Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2011

"Η Φυσική στάση" του Κωστή Παπαγιώργη (από τη σελίδα του "Λαϊκή Απογευματινή" στο "Αθηνόραμα" τ.557, 13-19/1/2011)

               Η Φυσική Στάση


   Από πιτσιρίκια ακούγαμε τους γονείς μας να μας λένε: "Φέρσου φυσικά και αυθόρμητα, μην παίζεις θέατρο, έτσι θα γίνεις πιο αγαπητός!" Αλλόκοτη συμβουλή που για να την καταλάβει κάποιος - ή να υποψιαστεί πόσο εσφαλμένη είναι -, πρέπει να περάσει μια ολόκληρη ζωή. Άρα η απορία ισχύει πάντα και μας παιδεύει: πόσο φυσικά μπορεί να φέρεται κανείς;
   Όταν παρακολουθούμε τη συμπεριφορά των κατοικιδίων ή των άγριων ζώων, το πρώτο που παρατηρούμε είναι ότι φέρονται με απόλυτη φυσικότητα. Μια γάτα που αλλάζει στάσεις στον καναπέ, σηκώνει το πόδι της ή πηδάει ξαφνικά στο πάτωμα, πέρα από το γεγονός ότι, όπως κι αν σταθεί, είναι όμορφη - κάτι που δεν ισχύει για τον άνθρωπο -, εκείνο που μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι ότι δεν σκεφτόμαστε ούτε γι' αστείο ότι φέρεται αφύσικα, ότι ψευτίζει τον εαυτό της ή κάτι ανάλογο. Η γάτα είναι γάτα, είναι γάτα, είναι γάτα, όπως θα έλεγε η Γερτρούδη Στάιν - όλα τα υπόλοιπα περιττεύουν.
   Μήπως δεν ισχύει το ίδιο και με τον ελέφαντα, το λύκο ή με την αρκούδα; Ό,τι κι αν κάνουν, τα άγρια ζώα χαρακτηρίζονται, θα λέγαμε, από απόλυτη σοβαρότητα / οι μηχανισμοί άμυνας, επίθεσης, επιβίωσης, ανάπαυσης, ύπνου, αναπαραγωγής, παιχνιδιού λειτουργούν με απαράβατη πειθώ, λες και το ψέμα, η σαχλαμάρα, η βλακεία δεν τα θίγουν. Στην πραγματικότητα το ζώο δεν μπορεί να μην είναι φυσικό - σε αντίθεση με τον άνθρωπο, που μονίμως διαβιοί εντός και εκτός της φύσεως, δεν έχει απλή συνείδηση, αλλά και αυτο-συνείδηση, όπερ σημαίνει ότι ανά πάσα στιγμή θα πρέπει να επινοεί και να ελέγχει τον εαυτό του. Να μην έχει δεδομένη φυσική παρουσία αλλά ειδικό ρόλο, ιδιαίτερη αντίδραση ανάλογα με τα πρόσωπα που τον περιβάλλουν, τις καταστάσεις και τις δυνάμεις του.
   Ένα πλάσμα που ανά πάσα στιγμή καθοδηγεί τον εαυτό του, του αναθέτει ρόλους, αντιδρά έστω και με κάποιον πρωτάκουστο χρωματισμό στη φωνή του, εκμεταλλεύεται το χρόνο και μεταμορφώνεται εν μια στιγμή, πόσο φυσικό μπορεί να είναι; Ούτε κατ' ελάχιστο. Προφανώς του λείπει η συμπαγής φυσικότητα, η ενστικτώδης ισορροπία ή ένα κάποιο κύμα φυσικής ζωής που το οδηγεί από μόνο του. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένα πλάσμα που έχει διαρκώς στα χείλη του το πιο τεχνητό πράγμα του κόσμου, τη γλώσσα, εξαιρείται από πάσα αμιγή ενστικτώδη κίνηση.
   Σε κάθε φράση, κάθε σιωπή, κάθε εκφραστική χειρονομία, ο συνομιλητής ανακαλύπτει λειψά νοήματα, διπλές και τριπλές προθέσεις, εσκεμμένες αποσιωπήσεις και σφοδρές αντιδράσεις. Τίποτα δεν του δίνεται ακέραιο / το κάθε τι θα πρέπει να το καλαφατίσει με τη γλώσσα , να το κρύψει για να φανεί ή να το φανερώσει για να μείνει κρυφό / η συνείδηση. με άλλα λόγια, η φαντασία και η συνύπαρξη είναι θέατρο ισόβιο όπου δεν νοείται παρασκήνιο. Ό,τι κι αν κάνουμε, ακόμα και στην πιο φτηνή καθημερινότητα, είναι ρόλος, είναι παράσταση, εκδήλωση με φανερούς ή κρυφούς θεατές. Όσο για τη φυσικότητα, αν εμφανίζεται ποτέ, συνεπάγεται αιφνίδια απουσία της συνείδησης... Φυσικός είναι μόνο ο σύξυλος ή το πτώμα.


Δεν υπάρχουν σχόλια: