημα εκπροσώπησης.

Οι μόνοι που τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση είναι οι εκπρόσωποι των χειρότερων μορφών πολιτικής έκφρασης, των ακροδεξιών και φασιστών, οι οποίοι με τη συνολική απαξίωση βρίσκουν πολύτιμο γι’ αυτούς ζωτικό χώρο και προσελκύουν ολοένα μεγαλύτερες ομάδες πολιτών που έχουν την ψευδαίσθηση ότι εκεί θα βρουν λύσεις. Το διεθνές κλίμα, με κορυφαίο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Αμερική του Τραμπ, βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση, το ίδιο συμβαίνει και με τον πρωθυπουργό, ο οποίος προκειμένου να διατηρήσει την όποια πολιτική του κυριαρχία σπεύδει να τον μιμηθεί και να προσαρμοστεί στην ατζέντα του, πληροφορώντας μας πως τελικά υπάρχουν δύο μόνο φύλα.

"Το μαύρο Σάββατο της Θεσσαλονίκης και η δημοσιογραφία της εποχής" έγραψε η Ελένη Καρασσαβίδου (tvxs.gr, 27.1.2025)

 ...............................................................

Το μαύρο Σάββατο της Θεσσαλονίκης και η δημοσιογραφία της εποχής

έγραψε η Ελένη Καρασσαβίδου (tvxs.gr, 27.1.2025)

Αντί να φωνασκώ και να συμφύρομαι / Με τους υπαίθριους ρήτορες και τους αγύρτες– Μάντεις κακών και οραματιστές – / Όταν γκρεμίστηκε το σπίτι μου/ Και σκάφτηκε βαθιά με τα υπάρχοντα / (Και δεν μιλώ εδώ για χρήματα και τέτοια) / Πήρα τους δρόμους μοναχός σφυρίζοντας / Ήτανε βέβαια μεγάλη η περιπέτεια / Όμως η πόλις φλέγονταν τόσο όμορφα

/…/Τίποτα δεν πουλιόταν πια./Έτσι λαφρύς και περιττός πήρα τους δρόμους / Βρήκα την Κλαίρη βγαίνοντας. / Απ’ τη Συναγωγή κι αγκαλιασμένοι / Κάτω απ’ τις αψίδες των κραυγών / Περάσαμε στην άλλη όχθη με τις τσέπες / Χωρίς πια χώματα, φωτογραφίες και τα παρόμοια. / Τίποτα δεν πουλιόταν πια.

Μ. Αναγνωστάκης

Η 27 Γενάρη, ημέρα που τα Σοβιετικά στρατεύματα έμπαιναν στο Άουσβιτς Μπίρκεναου, καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το Νοέμβριο του 2005 ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος. Παρόλο που το Ολοκαύτωμα διατηρεί ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που δεν είναι έντιμο ούτε ωφέλιμο να αγνοούμε, σκοπός ήταν τα κράτη – μέλη να επεξεργαστούν προγράμματα εκπαίδευσης που θα μεταδώσουν στις μελλοντικές γενιές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος για να βοηθήσουν στην πρόληψη πράξεων γενοκτονίας. Φυσικά οι γενοκτονίες δεν σταμάτησαν, και όπως συμβαίνει συχνά στην ιστορία, για τον λαό της Παλαιστίνης πχ τούτη την φορά, οι θύτες και τα θύματα αλλάζουν ρόλους, αφού κανένα ψήφισμα δεν αντιμετωπίζει τα αίτια τους.

Παρόλα αυτά, με αφορμή αυτήν την ημέρα, αξίζει να θυμηθούμε ένα περιστατικό που συνέβη στην πόλη που χτυπήθηκε πιο βάναυσα από όλες εκείνη την εποχή και είδε στο μεγαλύτερο ποσοστό πανευρωπαϊκά την Εβραϊκή της κοινότητα να θανατώνεται στα Κρεματόρια του θανάτου.

Ήταν 7 Ιουλίου του 1942 όταν πρωτοδημοσιεύτηκε η διαταγή στην Απογευματινή, την φιλοναζιστική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης. Ο προϊστάμενος της στρατιωτικής διοίκησης της πόλης, Καρλ Μάρμπαχ διέταζε την επίσημη απογραφή των ικανών για εργασία αρρένων εβραίων, που θα έπρεπε να δουλέψουν σε στρατιωτικά έργα, τα οποία είχαν αναλάβει οι εταιρείες Μίλερ και Bauleitung ενεργές και κραταιές ακόμη διότι το κεφάλαιο ποτέ δεν πεθαίνει δεν το σκιάζει φοβέρα καμιά.

Τέσσερεις ημέρες αργότερα, στις 11 Ιουλίου 1942, οι γερμανικές αρχές καλούν τους Εβραίους της Θεσσαλονίκης για καταγραφή στην πλατεία ‘Ελευθερίας’. Ο πολύωρος, άγριος, και θανατηφόρος για κάποιους δημόσιος εξεφτελισμός που ακολούθησε έμεινε γνωστός ως «Μαύρο Σάββατο». Και ήταν η απαρχή του εκτοπισμού των Εβραίων της Θεσσαλονίκης προς τον θάνατο, τους οποίους φρενοβλαβείς κατ’ επιλογήν και καστ’ επάγγελμα ταυτίζουν σήμερα με την απαραδεκτη πολιτική ενός (ακόμη, όποτε χρειάστηκε) κράτους.

Σήμερα είναι δύσκολο να φανταστείς εκείνο το Σάββατο μιας άλλης εποχής καθώς η πλατεία στραφταλίζει μια θάλασσα καλώντας την μες στην πόλη. «Υποχρέωναν τους άντρες να πηδούν, να κάνουν τούμπες, να κυλιούνται στο έδαφος, να σέρνονται μέσα στη σκόνη και να εκτελούν γελοίες γυμναστικές ασκήσεις […]» γράφει ο Ιάκωβος Χανταλί. Την παραπάνω εικόνα αποτυπώνουν πλήθος γραπτές πηγές και μαρτυρίες αλλά και οι γνωστές φωτογραφίες της επίσημης γερμανικής προπαγάνδας.

Σύμφωνα με την έρευνα της διδακτόρισσας Μαρίας Καβάλα, άγνωστο φωτογραφικό υλικό, που βρέθηκε στη Γερμανία από τον Θεσσαλονικιό εβραϊκής καταγωγής Ανδρέα Ασσαέλ, ήρθε να ρίξει περισσότερο φως στο Μαύρο Σάββατο.

Συγκλονιστικές εικόνες από τη συγκέντρωση για την εγγραφή στα καταναγκαστικά έργα της Ελλάδος, που είχαν επιβάλει οι δυνάμεις κατοχής, περιείχε το προσωπικό άλμπουμ ενός Γερμανού στρατιώτη και μάλιστα μουσικού.

