Το πραγματικό πρόβλημα του Μεσοπρόθεσμου
Του Σταυρου Λυγερου
Επειτα από μία εβδομάδα απειλών, που ανακύκλωσε το κλίμα σύγχυσης, η Σύνοδος Κορυφής άναψε το «πράσινο φως» και για την εκταμίευση της 5ης δόσης και για την παροχή νέου δανείου στην Ελλάδα. Η προϋπόθεση που έχει θέσει είναι η ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου. Το ενδεχόμενο απόρριψής του από τη Βουλή συγκεντρώνει ελάχιστες πιθανότητες.
Εάν είναι μία φορά δύσκολο ένας «πράσινος» βουλευτής να κατεβάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στο 153 ή και στο 152, είναι εκατό φορές πιο δύσκολο να την κατεβάσει στο 150. Δεδομένου ότι μη ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου συνεπάγεται διαγραφή, ο βουλευτής που θα το κάνει ουσιαστικά θα προκηρύξει εκλογές. Ακόμα, όμως, και αν βρισκόταν ένας τέτοιος βουλευτής, το Μεσοπρόθεσμο πιθανότατα θα περνούσε με τη βοήθεια των εκτός ΠΑΣΟΚ «μνημονιακών» εφεδρειών που υπάρχουν στη Βουλή.
Στην πραγματικότητα, το πρόβλημα με το Μεσοπρόθεσμο δεν είναι τόσο εάν θα ψηφισθεί όσο εάν θα αποδώσει τα αναμενόμενα. Αφυδατώνοντας μία ήδη στεγνή αγορά, θα βυθίσει περαιτέρω την πραγματική οικονομία στην ύφεση, θα πολλαπλασιάσει τα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια και κατ’ επέκταση θα συρρικνώσει τα έσοδα. Αυτό, όμως, είναι το καλό σενάριο. Το κακό και διόλου απίθανο σενάριο είναι να προκύψει κάποιου είδους κοινωνική ανάφλεξη ή να εκδηλωθεί ένα κίνημα φορολογικής ανυπακοής. Οταν ένας τόσο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων και νοικοκυριών βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού, ο πέλεκυς των προστίμων για μη εκπλήρωση φορολογικών υποχρεώσεων δεν είναι επαρκές φόβητρο.
Στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ ξορκίζουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά είναι ενδιαφέρον ότι έχει αρχίσει δειλά να εισχωρεί ένας προβληματισμός για το εάν το Μεσοπρόθεσμο θα επιφέρει στην οικονομία περισσότερα οφέλη από τις ζημιές που θα της προκαλέσει. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι ορισμένοι βουλευτές αρχίζουν να αμφισβητούν και το εάν η παροχή του νέου δανείου συνιστά διέξοδο από την κρίση.
Θα επιτρέψει, βεβαίως, στην Ελλάδα μέχρι το τέλος του 2014 να εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα και να πληρώνει τους τόκους, αλλά δεν εξασφαλίζει την ανάταξη της πραγματικής οικονομίας.
Επειδή, όμως, η ζωή δεν τελειώνει το 2014, οι ίδιοι λίγοι βουλευτές σκέπτονται και το μετά. Αναρωτιούνται πού θα βρει η Ελλάδα τα δεκάδες δισεκατομμύρια ετησίως για να εξοφλεί τα ληξιπρόθεσμα ομόλογα. Η διόγκωση του χρέους το καθιστά ακόμα περισσότερο μη εξυπηρετήσιμο και ως εκ τούτου καθιστά αδύνατη την επιστροφή στις αγορές.
