"Σκέψεις για τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ." γράφουν οι Βασίλης Ασημακόπουλος, Κώστας Δημουλάς, Χρύσανθος Δ. Τάσσης, Βασίλης Κ. Φούσκας ("Εφημερίδα των Συντακτών", 15.11.23)

 ..............................................................

Σκέψεις για τις εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.

γράφουν οι Βασίλης Ασημακόπουλος, Κώστας Δημουλάς, Χρύσανθος Δ. Τάσσης, Βασίλης Κ. Φούσκας ("Εφημερίδα των Συντακτών", 15.11.23) 

Η επικράτηση του Στέφανου Κασσελάκη και η όλη μεθόδευση της εκλογής του είναι απόρροια της γενικής κρίσης εκπροσώπησης των κομμάτων. Τα σύγχρονα πολιτικά κόμματα έχουν μετασχηματιστεί σε κόμματα-καρτέλ, τα οποία νομιμοποιούνται όχι διαμέσου της κοινωνίας, αλλά διαμέσου της κρατικής χρηματοδότησης και των «ιδιωτικών» ΜΜΕ που κυριαρχούν στην παραγωγή της πολιτικής ατζέντας και του πολιτικού προσωπικού.

Ο ανταγωνισμός στο πλαίσιο ιδεών για «μεγάλους μετασχηματισμούς του κοινωνικού» έπαψε να υφίσταται, όπως έπαψε να υφίσταται και η επιστημονική θεμελίωση ενός πολιτικού προγράμματος σε διάλογο με την κοινωνία. Χαρακτηριστικά, το πολιτικό πρόγραμμα του Κασσελάκη είναι «εγώ μπορώ να κερδίσω τον Μητσοτάκη». Εχει συγκροτηθεί ένα πλαίσιο α-πολίτικης πολιτικής που τελικά επηρεάζει και συρρικνώνει τη δημοκρατία. Ποια είναι όμως η βαθιά στρατηγική σημασία της εμφάνισης ενός κομήτη στον ΣΥΡΙΖΑ και τη πολιτική ζωή της χώρας;

Ηδη από τον 19ο αιώνα αστοί νομομαθείς συζητούσαν τις πολιτικές συνθήκες ομαλής αναπαραγωγής του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος, το οποίο θα ήταν σε θέση να συγκρατεί τις κοινωνικές-ταξικές εντάσεις. Κατέληξαν στο να υποστηρίξουν τη λειτουργία μέσω δύο κυρίαρχων συστημικών κομμάτων τα οποία θα εναλλάσσονται στην εξουσία, δημιουργώντας μια επίφαση δημοκρατίας και εκπληρώνοντας τον στόχο της ομαλής αναπαραγωγής του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος. Η πρόταση αυτή πέρασε από έντονες συγκρούσεις (πόλεμοι, εργατικοί αγώνες κ.λπ.), για να σταθεροποιηθεί τελικά, συνεπικουρούμενη και από εκλογικούς νόμους όπως στη περίπτωση της Αγγλίας, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο: Σοσιαλδημοκρατία και Δεξιά (συνήθως Χριστιανοδημοκράτες) συγκρότησαν τους δύο αποφασιστικούς πόλους εναλλαγής στη κυβερνητική εξουσία, υποβαστάζοντας την αναπαραγωγή των ταξικών σχέσεων εξουσίας στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.

Η κρίση της δεκαετίας του 1970 και η επικράτηση της νεο-φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης άλλαξε το τοπίο με τη συνεπικουρία της κατάρρευσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Η κοινωνική και διεθνής ρευστότητα, η οικονομική κινητικότητα, η χωρο-χρονική συμπίεση λόγω της εκρηκτικής ανάπτυξης της τεχνολογίας, οι πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων, οι κρίσεις που γέννησαν η παγκοσμιοποίηση, η ευρωπαϊκή «ενοποίηση» και η χρηματιστικοποίηση της οικονομίας δημιούργησαν μεγάλη αναταραχή στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και στα ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα.