Σχεδόν εβδομήντα χρόνια μετά, οι εικόνες που τράβηξε ο ίδιος με τη μηχανή του στην πλατεία Ελευθερίας πριν και μετά την εγγραφή, ήρθαν να προσθέσουν έναν ακόμη κρίκο σ’ ένα πικρό κεφάλαιο της εβραϊκής ιστορίας πριν από τη φρίκη της εξόντωσης στα στρατόπεδα Αουσβιτς – Μπιρκενάου.

Το ενδιαφέρον στο μαύρο Σάββατο, και κάτι που δεν έχει φωτιστεί με επάρκεια, είναι πως αποτελεί σαφέστατη παρατυπία σε σχέση με την συνήθη τακτική των Γερμανών να υπνωτίζουν με υποσχέσεις τις κοινότητες πριν τις στείλουν στο έρεβος, τακτική που ακολουθήθηκε αργότερα και στην Θεσσαλονίκη.

Φαίνεται λοιπόν, και παρά την βολική τοπική μυθολογία πως κάτι ναύτες το αποφάσισαν αυθόρμητα, ότι πρωτοστατήσαντες, ηθικοί αυτουργοί, ήταν κάτι ρεμάλια της δημοσιογραφίας και των 3 Ε που μια χαρά όχι μόνο μεγαλούργησαν στην πόλη πριν και κατά την διάρκεια της κατοχής, αλλά κι έπειτα. (Υπο)προϊόντα μιας αποτελεσματικής ώσμωσης αντιδραστικών αφηγημάτων που γοήτευαν τις μάζες παρατηρείται πριν από την περίοδο της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία.

Πχ ο Παπαστρατηγάκης, που ήταν και καλός φιλολογικός μελετητής και είχε δημοσιεύσει ένα πολύ αξιόλογο πόνημα για τον Γκάντι στην Αθήνα του 30 πριν ανέβει για να αποκαθάρρει την πόλη σε κάθε τομέα, project που κράτησε κάποιες δεκαετίες. Όταν, μάλιστα, αποχώρησε από την Ελλάδα, ακολουθώντας μαζί με άλλους δωσίλογους δημοσιογράφους τα γερμανικά στρατεύματα προς Βιέννη και συνελήφθη ως δωσίλογος ενώ βρισκόταν στη Γαλλία και καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια, το ‘δικαστήριο’ έκανε δεκτό το αίτημά του και τον έκρινε αθώο λόγω αμφιβολιών!!! Να τους τρίψεις τα τόσα άρθρα στην μούρη;;…

Ήταν αυτός που είχε γράψει στην επιφυλλίδα του στη Νεα Ευρώπη (κακέκτυπο της Γερμανικής Das Neue Europa) πως «πολλά εβραϊκά υποκείμενα έχουν μείνει στην πόλη». Ήταν επίσης ο Φαρδής, με τον έντονο οικονομικιστικο αντισημιτισμό κατά των εμπόρων εβραίων επ’ ωφελεία δική του και τραγικά για το εβραικό προλεταριάτο της πόλης που χτυπήθηκε πρώτα και χτυπήθηκε πολύ, έως βαθμού εξόντωσης αφού το 96% δεν γύρισε ποτέ πίσω.

Ήταν ο Ωρολογάς, άλλος εξαίρετος κύριος, που θεωρούσε πως ο υπερρεαλισμός αδρανοποιεί ηθικά τους εθνικούς αγώνες, ήταν ο Χασηρδζόγλου (ακα Χασήρ), εκκινώντας από την φυλλάδα του μεσοπολέμου Δράση των 3Ε), ο άνθρωπος που ψάχνοντας στην παλιά βιβλιοθήκη της ΧΑΝΘ όταν ήθελα να βρω μόνη μου τι αξίζει να ειμαι και τι να μην είμαι μου προσέφερε ένα από τα πρώτα και ίσως το μόνο που μπήκε στον τύπο δημόσια, αιμομικτικά μυθιστορήματά σε συνέχειες, αφού στο δημοσιευμένο σε συνέχειες στη Νέα Ευρώπη Φλόγα ο γιατρός πηδά αυτην που θεωρεί νόθα κόρη του, αλλά δε γαμείς η ευτυχία είναι τώρα, και στο κάτω κάτω ‘σκασμός οι ρήτορες πολύ μιλήσανε’, την δική σου κόρη πήδαγε;

Την δική του πήδαγε ο ήρωας (εντωμεταξύ αυτοί πουλούσαν ηθική). Το τραγικό είναι πως οι επιφυλλίδες του ‘εξαίρετου πατριώτου’ αναγιγνώστηκαν από το ΕΙΡ την δεκαετία του 50. Ακούς πατριώτη; Ακούω να λες!

Όπως και να έχει όλοι έκαναν μεταπολεμικά μεγάλη καριέρα και θεωρήθηκαν μεγάλες υπογραφές, κι εκείνο το μαύρο Σάββατο σίγουρα γελούσαν κάτω από τα μουστάκια τους. Σύντομα η μανία τους στράφηκε κι εναντίον κομμουνιστών και καλλιτεχνών και ανήθικων ομοφυλόφιλων και γυναικών και κοινωνικά φιλελεύθερων ή τοώντι χριστιανών που ως εξαίρεση στους χώρους τους παρακολουθούσαν με αποτροπιασμό ένα μαύρο Σάββατο που θα γινόταν σύντομα μια Κατάμαυρη Εποχή.

Και τότε δεν μπορούσες καν να πεις τι σκεφτόσουν κιόλας.

Αλλά, όπως συμβαίνει συχνά, όμως όχι πάντα, η ‘εκδίκηση’ ήρθε μόνο συμβολικά, μέσω της τέχνης που όσο κι αν ως τέχνη μειονότητας αποκρύφτηκε για χρόνια, την κερδίζουμε, και παρά την κυρίαρχη τάση ‘μιας πόλης’ πόντο πόντο σήμερα. Να, όπως το τοπικό ρεμπέτικο του Όλι Ραφαέλ "Είμαι απ’ το Ρεζί Βαρδάρ":

Χρόνια είμαι μακριά σου
παντού πλανήθηκα και ζω,
μα το χώμα σου Ελλάδα
πάντα εγώ το νοσταλγώ.
Είσαι η πρώτη μου πατρίδα
και ποτέ δεν σε ξεχνώ,
είσαι η πρώτη μου πατρίδα
και για αυτό σε νοσταλγώ.

Είμαι από το Ρεζί Βαρδάρι,
τον παλιό συνοικισμό,
εβραιόπουλα λεβέντες είδαν εκεί το φως,
το φωνάζω και καυχιέμαι είμαι Θεσσαλονικιός,
και θα είμαι ως το τέλος
γνήσιος και πιστός Ρωμιός.