Στην πραγματικότητα, καμία πολιτική δεν μπορεί να στήσει την ελληνική οικονομία στα πόδια της, εάν δεν συνοδευθεί με «κούρεμα» του χρέους. Για τους δικούς της λόγους, η Ευρωζώνη θέλει να το αποφύγει, χωρίς να επιλέγει μία εξίσου αποτελεσματική εναλλακτική λύση, όπως π. χ. θα ήταν η έκδοση ευρωομολόγου. Αντ’ αυτού μεθοδεύει την εθελοντική μερική επιμήκυνση. Μία τέτοια επιμήκυνση, όμως, αντί να λύσει το πρόβλημα, το μεταθέτει χρονικά. Υπενθυμίζουμε ότι το κονδύλι για πληρωμή τόκων είναι φέτος πάνω από 17 δισ. Μετά το 2014 θα αυξάνεται, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα 20 δισ.
Εάν η ελληνική οικονομία εγκλωβισθεί στον φαύλο κύκλο της ύφεσης και μέχρι το 2014 σέρνεται, το σενάριο εξοστρακισμού της Ελλάδας από την Ευρωζώνη πιθανό να επανέλθει όχι πια ως έμμεση απειλή, αλλά ως πολιτική μεθόδευση. Και αυτό, επειδή τότε η ελληνική κρίση θα αποτελεί πολύ μικρότερο συστημικό κίνδυνο για τις ευρωπαϊκές τράπεζες και την Ευρωζώνη.
Ενας σημαντικός αριθμός βουλευτών θεωρεί ότι οι Γιώργος Παπανδρέου και Γιώργος Παπακωνσταντίνου ουσιαστικά δεν διαπραγματεύθηκαν με την τρόικα ούτε τον Μάιο του 2010 ούτε τώρα. Φοβούμενη τα χειρότερα, όμως, η Βάσω Παπανδρέου πήγε ένα βήμα πιο πέρα: Ζήτησε από την κυβέρνηση να εκμεταλλευθεί το γεγονός ότι η ελληνική κρίση σήμερα συνιστά μεγάλο συστημικό κίνδυνο για την Ευρωζώνη, για να διαπραγματευθεί ένα συνολικό βιώσιμο πρόγραμμα ανάταξης της ελληνικής οικονομίας. Η πρότασή της, βεβαίως, δεν είχε καμία τύχη να υιοθετηθεί.
Ο πρωθυπουργός έχει αποδεχθεί τις εντολές του ιερατείου της Ευρωζώνης, ελπίζοντας ότι παραλλήλως με το Μεσοπρόθεσμο θα προωθηθούν και κάποια μέτρα αναπτυξιακού χαρακτήρα, όπως αυτά που πρότειναν ο Μανουέλ Μπαρόζο και ο Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ. Δεδομένου ότι η ελληνική κρίση είναι και εκδήλωση της εγγενούς κρίσης του ευρώ, είναι κοινό ζωτικό συμφέρον το πρόβλημα να λυθεί στο ευρωπαϊκό πλαίσιο γρήγορα και αποτελεσματικά.
Το ιερατείο της Ευρωζώνης το αντιλαμβάνεται, αλλά επιχειρεί και να χειρισθεί την κοινή γνώμη κυρίως των βορειοευρωπαϊκών χωρών. Οι τελετουργίες εξευτελισμού, ταπείνωσης και τιμωρίας της Ελλάδας καθιστούν πιο εύπεπτη τη μετακύλιση στους Βορειοευρωπαίους φορολογουμένους του υψηλού κόστους της ελληνικής κρίσης, που κανονικά θα πλήρωναν οι τράπεζες. Τα πακέτα διάσωσης της Ελλάδας είναι σε μεγάλο βαθμό και πακέτα διάσωσης των ευρωπαϊκών τραπεζών, έστω και αν αυτό δεν λέγεται.
..................................................................................
