"Θολοκουλτουριάρηδες, ελίτ και αριστερόμετρα" έγραψε ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών", 8.10.2023)

...............................................................

Θολοκουλτουριάρηδες, ελίτ και αριστερόμετρα

έγραψε ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών", 8.10.2023)

Κατά την περίοδο των εσωκομματικών διεργασιών και μέχρι και σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ αναπτύχθηκε ένας διάλογος που δεν είχε τόσο σχέση με την ανταλλαγή απόψεων όσο με την επίτευξη πληγμάτων στον αντίπαλο. Ασχετα με τις προθέσεις, ο -βουβός στην ουσία του- διάλογος είχε ως αποτέλεσμα να έρθουν στην επιφάνεια μια σειρά από παθογένειες που ενυπήρχαν στην Αριστερά ή -για να είμαστε πιο ακριβείς- στο κομμάτι αυτό που συντάχθηκε με την Αριστερά δημιουργώντας τη στρατηγική αυτή συγκυρία που υπήρξε ο ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα αυτό που σήμερα ελέγχει.

Η ρητορική που αναπτύχθηκε δεν προκαλεί εντύπωση ούτε για τη σφοδρότητά της, ούτε για την οπαδική της ένταση, αλλά κυρίως για το γεγονός πως το αισθητικό της αποτύπωμα και οι συγκεκριμένες αναφορές της αποτελούν όχι μόνο στοιχεία ξένα στην Αριστερά, αλλά τρόπους και τοποθετήσεις που η Αριστερά πάντοτε έβαζε απέναντί της. Η αναφορά σε «πνευματικές ελίτ», «κουλτουριάρηδες» ή ακόμα καλύτερα «θολοκουλτουριάρηδες» για παράδειγμα, περιγράφει στην ουσία της μια απαξίωση τόσο της κουλτούρας όσο και των ιδεών ως σημαντικών στοιχείων για την άσκηση πολιτικής ή για τη δημιουργία πολιτικής ταυτότητας.

Οι σκέψεις, οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις, η κουλτούρα του διαλόγου και τόσα ακόμη περιγράφονται ως άχρηστες, αν όχι ύποπτες. Είναι στοιχεία τρυφηλότητας, αδυναμίες που τοποθετούνται αντιθετικά στην πολιτική δράση, στην αρρενωπή καταγγελία, στην υγεία των πνευμόνων που αποδεικνύουν οι κραυγές. Η κουλτούρα των κουλτουριαρέων βρίσκεται σε αντίθεση με αυτό που -γενικά και αόριστα- οι ίδιοι περιγράφουν ως λαό. Τον οποίο στην πραγματικότητα απαξιώνουν, αφού ταυτίζουν τη λαϊκότητα με την έλλειψη κουλτούρας, σκέψης και διάθεσης για διάλογο.

Η σχέση της Αριστεράς με την κουλτούρα, τη σκέψη και τον πολιτισμό στην Ελλάδα (για να περιοριστούμε σε αυτή) δεν αποτελεί ένα δευτερεύον στοιχείο. Είναι στοιχείο ταυτότητας. Στα σκοτεινά χρόνια, από τον Εμφύλιο και μετά, η τέχνη που παρήγαγε η Αριστερά σε αυτή τη χώρα δεν ήταν μόνο το καταφύγιο των βασανισμένων αλλά και το καμάρι της, η αναφορά της, η ελπίδα της. Την περίοδο του αισιόδοξου κυνισμού στις δεκαετίες του ‘90 και των ‘00 ήταν αυτό που τη διαχώριζε αξιακά από τον ποπ οδοστρωτήρα του εφαρμοσμένου ατομισμού. Η απαξίωση της κουλτούρας της Αριστεράς δεν αποτελεί απλώς περιφρόνηση της ταυτότητάς της, αλλά και άρνηση της ιστορίας της. Και σημειολογικά η χρήση του όρου «κουλτουριάρης» θυμίζει περισσότερο τον πιο φτηνό λαϊκισμό της δεκαετίας του ‘80, ενώ το «θολοκουλτουριάρης» τη σύγχρονη Ακροδεξιά.

Ταυτόχρονα η απαξιωτική χρήση του όρου «ελίτ», όπως χρησιμοποιήθηκε τις τελευταίες βδομάδες κατά κόρον, είναι πολλαπλά προβληματική. Και αυτό γιατί ποτέ δεν επεξηγεί τι περιγράφει. Μια πνευματική ελίτ; Μια πολιτική ελίτ; Μια κομματική ελίτ; Ολα αυτά και τίποτα από αυτά γιατί η ασάφειά της είναι κομμάτι της καταγγελίας της. Είναι μια ταυτόχρονη περιγραφή που ποτέ δεν γίνεται συγκεκριμένη ακριβώς γιατί το σκοτεινό κομμάτι της είναι αυτό που καταγγέλλεται. Ανθρωποι που κινούνται στις σκιές, άνθρωποι που κάθονται και διαβάζουν και σκέφτονται και σνομπάρουν όλους τους άλλους ως κατώτερους (βλ. θολοκουλτουριάρης), ραδιούργοι κακοπροαίρετοι στα σκοτεινά τους κονκλάβια. Μια κάστα που στην πραγματικότητα δρα ενάντια στον λαό και -όπως πολύ σωστά είπε και ο βάρδος του κασσελακισμού- πρέπει να την ψεκάσουμε και να την εξαφανίσουμε σαν παράσιτο.

Τέλος, η χρήση του όρου «αριστερόμετρο» περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο την πολιτική ένδεια του συγκεκριμένου χώρου. Και αυτό γιατί για τη μη δογματική Αριστερά η αναζήτηση της αριστερής στάσης μέσα σε μια συγκεκριμένη συγκυρία ήταν πάντοτε ένα ζητούμενο, μια αγωνία, μια αναζήτηση. Η Αριστερά -κυρίως τις τελευταίες δεκαετίες- δεν ήταν ποτέ κάτι δεδομένο. Η αναζήτηση της αριστερής τοποθέτησης μέσα σε έναν συνεχώς ρευστό κόσμο είναι ταυτόσημη με την ίδια την Αριστερά. Με τις αστοχίες και τα σφάλματα που φέρνει αυτή η αναζήτηση, με τα διδάγματα και τις νίκες. Το «αριστερόμετρο» λοιπόν που περιγράφουν όλοι αυτοί δεν είναι τίποτα άλλο από το ανεστραμμένο και απαξιωμένο είδωλο της ίδιας της Αριστεράς. Μιας Αριστεράς που οι ίδιοι ανέστρεψαν και οι ίδιοι απαξίωσαν.