Το Ολοκαύτωμα, όπως και οι γενοκτονίες, αυτές που προβάλλονται κι αυτές που αποσιωπώνται όπως συμβαίνει πχ για τους λαούς της Αφρικής που μένει μονίμως κάτω από το ραντάρ της διεθνούς κοινότητας και της συλλογικής μνήμης, αφορά ένα πλήθος ομάδων αδύναμων ή στιγματισμένων άλλων. Αλλά στο τέλος, όπως μας έδειξε στο περίφημο ποίημα του ο πάστορας Martin Niemöller, μια εξαίρεση μέσα στη βαριά σιωπή της Εκκλησίας του, αφορά πάντα όλους κι όλες εμάς.

"The Ballad Of The Soldier's Wife" (Music: Kurt Weill Lyrics: Bertolt Brecht Sings: Marianne Faithfull /youtube, 16.4.2020)

 ............................................................

"The Ballad Of The Soldier's Wife"

Music: Kurt Weill
Lyrics: Bertolt Brecht
Sings: Marianne Faithfull



What was sent to the soldier's wife
From the ancient city of Prague?
From Prague came a pair of high heeled shoes
With a kiss or two, came the high heeled shoes
From the ancient city of Prague
What was sent to the soldier's wife
From Oslo, over the sound?
From Oslo, there came a collar of fur
How it pleases her, little collar of fur
From Oslo, over the sound
What was sent to the soldier's wife
From the wealth of Amsterdam?
From Amsterdam, he got her a hat
She looked sweet in that
In the little Dutch hat
From the wealth of Amsterdam
What was sent to the soldier's wife
From Brussels, in Belgian land?
From Brussels, he sent her laces so rare
To have and to wear
Oh those laces so rare
From Brussels in Belgian land
What was sent to the soldier's wife
From Paris, city of light?
In Paris, he got her a silken gown
'Twas envied in town, oh that silken gown
From Paris, city of light
What was sent to the soldier's wife
From the south, from Bucharest?
From Bucharest, he sent her a shirt
Embroidered and pert, that Romanian shirt
From the south, from Bucharest
What was sent to the soldier's wife
From the far-off Russian land?
From Russia, there came just a widow's veil
From her death to be wed in her widow's veil
From the far-off Russian land

"Working Class Hero" - Marianne Faithfull (Live 1989)

 ...............................................................

"Working Class Hero" - Marianne Faithfull  (Live 1989)

"Στην πόλη μου" ποίημα της Άντειας Φραντζή (1945 - 2024) Από τη συλλογή "Tελετή στο κύμα" (εκδ. Nεφέλη, 2006)

 ...............................................................

                Άντεια Φραντζή (1945 - 2024)

Στην πόλη μου*


Πετάω πάνω απ’ την πόλη μου·
Μόλις χαράζει το φως της
Λιγοστοί διαβάτες κρατούνται απ’ το χέρι.
Tα λουλούδια εισβάλλουν στα βάζα.
Όσα μένουν στη γη ανοίγουν πελώρια
Τα μπουμπούκια σε άνθη.

Πετάω πάνω απ’ την πόλη μου
Με διάφανα φτερά
Προς τη στραφταλιστή θάλασσα.
Περνώ ξυστά πάνω απ’ το κύμα
Γνέφοντας στο κενό.
Ένα παιδί με το κουβαδάκι του γεμάτο νερό
Γεμίζει τη θάλασσα·
Ένα άλλο γκρεμίζει τους λόφους των σκουπιδιών.
Το τραπέζι στρωμένο υποδέχεται την οικογένεια
Κι ένας μουσικός οίστρος αγγίζει τα πηρούνια.

Όλα είναι θαυμαστά
Σ’ αυτό το ποίημα.



Άντεια Φραντζή (1945 - 2024)

"Tελετή στο κύμα", Aθήνα, Nεφέλη, 2006.

*Σημ.: Το ποίημα προτείνει ο φίλος στο fb Κωνσταντίνος Κωστέας διαχειριστής του προφίλ "Εν Φαντασία και Λόγω" (facebook, 28.1.2025)

Σόλο (Ορχηστρικό) - Γιάννης Παπαϊωάννου / Από τον δίσκο: "Συνθέτες του ρεμπέτικου - Παπαϊωάννου Γιάννης ΙΙ" (Έτος: 1950) (youtube, 28.1.2025)

 ...............................................................

Σόλο (Ορχηστρικό) - Γιάννης Παπαϊωάννου

Από τον δίσκο: "Συνθέτες του ρεμπέτικου - Παπαϊωάννου Γιάννης ΙΙ" (Έτος: 1950)

(youtube, 28.1.2025)

Πώς η παρακμή του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται υπαρξιακό δράμα της Αριστεράς Μια ενδιαφέρουσα κριτική του βιβλίου της Έλενα Σίχαν «Tο Κύμα του Συριζα: Ανάβαση και Συντριβή με την Ελληνική Αριστερά», μεταφρασμένο από το Μarx & Philosophy για τo LIFO.gr // Επιμέλεια Νίκος Μιχαλόπουλος. (www.lifo.gr, 20.6.2019)

 ...............................................................

Πώς η παρακμή του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται υπαρξιακό δράμα της Αριστεράς

Μια ενδιαφέρουσα κριτική του βιβλίου της Έλενα Σίχαν «Tο Κύμα του Συριζα: Ανάβαση και Συντριβή με την Ελληνική Αριστερά», μεταφρασμένο από το Μarx & Philosophy για τo LIFO.gr

Επιμέλεια Νίκος Μιχαλόπουλος. (www.lifo.gr, 20.6.2019)

H γεννημένη το 1944, Helena Sheehan είναι πολιτική ακτιβίστρια, ιστορικός και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου καθώς επίσης και συγγραφέας επιστημών επικοινωνίας, πολιτικής και φιλοσοφίας. Όπως αναφέρει η ίδια στην εισαγωγή του βιβλίου της, «Tο Κύμα του Σύριζα: Ανάβαση και Συντριβή με την Ελληνική Αριστερά» , (Monthly Review Press, Nέα Υόρκη, 2017), η συγγραφέας θέλησε να γράψει ένα βιβλίο που θα επικεντρώνεται «στο λιγότερο γνωστό μέρος της ιστορίας αλλά και στο πιο θλιβερό τμήμα μιας θλιβερής ιστορίας».

Η ενδιαφέρουσα κριτική του βιβλίου από τον Attila Antal, λέκτορα Πολιτικής Επιστήμης στην Νομική Σχολή του στο Πανεπιστημίου Eötvös Loránd, δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2019 στο Μarx & Philosophy και μεταφράζεται εδώ για το LIFO.gr από τον Νίκο Μιχαλόπουλο.

«Τόσοι πολλοί ήθελαν να πιστέψουν ότι η αριστερά θα μπορούσε να κερδίσει, ότι η αριστερά θα μπορούσε να κυβερνήσει» σελ.107-8

Το βιβλίο της φιλόσοφου Helena Sheehan ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό την τυπική δομή της ελληνικής τραγωδίας. Η Sheehan αναλύει τα πέντε βασικά χρόνια (από το 2012 έως το 2016) και τα πρόσωπα του Σύριζα από την εποχή που ήταν ένα αντι-ηγεμονικό κίνημα που έδειχνε ότι εντέλει προετοιμάζεται να κατακτήσει την εξουσία και να δώσει φωνή σε μια θυμωμένη κοινωνία. Παρουσιάζει έπειτα το ενθουσιώδες, αλλά από θέση αουτσάιντερ, κυβερνών κόμμα να χάνει τον αγώνα ζωής και θανάτου εναντίον της νεοφιλελεύθερης ευρωπαϊκής τρόικας και να καταλήγει σε ένα αγωνιώδες αριστερό κόμμα που τελικά πήγε δεξιά, συντρίβοντας την άνοδο και τις ελπίδες της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Η συμπάθειά μας όπως συνήθως είναι με τον «τραγικό ήρωα» (όπως ο Δαβίδ ή ο Σίσυφος), ωστόσο, η ηθική συνθηκολόγηση του Σύριζα είναι μια πραγματικότητα και έχει αρκετές καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες.

Η ενοχλητική αλήθεια είναι ότι o πραγματικά «τραγικός ήρωας» σε αυτό το βιβλίο δεν είναι κατά κύριο λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά η ίδια η συγγραφέας και κάθε αριστερός και αριστερή που εμπιστεύθηκε απεγνωσμένα και άντεξε μέχρι το τέλος συμπεριλαμβανομένου και της «διεθνής αριστεράς [και] πολλών ακόμη ανθρώπων που προσέβλεπαν στην Ελλάδα για πρωτοπορία» (σελ.185).

Με αυτή την έννοια, αυτό το βιβλίο είναι ένα πολύ προσωπικό ημερολόγιο και μία ανάλυση για το πώς «το πνεύμα της αριστεράς» (σελ. 126) στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο διαλύθηκε.

Στον πυρήνα του, το βιβλίο της Sheehan πραγματεύεται τον ηθικό αγώνα με τη γνωστική δυσαρέσκεια που προκάλεσε ο Σύριζα, ο οποίος ήταν «ένας ορίζοντας ελπίδας» (σελ.185). Η Sheehan το καταγράφει πολύ προσεκτικά όταν περιγράφει την κατάσταση μετά το δημοψήφισμα του 2015.

Η ιμπεριαλιστική παρέμβαση που είχαν σχεδιάσει οι πιστωτές και η τρόικα είχε απορριφθεί από τον ελληνικό λαό, ενώ την ίδια στιγμή ο Τσίπρας έκανε μια συμφωνία και πρόδωσε τη βούληση του λαού. Η Sheehan μας δίνει μια γεύση από την βαθιά εσωτερική της πάλη όταν δηλώνει, «δεν θα μπορούσα να υπερασπιστώ την πρότασή τους, αλλά υποστήριξα τότε ότι ήταν θέμα ήττας και όχι προδοσίας» (σελ. 123).

Ενώ το «Κύμα Σύριζα» μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος έργου θεραπευτικής γραφής, το οποίο κατανοώ και εκτιμώ πλήρως, εγείρει όμως επίσης σημαντικές θεωρητικές και πρακτικές πτυχές και θέματα σε σχέση με τη σύγχρονη αριστερά. Πρώτα απ' όλα, εξετάζει την ημερήσια διάταξη και την ατζέντα της νεοφιλελεύθερης ΕΕ και της Ευρωζώνης ως ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή αριστερά.

Η Sheehan υποστηζει σύμφωνα με την αναγκαστική συμφωνία: «Κανείς μετά από αυτό δεν μπόρεσε να δει την ΕΕ με τον ίδιο τρόπο, όπως πριν. Για τόσο πολύ καιρό, είχε αποκρύψει τα βαρβαρότερα ταξικά της συμφέροντα, πίσω από μια μάσκα φιλελεύθερου τεχνοκρατικού λόγου και φαινομενικά ήπιας νομιμότητας»( σελ.123).

Το φαινόμενο αυτό, το οποίο μπορούμε να ονομάσουμε αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό της ΕΕ, έχει συζητηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια στην κριτική βιβλιογραφία. Ο Peter Bloom το κατονομάζει ως την «παράδοση του πολιτικού αυταρχισμού» (Bloom, 2015) από τη Γερμανία, ενώ ο Wolfgang Streeck υποστηρίζει ακόμη πιο έντονα ότι: «Οι διεθνείς σχέσεις που ενσωματώνονται στην κατάσταση ενοποίησης της ΟΝΕ είναι εξαιρετικά ασύμμετρες. Οι οικονομικά αδύναμες χώρες, ενώ έχουν την πλειοψηφία, αντιμετωπίζουν έναν μικρό αριθμό οικονομικά ισχυρών χωρών, οι οποίες βρίσκονται σε θέση να τα κατευθύνουν αποτελεσματικά [...] Η Γερμανία [...] κυβερνά την ΟΝΕ ως γερμανική οικονομική αυτοκρατορία »(Streeck 2016: 131).

Αυτές οι σκέψεις είναι παρόμοιες με τις παραδοχές που ανέπτυξαν αριστεροί σε όλη την Ευρώπη, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι «το ευρώ είχε γίνει το εργαλείο της ολιγαρχικής κυριαρχίας, που απαιτεί να αποσπαστεί η Ευρώπη από τις υφιστάμενες (ΣτΜ: υπογεγραμμένες) Συνθήκες» (σελ.200).

Ως εκ τούτου, η Sheehan αμφισβητεί τη δημοκρατία στην Ευρωζώνη και στην ίδια την ΕΕ, καθώς η ΕΕ ορίζεται και περιορίζεται από την «ηγεμονία του δόγματος δεν υπάρχει εναλλακτική» (TINA) (σελ 129). Το καθήκον της αριστεράς επίσης είναι να αγωνιστεί όχι μόνο εναντίον της ΕΕ ή της ΟΝΕ (σελ 189), αλλά και κατά του καπιταλισμού. Και αυτό επειδή είναι δύσκολο να νικήσουμε τη λιτότητα, την αλλοτρίωση, την μαζική αποξένωση, τον θυμό για το παγκόσμιο σύστημα μέσα στο σημερινό καπιταλιστικό πλαίσιο της υπάρχουσας νομισματικής ένωσης (σελ 190).

