"Η μη γραμμική εξίσωση του βίου" γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας* (Εφημερίδα των Συντακτών", 8.3.2024)

 ...............................................................

      Η μη γραμμική εξίσωση του βίου

γράφει ο Ηλίας Καραβόλιας* (Εφημερίδα των Συντακτών", 8.3.2024)

«Η ζωή των τριών φάσεων όπως τη γνωρίζουμε (εκπαίδευση – εργασία – σύνταξη) αλλάζει» (υπουργός Παιδείας, Ελλάδα 2024).

Αυτή είναι η αλήθεια: η μεταβολή της ευθείας γραμμής του ανθρώπινου βίου. Αυτή είναι η μετάλλαξη την οποία επιβάλλει το σύστημα.

Ως κοινωνικοί ποιητές, οι τεχνοκράτες της εξουσίας παραθέτουν λεκτικά εκσυγχρονιστικά νοήματα, που παραπέμπουν στους θετικούς μετασχηματισμούς της τεχνολογικής εξέλιξης για την ανθρώπινη ζωή.

Ο συμπαθής πετυχημένος υπουργός (απόλυτη προσωποποίηση του κοινωνικού μετασχηματιστή που έκανε τη ζωή εύκολη μέσω της ψηφιοποίησης των πάντων) νοηματοδοτεί τη μη γραμμική εξέλιξη του βίου, χωρίς προγραμματισμό και ασφαλή διέλευση προς το μέλλον.

Η τεχνολογία αφήνει πίσω τους ανειδίκευτους και πριμοδοτεί τους αφοσιωμένους στη διαρκή κατάρτιση.

Καθόλου κακό θα έλεγε ένας οπαδός του κοινωνικού δαρβινισμού: ο συντελεστής παραγωγής και προόδου που καλείται «μηχανή» απαιτούσε ανέκαθεν μια βελτιωμένη εκδοχή του ανθρώπινου κεφαλαίου.

Ομως το ψηφιακό χάσμα και η τεράστια απόσταση κλασικών - τεχνολογικών σπουδών αφήνει μέρος της κοινωνίας στην άκρη. Σπρώχνει μεγάλους σε ηλικία εργαζόμενους -αλλά και φτωχούς που δεν μπορούν να καταρτίσουν- στο περιθώριο.

Αλλωστε, η διαφήμιση είναι πρόσφατη: «δεν πειράζει που δεν ξέρεις προπαίδεια, θα μάθεις να γράφεις κώδικα στον υπολογιστή». Το όνειρο σήμερα περνάει από την ικανότητα να γίνεσαι ένα με την κρυμμένη αλγοριθμική μηχανική, να γράφεις όχι απλά μαθηματικές αλλά κβαντικές κρυπτογραφημένες εξισώσεις.

Η γνώση ήταν ανέκαθεν απελευθέρωση κωδικών, ερμηνεία συμβόλων και κόσμου, μετάφραση. Ο τεχνολογικός ελιτισμός την οδηγεί στο να γίνεται αποκρυπτογράφηση, μυστικοποίηση, αλχημιστικό παράγωγο της ώσμωσης διάνοιας ανθρώπου και τεχνητής συνείδησης (όχι απλά νοημοσύνης).

Η δύναμη της τεχνολογίας, που ανοίγει καριέρες και προσφέρει εργασία σε εκατομμύρια ανθρώπους, είναι η ίδια που αφήνει εκτοπισμένους, απόβλητους και σχεδόν παρίες τους μη έχοντες τη δυνατότητα να αποκτήσουν υπολογιστή και ψηφιακή εκπαίδευση.

Ακούγεται ακραίο αλλά συμβαίνει: το παγκόσμιο ψηφιακό χωριό δεν είναι και τόσο παγκόσμιο, αφού δεν χωράνε όλοι στην κούρσα της προόδου: δεν μπορούν να εισαχθούν όλοι στα κορυφαία πανεπιστήμια ούτε να ιδρύσουν μια start up…

Πίσω από την ανέμελη μαγική εικόνα της πρόσβασης και της ελεύθερης επιλογής του ιντερνετικού θαύματος κρύβεται η πολιτική οικονομία του τεχνολογικού ολιγοπωλίου.

Κρύβεται το κεφάλαιο που, μέσω της οθόνης στην παλάμη του καθενός, φτιάχνει ακριβά και φθηνά χέρια.

Αυτά τα χέρια μαθαίνουν να πληκτρολογούν κώδικες και σημειωτικά δεδομένα. Ξεχνούν, όμως, να γυρνούν σελίδες βιβλίων. Δεν ψάχνουν την ιστορία και την κοινωνιολογία, ούτε την τέχνη και την ποίηση: προτιμούν την Google και, αντί βιβλιοθήκης, ανοίγουν τη «δωρεάν εγκυκλοπαίδεια» των social media, εκτονώνοντας τον ναρκισσισμό τους με μια selfie στα Instagram…

Σωστά η καθηγήτρια Terranova μιλάει για «το τέλος του Internet». Ναι, η ψηφιακή Κομμούνα πέθανε. Και τα μέλη της είναι δημοσίως φυλακισμένα στον εαυτό τους.

Ο υπουργός λοιπόν έχει δίκιο: η ευθεία γραμμή του έσπασε και η επιλογή εκπαίδευσης και εργασίας είναι κλειστή, ατομική υπόθεση. Γίνεσαι η επιλογή σου, μαθαίνεις να αποκρυπτογραφείς κώδικες για πλατφόρμες, στριμώχνεις δεδομένα σε αλγόριθμους που εσύ κατασκευάζεις.

Και είναι ολοένα και περισσότερο περιττοί οι στοχασμοί του Πλάτωνα, τα έργα του Γκέτε, η ιστορία του Χομπσμπάουμ, αφού δεν χρειάζεται να σκέφτεσαι: το κάνουν οι μηχανές που αυτοματοποιεί η ίδια η εργασία σου στα δίκτυα…

ΥΓ.: Γίναμε, εν τω μεταξύ, χώρα «φιλελεύθερου κεντρικού σχεδιασμού»: μέσω πανελληνίων, λέει, θα εισάγονται στα ιδιωτικά πανεπιστήμια οι φοιτητές! Και τα 20 μεγαλύτερα δεν χρειάζονται κριτήρια για να ανοίξουν εδώ παράρτημα. Το ταξικό πρόσημο μπερδεύτηκε στα μυαλά τους με τον ιδεολογικό αχταρμά και το αποτέλεσμα είναι «δημοκρατική σοβιετία»: μπορείς να πληρώσεις αλλά πρώτα δείξε ότι αξίζεις (σηκωθείτε Hayek και Lenin να δείτε πώς σας ένωσε η νεοελληνική διακυβέρνηση...).

* Οικονομολόγος