"Οικονομική άνοιξη ή κοινωνικό και πολιτικό καταχείμωνο;" γράφει ο πανεπιστημιακός καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και φίλος στο fb Μάνος Σ. Στεφανίδης (facebook, 26.4.2025)

 ...............................................................

Οικονομική άνοιξη ή κοινωνικό

και πολιτικό καταχείμωνο;

γράφει ο πανεπιστημιακός καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης και φίλος στο fb Μάνος Σ. Στεφανίδης (facebook, 26.4.2025)

"Το έχουμε μάθει πια: Στην Ελλάδα πωλούνται ιδιωτικοί παράδεισοι σ' ένα σκηνικό που είναι κατά βάθος η συλλογική μας κόλαση"

_ Υπάρχει πραγματικά άνοιξη στην εθνική μας οικονομία όπως διατείνεται η κυβέρνηση και όλα της τα εξαπτέρυγα, οι ομάδες της αλήθειας κ.ο.κ ή μήπως όχι; Οι σχετικοί, δημοσιονομικοί δείκτες, το όντως υψηλό αποθεματικό που έχει συσσωρεύσει η κυβέρνηση με τα μέτρα της, οι αξιολογήσεις των διεθνών οίκων αλλά και οι ελίτ της ΕΕ μάλλον καταφάσκουν. Δηλαδή οι αριθμοί μάς λένε ναι. Έλα όμως που οι ίδιοι αυτοί αριθμοί σε μιαν άλλη ανάγνωση, μας λένε συγχρόνως και όχι. Το ζήτημα είναι πως τους διαβάζει κανείς και με ποια σκοπιμότητα. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός πώς στα επτά αυτά τα χρόνια της κυβέρνησης Μητσοτάκη η αγορά σταθεροποιήθηκε, η "ψυχολογία" της αποκαταστάθηκε όπως λένε οι περίφημοι ειδικοί - μακριά από εμάς τους ερασιτέχνες του βίου τέτοιος χαρακτηρισμός - ενώ το τραπεζικό σύστημα, ουσιαστικά ασύδοτο και εκτός ελέγχου, καταγράφει υψηλά κέρδη. Παράλληλα ο άκρως ιδεολογικοποιημένος φιλελευθερισμός των κρατούντων επέτρεψε να πνεύσει ούριος άνεμος προς πάσα, επενδυτική κατεύθυνση - ασχέτως του αν επωφελήθηκαν κυρίως τα διεθνή κοράκια των funs και του real estate αλλά και οι δύο τρεις οικογένειες που ελέγχουν τον τόπο με τις μονοπωλιακές, κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις τους. Είναι αστείο αλλά εκεί που κάποτε διαβάζαμε σε κάθε δημόσιο έργο Άκτωρ τώρα διαβάζουμε Γεκ Τερνα. Είναι κακό αυτό; Δεν ξέρω... Είναι πάντως δηλωτικό πραγμάτων κυρίως γιατί σήμερα όλο το ισχύον σύστημα εξουσίας και οι διαπλεκόμενοι με αυτό μοιάζει να έχουν φτάσει στα όρια τους.