Για την Sheehan και άλλους (συμπεριλαμβανομένου και εμού), ο Σύριζα προσέφερε «ελπίδα για την αριστερά» και μια ευκαιρία για μια δημοκρατική αντι-καπιταλιστική ατζέντα. Η συγγραφέας αποκαλύπτει ότι η ήττα που προκάλεσε ο Συρίζα είναι τόσο σημαντική, διότι αποτελεί επιβεβαίωση της νεοφιλελεύθερης ΤΙΝΑ και εγείρει το δίλημμα «αν μπορεί να υπάρχει μια αριστερή κυβέρνηση μέσα στην Ευρωζώνη ή στον παγκόσμιο καπιταλισμό» (σελ. 185). Με άλλα λόγια, αυτό το βιβλίο δίνει έμφαση στη σημαντικότερη πρόκληση του σύγχρονου αριστερού: πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αριστερή μας ουτοπία στο νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό της εποχής μας;

Η συμπάθειά μας όπως συνήθως είναι με τον «τραγικό ήρωα» 

(όπως ο Δαβίδ ή ο Σίσυφος), ωστόσο, η ηθική συνθηκολόγηση 

του Σύριζα είναι μια πραγματικότητα και έχει αρκετές 

καταστροφικές κοινωνικές συνέπειες.

H πάλη με αυτή την αντίφαση έχει επηρεάσει σημαντικά τις σκέψεις της Sheehan. Στο πλαίσιο διάκρισης που η ίδια τοποθετεί ως από την «εκστρατεία με ποίηση» έναντι της «διακυβέρνησης με πρόζα» (σελ. 113), περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο ο Αριστείδης Μπαλτάς, ο υπουργός Παιδείας μεταξύ 2015-2016, προσπάθησε να δικαιολογήσει τη συμφωνία και ανέλυσε την ένταση μεταξύ της «ηθικής της πεποίθησης» και της «ηθικής της δυνατότητας και της ευθύνης » (σελ. 127).

Η συγγραφέας ρωτάει, αν είναι αριστερή πολιτική στον 21ο αιώνα να αγωνιζόμαστε για τις ιδέες και την ουτοπία μας. Ή, όπως ισχυρίστηκε ο Μπαλτάς, αν είναι απαραίτητο «να θυσιάσουμε τις αρχές μας για χάρη της χώρας» (σελ. 127).

Το βιβλίο μπορεί να θεωρηθεί ως μια μαρξιστική δήλωση για τον σοσιαλισμό, η οποία ταυτόχρονα επιδιώκει να ενσωματώσει τα νέα κινήματα και τις υποθέσεις της αριστεράς. Ισχυρίζεται, ότι η «υποχώρηση από την ταξική ανάλυση [...] είναι υποχώρηση από την πραγματικότητα, δεν υπάρχει αταξικοί άνθρωποι, αταξικός λαός, δεν υπάρχει πραγματική δημοκρατία στην ταξική κοινωνία» (133).

Με τον τρόπο αυτό, η Sheehan δείχνει συμπάθεια προς τις μετα-μαρξιστικές τάσεις, που έχουν απηυδήσει με τη στρατηγική των αριστερών κομμάτων να συμμετέχουν στις πολυκομματικές εκλογές (135). Αντικατοπτρίζοντας την κυριότερη κοινή άποψη μεταξύ της μαρξιστικής και μεταμαρξιστικής αριστεράς, της κριτικής της πολιτικής εξουσίας, υποστηρίζει πειστικά ότι πρόκειται για «διακυβέρνηση- όχι εξουσία» (228).

Για την Sheehan, αυτό που είναι απαραίτητο για τη σύγχρονη αριστερά είναι κάτι πολύ περισσότερο από την κινητοποίηση του εκλογικού χώρου, αφού οι δημόσιοι θεσμοί κυριαρχούνται από καπιταλιστικά και προσωπικά συμφέροντα. Μια ανάλυση που μιλάει για τις περιπτώσεις των Σύριζα, Podemos, Corbin και Sanders και η σημασία τους για την προώθηση μιας συνολικής κριτικής του κεφαλαίου πρέπει να επεξεργαστεί και να προωθηθεί «για να πείσει τις ολοένα και πιο δυσαρεστημένες μάζες» (228).

Εκτός από αυτά τα ιδεολογικά και αντικαπιταλιστικά ζητήματα, μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Sheehan έδωσε έμφαση στην αμφιλεγόμενη σχέση μεταξύ των αριστερών πολιτικών διανοουμένων και της πολιτικής αριστεράς. Πρέπει να πούμε ότι αυτή η προβληματική υπόθεση είναι ένα από τα αποφασιστικά μοτίβα του βιβλίου μαζί με τις σύγχρονες αριστερές διεργασίες.

Ο ρόλος των οργανικών διανοουμένων έχει αλλάξει από τον 20ό αιώνα και αυτό μπορεί να δικαιολογηθεί και από την περίπτωση του Σύριζα, ο οποίος αποτελεί μία σύνθεση της παλιάς και της νέας αριστεράς (21). Η Sheehan προτείνει πολύ προσεκτικά ότι η γενιά της (του '68) ήταν νεαρή όταν αρκετές ευκαιρίες άρχισαν να ανοίγονται για την αριστερά.

Εν αντιθέσει, η νέα γενιά μέσα στη σύγχρονη αριστερά έχει αντιμετωπίσει πολλές πρωτοφανείς προκλήσεις καθώς «όλα φαίνονταν κλειστά. Ήταν η απώλεια των ονείρων που τους οδήγησε στην εξέγερση (ενώ για την γενιά μου ήταν τα όνειρα), αλλά και μια συνήθεια της ήττας - αν και μερικοί από αυτούς [...] εξακολουθούσαν να δουλεύουν απίστευτα σκληρά για να πραγματοποιήσουν αυτά τα όνειρα στις νέες συνθήκες »(36).

Από την κατάρρευση του διπολικού μοντέλου παγκόσμιας τάξης Ανατολής-Δύσης, δεν έχει ακόμη προκύψει μια νέα ευκαιρία για την υλοποίηση του σοσιαλισμού. Παρ 'όλα αυτά, μετά την νεοφιλελευθεροποίηση της σοσιαλδημοκρατίας, η άνοδος νέων αριστερών κινημάτων και κομμάτων προσέφερε μια αντικαπιταλιστική εναλλακτική πρόταση».

Μια σημαντική αλλαγή συνέβη σε συνδυασμό με αυτούς τους φορείς, η νέα γενιά οργανικών διανοουμένων επιχείρησε να δημιουργήσει αντι-ηγεμονικά πρότζεκτς βασισμένα στην κοινωνική και κριτική θεωρία. Ακολουθώντας τον συλλογισμό της Sheehan, οι Agustín και Briziarelli, ανέφεραν το 2018 ότι οι Σύριζα και Podemos μπορούν να θεωρηθούν ως πολιτικές πραγματοποιήσεις ριζοσπαστικών διανοητικών πρότζεκτς και πρόδρομοι ενός νέου πολιτικού κύκλου. Οι διεθνείς αριστεροί διανοούμενοι (Leo Panitch, Chantal Mouffe, Etienne Balibar, Paul Mason και Slavoj Žižek) υποστήριξαν αυτές τις ριζοσπαστικές διεργασίες σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι οποίες μπορεί να θεωρηθούν ως υπέρβαση της κοινωνικής δημοκρατίας.