Στην Ελλάδα η κρίση χρέους το 2009-2010, προϊόν της κατάρρευσης του στρεβλού μοντέλου πολιτικής και οικονομικής ανάπτυξης αποσταθεροποίησε τον δικομματισμό Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ φέρνοντας στο προσκήνιο τον ΣΥΡΙΖΑ, ένα κόμμα του οποίου η ηγεσία είχε ασαφή κατεύθυνση, θολό όραμα και ευμετάβλητες πολιτικές αρχές ακόμα και την περίοδο της έντονης ριζοσπαστικοποίησης (2011-2014). Η μεγάλη στροφή της ηγεσίας του μετά το δημοψήφισμα του 2015 επανέφερε κάπως το σύστημα στα μέτρα της νεο-φιλελεύθερης κανονικότητας του δικομματισμού και του ευρω-ατλαντισμού. Ομως οι ελπίδες του Τσίπρα, του Βαρουφάκη και άλλων πρωταγωνιστών του 2015 να κατασκευάσουν μια Κεντροαριστερά η οποία θα εναλλάσσεται στην κυβερνητική εξουσία μαζί με τη Ν.Δ. του Μητσοτάκη κατέρρευσε στις διπλές εκλογές του Μάη και του Ιούνη.

Ο Κασσελάκης δεν είναι απλά μια life-style πρωτοβουλία ή/και επιλογή των Αμερικανών. Αποτελεί αποδοκιμασία από τα μέλη και τους φίλους του ΣΥΡΙΖΑ προς την κομματική γραφειοκρατία που δεν προχώρησε στο άνοιγμα του κόμματος προς την κοινωνία διαμέσου μαζικών οργανώσεων ήδη από το 2012, στα στελέχη της κυβερνητικής περιόδου 2015-2019 καθώς και στην παντελή έλλειψη αυτοκριτικής και αναστοχασμού την περίοδο 2019-2023.

Η εσωκομματική συζήτηση στον ΣΥΡΙΖΑ έγινε σε συνθήκες καταστατικά θεσμοποιημένου αρχηγισμού με προχωρημένο βαθμό απο-ιδεολογικοποίησης. Οι εσωκομματικές διαφορές εστίασαν στο πεδίο απλής διαχείρισης της κομματικής και κυβερνητικής εξουσίας και όχι στην προσπάθεια μετασχηματισμού του κράτους και της κυρίαρχης πολιτικής. Ταυτόχρονα η επιλογή του Κασσελάκη είναι κυρίως μια στρατηγική προσπάθεια σταθεροποίησης του πολιτικού συστήματος εξουσίας στην Ελλάδα σε μια δικομματική κατεύθυνση που δεν θα αμφισβητεί τη διεθνή θέση της χώρας στο απόγειο της ουκρανικής κρίσης.

Από το τέλος του Εμφυλίου και μετά η Ελλάδα είναι ο δεύτερος βασικός πυλώνας του ευρω-ατλαντισμού στην Ανατολική Μεσόγειο μετά την Τουρκία. Η ουκρανική κρίση αύξησε τη χρησιμότητα της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ και με ευθύνη της ελληνικής πλευράς. Η ευκολία με την οποία η Ελλάδα εμφανίζεται ως ο πρόθυμος εταίρος στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ κάνουν τη θέση της χώρας ακόμα πιο ευάλωτη. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο «οδικός χάρτης» που συμφωνήθηκε στη Νέα Υόρκη που αποτελεί τον προάγγελο επισημοποίησης μιας ήδη συμφωνηθείσας πολιτικής και απλά αναζητείται η διαδικασία νομιμοποίησης.

Και σε αυτό το σημείο υπάρχει σημαντική πιθανότητα κατάρρευσης του κομματικού συστήματος, ιδίως αν η «Κεντροαριστερά» του Κασσελάκη και η «Κεντροδεξιά» του Μητσοτάκη προσυπογράψουν μια τέτοια συμφωνία με εκχώρηση εθνικών και λαϊκών δικαιωμάτων αφήνοντας την Κυπριακή Δημοκρατία στη μοίρα της. Επίσης αν η συστημική επιλογή της «Κεντροαριστεράς» του Κασσελάκη ναυαγήσει, όπως και των άλλων εναλλακτικών εφεδρειών του πολιτικού συστήματος, τότε είναι πιθανόν να ενισχυθεί και άλλο η Ακροδεξιά, όπως συμβαίνει σε όλο σχεδόν το ευρω-ατλαντικό τόξο, και αυτό θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη κρίση της δημοκρατίας και σε μεγαλύτερα αδιέξοδα για την ελληνική κοινωνία.