Κυρίως γιατί, μετά από όλη αυτή την επικοινωνιακή καταιγίδα, βλέπουμε το ευρύ κοινό, τον καθημερινό άνθρωπο που είναι και ο τελικός αποδέκτης της όποιας ή ευμάρειας ή δυσκολίας, να παραμένει από ανήσυχος έως αρνητικός. Κι ενώ η κυβέρνηση καταφεύγει σε μέτρα που δύσκολα αποκρύπτουν τον προεκλογικό τους χαρακτήρα - φτάσαμε από τον Απρίλιο να συζητάμε για τις παροχές του Σεπτεμβρίου στην διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης! - δηλαδή σε μία παροχολογία που θυμίζει άλλες εποχές, ενώ παράλληλα αυτό που πιο πάνω ονομάσαμε "ψυχολογία" τώρα να βρίσκεται στο ναδίρ. Τί όμως συμβαίνει στην πραγματικότητα; Όντως η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται σ' ένα επίπεδο που επιτρέπει στις ελίτ της να καταναλώνει προκλητικά λες, δίχως αύριο. Τα χιλιάδες καινούργια, ακριβά αυτοκίνητα στους δρόμους αλλά και τα προαγορασμένα, πανάκριβα διαμερίσματα του άθλιου πύργου που κατασκευάζεται στο Ελληνικό - εκεί που μας είχαν υποσχεθεί δάση και πάρκα και τρεχούμενα νερά - το αποδεικνύουν. Πράγματι, ο κλασικός χρηματοδότης της πήλινης οικονομίας μας, η οικοδομή, έχει ξαναπάρει εμπρός! Ενώ συγχρόνως το μαύρο χρήμα το οποίο ουδόλως έχει τιθασευτεί, το αντίθετο, επιτρέπει στους πολλούς να αισθάνονται κάπως ασφαλείς και στους λίγους να αισθάνονται πανίσχυροι σε μια αγορά που μοιάζει πως μπορείς να αγοράσεις τα περισσότερα με τα λιγότερα. Δηλαδή καζίνο καπιταλισμός και άυλο, πανίσχυρο χρήμα. Αλλιώς...Δος ημίν σήμερον.

Επειδή δεν χρειάζεται να είσαι ο Χ γκουρού της οικονομίας για να διαπιστώσεις πως το μεγάλο χαρτί για την ανάπτυξη της χώρας είναι, προφανώς, ο συνεχώς αυξανόμενος τουρισμός, η ληθαργική μονοκαλλιέργεια όμως του οποίου αποστερεί από την κοινωνία κάθε άλλη παραγωγική δραστηριότητα. Αυτή η εμμονή μεταβάλλει όλη την Ελλάδα, από την πρωτεύουσα ως τα νησιά αλλά και την ενδοχώρα που δεν παραμένει πλέον αλώβητη, σε μιαν ατελείωτη σκηνογραφία διακοπών "πλάι σε θάλασσα και ήλιο συν αρχαιότητες" και...γαία πυρί μιχθήτω. Μικρές και μεγάλες πόλεις, νησιωτικοί οικισμοί ή χωριά της ενδοχώρας αλλοτριώνονται ως προς την παραδοσιακή τους φυσιογνωμία και μεταμορφώνονται σε folklore σκηνικά της μιας χρήσης. Κάνουν συμβολικά "πιο εκεί" για να αφήσουν τον τόπο για τους τουρίστες μια και όλοι μαζί δεν χωράνε. Το έχουμε μάθει πια: Στην Ελλάδα πωλούνται ιδιωτικοί παράδεισοι σ' ένα σκηνικό που είναι κατά βάθος μια συλλογική κόλαση.