Όπως μας διδάσκει η Sheehan, η ηθική κατάρρευση του Σύριζα δεν είναι μόνο πολιτική, αλλά αποτελεί και μια πνευματική κατάρρευση της ριζοσπαστικής γενιάς εν όψει του σημερινού κινδύνου του αυταρχικού δεξιού λαϊκισμού.

ΠΗΓΕΣ

- Agustín, Óscar García and Briziarelli, Marco (eds) 2018 Podemos and the New Political Cycle: Left-Wing Populism and Anti-Establishment Politics London: Palgrave Macmillan

- Bloom, Peter 2015 Authoritarian capitalism in modern times: when economic discipline really means political disciplining Open Democracy https://www.opendemocracy.net/en/can-europe-make-it/authoritarian-capitalism-in-modern-times-when-economic-discipline-rea/

- Streeck, Wolfgang 2016 How Will Capitalism End? Essays on a Failing System London: Verso

Pavane pour une infante defunte 1899 - Maurice Ravel / Jean-Yves Thibaudet, Piano (youtube, 18.2.2019)

 ...............................................................

Maurice Ravel - Pavane pour une infante defunte 1899

Jean-Yves Thibaudet, Piano

(youtube, 18.2.2019)

Chopin & Sor on 2 Guitars - Kupinski Guitar Duo (youtube, 20.6.2024)

 ...............................................................

Chopin & Sor on 2 Guitars - Kupinski Guitar Duo

The Kupinski Guitar Duo perform a beautiful set of pieces by Chopin and Sor from inside the guitar workshop of Jochen Röthel in the Bavarian town of Sommerhausen, Germany. 

Performers: Ewa Jabłczyńska and Dariusz Kupiński 

PROGRAM:

0:00 Frédéric Chopin (1810-1849), Arr. Kupinski Guitar Duo

0:19 - Waltz Op. 64, No. 2
4:14 - Mazurka Op. 17, No. 4
8:29 - Waltz Op. 69, No. 2
12:48 - Grande Valse Brilliante Op. 18

Fernando Sor (1778-1839), Arr. Kupinski Guitar Duo
19:12 - Fantaisie Op. 54 bis

(youtube, 20.6.2024)

Bach - Partita No. 1 in B-flat major, BWV 825 (Maria João Pires) (youtube, 10.7.2012)

 ............................................................

Bach - Partita No. 1 in B-flat major, BWV 825 (Maria João Pires)

00:00 - Prelude
01:54 - Allemande
04:29 - Courante
07:21 - Sarabande
12:26 - Menuet I & II
15:20 - Gigue

(youtube, 10.7.2012)

Menuet antique 1895 - Maurice Ravel / Piano: Jean-Yves Thibaudet (youtube, 18.2.2019)

...............................................................

 

Menuet antique 1895 - Maurice Ravel 

Piano: Jean-Yves Thibaudet

(youtube, 18.2.2019)

"Ένας ξένος στο μπαρ" ποίημα της Λούλας Αναγνωστάκη από τη φίλη στο fb Μάρω Δημάκου (facebook, 23.1.2025)

 ..............................................................

"Ένας ξένος στο μπαρ"

Ο άνθρωπος αυτός δε μου ανήκει
Κάθεται στη γωνιά του μπαρ και κοιτάει
τον τραγουδιστή.
Τα μάτια του έχουν δει τις πόλεις που ονειρεύτηκα,
Τα χέρια του μοιάζουν τα χέρια εκείνων
που αγάπησα κάποτε,
Τα χέρια του μοιάζουν τα χέρια εκείνων που έχω πια χάσει.
Κάποτε γράψαμε ποιήματα, διαβάσαμε τα ίδια βιβλία
Με την ίδια μυστική σημαία πολεμήσαμε τους φασίστες,
Τώρα μες στη σιωπή κοιτάμε κατά τη θάλασσα
Παντού η θάλασσα είναι ίδια, θλιβερή
κι αφιλόξενη
με τα μεγάλα φύκια της και τα ήσυχα νερά.
Ο άνθρωπος αυτός δε μου ανήκει.
Τα χέρια του, το στόμα, τα μαλλιά του είναι
ξένα.
Κάθεται στη γωνιά του μπαρ και κοιτάει τον τραγουδιστή :
Ποτέ δε θα γυρίσει σ' εμένα ν' ατενίσει τον εαυτό του.

Λούλα Αναγνωστάκη  (13/12/1928 - 8/10/2017)

Ένα άγνωστο νεανικό ποίημα της Λούλας Αναγνωστάκη, που έγραψε στα αγγλικά, και το μετέφρασε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος .

Ίσως η πιο σημαντική ελληνίδα θεατρική συγγραφέας, σε μια άγνωστη πτυχή της.

Από τη φίλη στο fb Μάρω Δημάκου (facebook, 23.1.2025)

"Sólo Le Pido A Dios" - Mercedes Sosa ("ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΖΗΤΑΩ ΑΠ" ΤΟΝ ΘΕΟ" - Μερσέντες Σόσα) (youtube, 7.7.2016)

 ..............................................................

"ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΖΗΤΑΩ ΑΠ' ΤΟΝ ΘΕΟ"


Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόνος να μη μου είναι αδιάφορος.
Ο στεγνός θάνατος να μη με βρει
άδειο και μόνο χωρίς να έχω κάνει αρκετά.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
το άδικο να μη μου είναι αδιάφορο.
Να μη μου χαστουκίσουν και το άλλο μάγουλο
μετά από μια δαγκάνα που γρατσούνισε την τύχη μου.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόλεμος να μη μου είναι αδιάφορος.
Είναι ένα μεγάλο θηρίο που πατάει βαριά
όλη τη φτωχή αθωότητα του κόσμου.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
η απάτη να μη μου είναι αδιάφορη.
Εάν ένας προδότης μπορεί περισσότερα από μερικούς
αυτοί οι μερικοί να μην το ξεχάσουν εύκολα.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
το μέλλον να μη είναι αδιάφορο.
Απελπισμένος είναι αυτός που πρέπει να φύγει,
να ζήσει σε έναν άλλο πολιτισμό.

Το μόνο που ζητάω απ’ το θεό είναι
ο πόλεμος να μη μου είναι αδιάφορος.
Είναι ένα μεγάλο θηρίο που πατάει βαριά
όλη τη φτωχή αθωότητα του κόσμου


_____
τραγούδι, Mercedes Sosa / Μερσέδες Σόσα

μετάφραση, Maria Rosario Lazcano (Μαρία Ροσάριο Λαθκάνο)

"Stranger Fruit" — Jon Henry (https://www.lensculture.com. 23.1.2025)

 ...............................................................

Stranger Fruit — Jon Henry

These portraits were created in response to the murders of African American men, due to police violence. The mothers in these photos have not lost their sons, but understand that their son could be next.

Photographs and text by Jon Henry

J.S. Bach, Partita No. 6 in E minor, BWV 830 - Alexandra Dovgan (youtube, 16.1.2025 & released 5.12.2023)

 ...............................................................

J.S. Bach, Partita No. 6 in E minor, BWV 830 - Alexandra Dovgan

Concert Perspectives Musiques du 5 décembre 2023
Alexandra Dovgan, piano

J.S. Bach, Partita n°6 en mi mineur BWV 830

00:43 Toccata
07:57 Allemande
10:40 Courante
15:30 Air
17:22 Sarabande
23:53 Tempo di gavotta
26:04 Gigue

(youtube, 16.1.2025)

"Δεν είναι θύελλα αλλά ένας τοξικός ωκεανός" έγραψε ο Νικόλας Σεβαστάκης (www.lifo.gr, 21.1.2025)

 ...............................................................

Δεν είναι θύελλα αλλά ένας τοξικός ωκεανός

Ο νέος σχηματισμός εξουσίας και γιατί να τρομάξουμε.

 

 Είναι τόσο αθώα αυτή η δήθεν σοφή ψυχραιμία όσων
 πάνε να αντιμετωπίσουν τον Τραμπ περίπου ως έναν 

 Αμερικανό Πάνο Καμμένο, κάτι χοντροκομμένο και 

 μάλλον ανερμάτιστο, ένα επεισόδιο στην ιστορία της 

 δυτικής δημοκρατίας που δεν ακυρώνει καθόλου την 

 ηθική και πολιτική της ανωτερότητα;

έγραψε ο Νικόλας Σεβαστάκης (www.lifo.gr, 21.1.2025)

ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΤΥΧΗ ΣΤΙΓΜΗ αυτό που ζούμε. Μια ακόμα «λαϊκίστικη» παρένθεση με έναν χορό αλλόκοτων προσώπων, που ωστόσο θα αναγκαστούν να συγχωνευτούν στην πολυσύνθετη ζωή μιας μεγάλης χώρας η οποία, παρά τα σκοτάδια της, παραμένει πρωτοπόρα «φιλελεύθερη δημοκρατία».

Η ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ γίνεται αφορμή να ξαναζεσταθούν οι απορίες των παρατηρητών και βέβαια η πιο πάνω «ψύχραιμη» εκτίμηση έχει αρχίσει να κυκλοφορεί στα δρομάκια του διαδικτύου και στις αναλύσεις των εφημερίδων. Λένε διάφοροι: απέναντι στον «τραμπο-τρόμο» ας είμαστε συγκρατημένοι, περνάμε απλώς κάποια «λαϊκίστικα κύματα», πριν από κάποια χρόνια της αριστεράς, τώρα πλέον μιας παγκόσμιας ριζοσπαστικής δεξιάς. Θα περάσει κι αυτό. Αυτό περίπου μάς είπε ο κύριος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και τα ίδια πάνω-κάτω διαβάζει κανείς κυρίως από ανθρώπους πεπεισμένους εσχάτως πως «έχει και κάποια δίκια αυτός ο Τραμπ» (κάπου απολαμβάνουν το ενδεχόμενο του ραπίσματος στο τρισκατάρατο woke).

Είναι όμως έτσι; Είναι τόσο αθώα αυτή η δήθεν σοφή ψυχραιμία όσων πάνε να αντιμετωπίσουν τον Τραμπ περίπου ως έναν Αμερικανό Πάνο Καμμένο, κάτι χοντροκομμένο και μάλλον ανερμάτιστο, ένα επεισόδιο στην ιστορία της δυτικής δημοκρατίας που δεν ακυρώνει καθόλου την ηθική και πολιτική της ανωτερότητα;

Και αν όλα αυτά που ακούμε και βλέπουμε είναι όντως περαστική θύελλα; Αν είναι μια ιδιάζουσα συγκυρία φτιαγμένη από φόβους για το μέλλον και κόπωση από εκείνη την άλλη Αμερική, την Αμερική των «μειονοτικών φωνών» και αυτού που οι τραμπικοί έχουν φτάσει να αποκαλούν «ριζοσπαστική» ή «άκρα» αριστερά;

Όχι, φυσικά. Δεν είναι έτσι. Η «ψυχραιμία» είναι απλώς μια στάση βολεμένης βεβαιότητας, ένα δείγμα μπασμένου ρεαλισμού που αγγίζει έναν κυνισμό παρόμοιο με αυτόν που δείχνουν τώρα διάφορα συμφέροντα στην Αμερική και αλλού. Όταν κάποιος δεν έχει σκανδαλιστεί από τη θηριώδη δύναμη που έχουν αποκτήσει οι σημερινοί σύμμαχοι του Τραμπ (ισχύ τεράστια ήδη και επί Μπάιντεν και επί Ομπάμα), πώς να τρομάξει τώρα που βλέπουμε την άμεση συμμετοχή των ολιγαρχών στον νέο σχηματισμό εξουσίας; Και όταν από όλα τα κοινωνικά και ιδεολογικά προβλήματα της νέας εποχής έχει επικεντρώσει την ενέργειά του στην παραμυθία της «woke ανατροπής», πώς να μη διδάσκει «ψυχραιμία» τώρα που ο Αμερικανός Πρόεδρος υπογράφει κατά δεκάδες διατάγματα για να θεμελιώσει, μεταξύ άλλων, και την ιερή αλήθεια των «δύο φύλων»;

Να σταθούμε όμως στο πιο σημαντικό: έχουμε την ανάδυση νέων σχηματισμών εξουσίας στη Δύση. Με διαφορετικούς ρυθμούς και υφολογικές παραλλαγές, προχωράει η αποσύνθεση της μορφής πολιτικής και κουλτούρας που είχε συνδεθεί με τη «φιλελεύθερη δημοκρατία». Δεν πρόκειται πια για ένα είδος δεξιού λαϊκισμού. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των δεξιών λαϊκισμών μέχρι και την πανδημία (και εκεί φυσικά απογειώθηκε) ήταν η κινητοποίησή τους κατά διαφόρων πλευρών της τεχνολογικής-ψηφιακής μεταμόρφωσης. Η εναντίωση στα «τσιπάκια» και στο βασίλειο της τεχνο-ισχύος που θα αλλοίωνε τις ταυτότητες των απλών ανθρώπων. Τώρα, αντιθέτως, βλέπουμε πως η ρητορική της ελευθερίας (της ανάκτησης της ελευθερίας) αναθέτει ηγετικό ρόλο στους υπερχρηματοδότες και προπαγανδιστές της ανεμπόδιστης καινοτομίας και των έξυπνων κατακτήσεων (κατάκτηση επίγειων κυβερνήσεων/χωρών ή οικοπέδων στον Άρη). Τώρα ο Κυριάκος Βελόπουλος καλεί τον Μασκ στην ελληνική Βουλή και οι πατριώτες της αντι-νέας τάξης πίνουν νερό στο όνομα του πανέξυπνου X.