Αυτό που συμβαίνει σε μεγάλα τουριστικά κέντρα όπως είναι η Βενετία, η Ρώμη ή το Τολέδο, ισχύει πια και για την Αθήνα όπου το airbnb έχει εξαφανίσει τα προς διάθεση διαμερίσματα δημιουργώντας τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα. Διώχνοντας ουσιαστικά τους γηγενείς. Ήδη από τον Απρίλιο η πόλη των 5 εκατομμυρίων plus τα στίφη των επισκεπτών, γίνεται αβίωτη με τα εκατοντάδες τουριστικά πούλμαν και τα site seeing λεωφορεία να ασφυκτιούν στο κέντρο και τους πολίτες να αισθάνονται φυλακισμένοι μέσα στα ίδια τους τα σπίτια. Σε λίγο οι παραδοσιακά φιλόξενοι Έλληνες θα βλέπουν τα μιλούνια των τουριστών που μυρμηγκιάζουν παντού σαν εχθρούς. Και η κυβέρνηση; Μελετάει τους δείκτες και εφησυχάζει! Όμως έτσι ο τόπος εξαντλεί δραματικά το σήμερα μέσω της τουριστικής υπεράγρευσης ενώ το μόνο που του επιτρέπεται να ονειρεύεται για το αύριο, είναι να καταστεί μία "καθολικά" ομοιογενής κοινωνία ξενοδόχων και σερβιτόρων. Μια κοινωνία η οποία θα υπάρχει ουσιαστικά μόνο για λίγους μήνες ζώντας έναν εποχιακό, a la carte χρόνο, την τουριστική δηλαδή σεζόν, αφού έχει απεμπολήσει κάθε άλλη της δραστηριότητα. Κι αφού έχει μεταμορφωθεί σε χρόνο ρεκόρ σε κάτοχο airbnb και τουριστικών μονάδων - οι πρώην κέλες των αιγοπροβάτων και οι ξερολιθιές με τις πεζούλες ως ανάχωμα των νησιών - ενώ παράλληλα οι μεγάλες εταιρείες, επίσης μονοπωλιακά, έχουν αλώσει τα μέχρι τώρα παρθένα μέρη της χώρας, τις περιοχές natura, πιο απρόσιτες βουνοκορφές εγκαθιστώντας εκεί μιαν πολύ συζητήσιμη τεχνολογία με εξίσου αμφίβολα αποτελέσματα. Ο χάρτης των βουνών όπου θα τοποθετηθούν στο άμεσο μέλλον οι θηριώδεις, τελευταίου τύπου, ανεμογεννήτριες, είναι εφιαλτικός. Διερωτώμαι, έχουν γίνει οι απαραίτητες μελέτες και πότε; Έτσι όμως αταστρέφεται ανεπανόρθωτα αυτό που μόλις πριν από λίγο ανακηρύξαμε σε βαριά μας βιομηχανία, δηλαδή το φυσικό κάλλος και την μοναδικότητα αυτού του τόπου. Λεπτομέρεια: Οι Γερμανοί εξάγουν ανεμογεννήτριες στην Ελλάδα και επαναλειτουργούν τις μονάδες λιγνίτη. Με νέα τεχνολογία και υψηλής ποιότητας φίλτρα. Έχουμε ανάλογα κι εμείς στην Πτολεμαΐδα. Αλλά τα καταργούμε. Είναι βλέπετε και οι εξίσου a la carte κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κυρίως αυτοί. Που ζητούν να αποξηλωθούν αιωνόβιοι ελαιώνες ή αμπέλια και να ξεπατωθούν τα καΐκια και οι τράτες προς όφελος του κοινού μας μέλλοντος.

Καλύτερα, γιατί πρώτον δεν έχουμε εργατικά χέρια για να αξιοποιήσουμε το μοναδικό, σε παγκόσμιο επίπεδο, ελαιόλαδο μας και δεύτερον οι ψαράδες μας δεν θα φιλονικούν με τους ψαράδες της γείτονος ως προς τα όρια και τα δικαιώματα αλιείας. Με τέτοιαν ευμάρεια και τόσα γιώτ που περιμένουν να ελλιμενιστούν στις υπό κατασκευή μαρίνες μας, ποιός σκέφτεται τώρα τις μαρίδες!

ΥΓ. Πιθανή εικονογράφηση του άρθρου η τρομαχτική φωτό με τα τσιμέντα στο Σαρακήνικο της Μήλου. Η ανάπτυξη με κάθε κόστος. Και σε βάρος της φύσης που εξαντλείται απερίσκεπτα και του κάλλους που δεν ξαναγίνεται. Αυτά τα τσιμέντα που χάσκουν τώρα αμήχανα αλλά τα είχε αποδεχτεί, όπως απεδείχθη, η τοπική κοινωνία. Δεν υπάρχει σωτηρία γιατί δεν υπάρχει η στοιχειώδης παιδεία, η στοιχειώδης συνειδητοποίηση του διαχρονικού προβλήματος.