Ο νέος σχηματισμός εξουσίας είναι ένα καθεστώς που φέρνει κοντά την απόλυτη ελευθερία του «δυτικού» εγωιστή με κάποια επιλεκτικά στοιχεία old-style συμπεριφορών. Είχα μιλήσει αστειευόμενος για «μπέργκερ κινγκ δεξιά», εννοώντας ακριβώς την υιοθέτηση από την τραμπική ελίτ μιας παλιάς κοπής ανθυγιεινής λαϊκότητας. Ένα παιχνίδι εξέγερσης/αντεπίθεσης απέναντι στο bio, στο woke, στον «δικαιωματισμό», λέξεις που εκτοξεύονται συνεχώς για να δημιουργούν ένταση και ευφορία σε ένα κομμάτι (σημαντικό, όπως φαίνεται) του πληθυσμού. Τώρα φαίνεται να ανοίγεται μια εποχή όπου τα «τσιπάκια» εντάσσονται στην υπηρεσία του εθνικισμού, της έκτακτης κατάστασης και των επιθετικών εξαγορών στο επίπεδο των διακρατικών σχέσεων.

Και αν όλα αυτά που ακούμε και βλέπουμε είναι όντως περαστική θύελλα; Αν είναι μια ιδιάζουσα συγκυρία φτιαγμένη από φόβους για το μέλλον και κόπωση από εκείνη την άλλη Αμερική, την Αμερική των «μειονοτικών φωνών» και αυτού που οι τραμπικοί έχουν φτάσει να αποκαλούν «ριζοσπαστική» ή «άκρα» αριστερά;

 

Ο νέος σχηματισμός εξουσίας που τώρα παίρνει το όνομα Τραμπ/ 

Μασκ δείχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση μιας στοιχειώδους 

κατανόησης των κινδύνων... 

Φωτ.: Brandon Bell/Getty Images/Ideal Image

Μόνο που όσοι συνεχίζουν να επιμένουν σε αυτή την εκδοχή (περί περαστικής καταιγίδας) δεν καταλαβαίνουν πως στην εποχή μας δεν περισσεύει χρόνος. Ούτε για την κατάσταση του κλίματος, ούτε για τις δημόσιες και πολιτικές ελευθερίες, ούτε για την προστασία της εργασίας των ανθρώπων, ούτε για τις διεθνείς σχέσεις και τα δικαιώματα εκατομμυρίων ανθρώπων που χρειάζονται πολλαπλάσια επισιτιστική, αναπτυξιακή, υγειονομική βοήθεια για να μην πεθάνουν.

Ήδη πριν από λίγες μέρες εκατοντάδες επιστήμονες έκρουσαν τον κώδωνα για μια πολύ σοβαρή −και φονική για μεγάλους πληθυσμούς στον Νότο− επισιτιστική κρίση. Ο νέος σχηματισμός εξουσίας που τώρα παίρνει το όνομα Τραμπ/Μασκ δείχνει προς την αντίθετη κατεύθυνση μιας στοιχειώδους κατανόησης των κινδύνων: παλινορθωμένο εθνικό σοβινισμό, αναστολή σε αναπτυξιακή βοήθεια, τέρμα η συμμετοχή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, απόσυρση από τις όποιες συμφωνίες για το κλίμα κ.λπ.

Αν σκεφτούμε αυτό το σύνολο χειρονομιών –πέρα από τον συμβολισμό τους−, θα δούμε ότι συντονίζεται και κατά κάποιον τρόπο ενορχηστρώνει έναν ευρύτερο χορό προσώπων, κομμάτων, δικτύων. Είναι ήδη μια διεθνής της αντιδραστικής εξέγερσης που θαμπώνει τις πιο προηγμένες οικονομικές και διευθυντικές ελίτ και όχι πια μόνο τους «ψεκασμένους».

Υπάρχει από πάντα ο πειρασμός να στέκει κανείς έκθαμβος μπροστά στην επιτυχία, στην επίδειξη δύναμης και στο πρωτόγονο καλαμπούρι που επαναφέρει στη σκηνή την απατηλή απλότητα της παλαιο-αρσενικής ενέργειας. Και η «φιλελεύθερη» ένσταση σε όλα αυτά δεν μπορεί να πάει μακριά: δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη μαγεία των «εξορύξεων, εξορύξεων, εξορύξεων» (τρις το είπε ο Τραμπ στον λόγο του). Δεν μπορεί να ζητήσει δημόσιο έλεγχο στις πλατφόρμες, φτάνει μέχρι το fact checking. Δεν μπορεί να αμφισβητήσει την εκτίναξη των στρατιωτικών και αστυνομικών δαπανών. Δεν θέλει να αναθεωρήσει στ’ αλήθεια το εξιδανικευμένο μοντέλο του φιλελευθερισμού της «μεσαίας τάξης», μοντέλο που λειτούργησε για λίγες δεκαετίες στον Ψυχρό Πόλεμο αλλά τώρα είναι οικολογικά και κοινωνικά περαιωμένο. Επομένως, η όποια «φιλελεύθερη δημοκρατική» απάντηση στον τραμπισμό θα κινηθεί αναγκαστικά μεταξύ αισθητικής απόρριψης, ωφέλιμων πρακτικών συναλλαγών και επιλεκτικής ηθικής αποδοκιμασίας για κάποιες άθλιες χειρονομίες και λέξεις.

Ο νέος σχηματισμός εξουσίας έρχεται όμως ως ένα είδος πορνογραφίας της κυριαρχίας. Η κυριαρχία θέλει να επαναβεβαιώσει βίαια τον κώδικά της τόσο στα εξωτερικά σύνορα όσο και στις εσωτερικές κοινωνικές και πολιτισμικές σχέσεις. Ενώ έχει δεσμούς με μορφές μεγάλης εγκληματικότητας, σκηνοθετεί τη στρατιωτικο-αστυνομική απόκρουση της ανομίας. Ενώ έχει ενσωματώσει την περιφρόνηση στους κανόνες και στην ευπρέπεια, θα εμφανίζεται ως επανάσταση της «κοινής λογικής», σύνθημα που πάντα ασκεί κάποια γοητεία και στα μετριοπαθή κοινά. Δεν είναι θύελλα, όσο ένας τοξικός ωκεανός που μειώνει κατά πολύ (δυστυχώς) τις δυνατότητες μιας διαφορετικής διακυβέρνησης των παγκόσμιων κρίσεων.

Ας είμαστε λοιπόν ψύχραιμοι, δηλαδή ας τρομάξουμε με γόνιμους πολιτικά τρόπους. Ναι, να τρομάξουμε. Γιατί καμιά φορά το να τρομάζεις από τις εξελίξεις είναι απαραίτητο για τη διάσωση αυτού που οι παλαιοί ονόμαζαν δημοκρατικό πνεύμα.