Ευρωπαϊκή δοκιμή, εθνική δοκιμασία Tου Νικου Γ. Ξυδακη Ακόμη κι αν υπερψηφιστεί στη Βουλή το Μεσοπρόθεσμο, τις επόμενες ημέρες, η κυβέρνηση θα δυσκολευτεί αφάνταστα να το εφαρμόσει. Διότι δεν θα καταφέρει να συγκεντρώσει φέτος τα 6,4 δισ. που απαιτεί η τρόικα: οι λογαριασμοί της κυβέρνησης είναι ερασιτεχνικοί και μνημεία προχειρότητας. Το ένα μετά το άλλο τα μέτρα φοροείσπραξης καταπίπτουν ανεφάρμοστα ή μένουν ημιτελή, μακριά από τους προβλεπόμενους στόχους. Το Μεσοπρόθεσμο είναι κοινωνικά ανεδαφικό: Το ποσόν που προβλέπεται να αντληθεί με έκτακτους φόρους και περικοπές από μικρομεσαίους, μισθωτούς και συνταξιούχους, όχι μόνο εξουθενώνει τους ήδη εξαντλημένους οικονομικά, αλλά επιπλέον πυροδοτεί την ανυπακοή και την οργή των έντιμων, που πληρώνουν αγογγύστως κάθε υποχρέωσή τους προς το κράτος. Και το ύστατο σφάλμα: η κυβέρνηση με τις παλινωδίες της και τα ψέματα σε σειρά μέτρων (επιστροφή φόρου από αποδείξεις δαπανών, όριο αφορολογήτου, κλίμακα έκτακτης εισφοράς, φόρος ακίνητης περιουσίας κ.λπ.) έκαψε το πενιχρό πολιτικό κεφάλαιο που της εξασφάλιζε ο τρικυμιώδης ανασχηματισμός και η ψήφος εμπιστοσύνης. Είναι πρωτοφανές: ακόμη και ο πιο κακόπιστος ή ο πιο απαισιόδοξος υπολόγιζε ότι η κυβέρνηση θα έβγαζε το καλοκαίρι, δεδομένης της κόπωσης του κόσμου από τις πολυήμερες διαμαρτυρίες, αλλά και μιας ελάχιστης πίστωσης χρόνου που θα εδίδετο στο νέο κυβερνητικό σχήμα. Δυστυχώς για τη χώρα, η ανοχή διήρκεσε μερικά εικοσιτετράωρα, έως τη Σύνοδο Κορυφής της περασμένης Πέμπτης. Ο πρωθυπουργός υπεβλήθη πάλι σε οδυνηρό τεστ αντοχής εκβιασμού, και επέστρεψε ηττημένος και άδειος, ο δε υπουργός Οικονομικών Β. Βενιζέλος ομολόγησε με παρρησία την τραγική αδυναμία της κυβερνήσεως των Αθηνών να ασκήσει οποιαδήποτε δική της πολιτική: «Hμασταν υποχρεωμένοι να βρούμε λύσεις αποδεκτές από τους εταίρους... Οι εταίροι δεν νοιάζονται για την ηθική ισορροπία των μέτρων...». Είναι εντυπωσιακές πράγματι οι παλινωδίες, τα ψέματα και η προχειρότητα κατά την κατάρτιση ενός δεύτερου, αιματηρότερου προγράμματος φοροεισπρακτικών μέτρων, του οποίου την ανάγκη ύπαρξης μάλιστα αρνιόταν έως πρόσφατα ο απομακρυνθείς υπουργός Οικονομικών. Ο τεχνοκράτης Γ. Παπακωνσταντίνου ουδέποτε άσκησε αυτοκριτική για την αποτυχία του Μνημονίου Ι, της συνταγής του και της εκτέλεσής του· έκανε λόγο μόνο για αστοχίες, αστοχίες στην είσπραξη εσόδων, αστοχίες στη μείωση των δαπανών, αστοχίες στον υπολογισμό της ύφεσης. Και επιβραβεύθηκε από τον πρωθυπουργό, διά της μεταθέσεώς του στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο αντικαταστάτης του κ. Βενιζέλος, σαφώς πιο πολιτικό πρόσωπο, με στοιχειώδη αίσθηση της σφοδρής ανησυχίας που διαπερνά την κοινωνία, ευθύς ως ανέλαβε, επιχείρησε να βεβαιώσει τους πολίτες ότι συμμερίζεται την ανησυχία και σέβεται τις θυσίες τους. Η ευγλωττία του ανδρός όμως δεν αρκεί. Οι Ευρωπαίοι εταίροι-δανειστές, ευρισκόμενοι σε δεινή αμηχανία ενώπιον της συστημικής κρίσης στην Ευρωζώνη, σπεύδουν να ασκήσουν τη μόνη πολιτική που γνωρίζουν: αγορά χρόνου και ασφυκτική πίεση στο πειραματόζωο Ελλάς, τον πιο αδύνατο λίθο στο ήδη κλονισμένο οικοδόμημα του ευρώ. Ωστε το πρόβλημα πλέον δεν είναι αν μπορεί η κυβέρνηση να σχεδιάσει και να εφαρμόσει μια βιώσιμη πολιτική εξόδου από την κρίση, αλλά αν είναι σε θέση να επιβιώσει η ίδια εφαρμόζοντας υπαγορευμένες ανεδαφικές πολιτικές, που οδηγούν σε ασφυξία την ελληνική κοινωνία. Το ανεδαφικό της ασφυκτικής πολιτικής που υπαγορεύει η τρόικα στη χρεοκοπημένη Ελλάδα, επισημαίνουν πλέον όχι οι συνήθεις αντιρρησίες του εσωτερικού, αλλά κορυφαίοι πολιτικοί ηγέτες, οικονομολόγοι και διεθνείς οργανισμοί: Ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, ο νομπελίστας Αμάρτυα Σεν, ακόμη και ο ΟΗΕ, επισημαίνουν, ο καθείς με τον τρόπο του, τους κινδύνους εθνικής και κοινωνικής αποσάθρωσης σε δοκιμαζόμενες χώρες σαν την Ελλάδα. Είναι πασίδηλο ότι η ελληνική κοινωνία δεν αντέχει δεύτερο και τρίτο και τέταρτο μνημόνιο, με δανεισμό που διαρκώς θα διογκώνει το χρέος, και με ύφεση που θα βουλιάζει όλο και βαθύτερα τη χώρα. Είναι επίσης φανερό ότι η οποιαδήποτε διέξοδος από τον κλειστό βρόχο της λιτότητας-ύφεσης δεν μπορεί να προκύψει μόνο με ελληνική πρωτοβουλία. Χρειάζεται οπωσδήποτε και η συμβολή της Ευρώπης. Οι εν συγχύσει και αγκυλώσει Ευρωπαίοι ηγέτες όμως, δεν είναι σε θέση ακόμη να σκεφτούν ριζικά, πολιτικά, επί του πυρήνα της συστημικής κρίσης, που άρχισε το 2008 με το κραχ των τραπεζικών τοξικών και εξακολουθεί σήμερα υπό τη μορφή των εθνικών χρεών. Οι Ευρωπαίοι διέσωσαν τις τράπεζες, αλλά δυσκολεύονται να σώσουν αναλόγως αποτελεσματικά τα κράτη· αγοράζουν χρόνο και μεταθέτουν τις λύσεις, αναβάλλουν τις ριζοσπαστικές αποφάσεις, ξορκίζουν το πρόβλημα, δεν τολμούν. Η ελληνική περίπτωση είναι πεδίο δοκιμής για τους εταίρους, και πεδίο δεινής δοκιμασίας για τους Ελληνες. Φαίνεται επίσης ότι είναι πεδίο δοκιμασίας για τη δημοκρατία και την πολιτική κουλτούρα, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά ολόκληρης της Ευρώπης. Η καταγραφόμενη δυσαρμονία μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής τάξης, το έλλειμμα νομιμοποίησης, η αποτυχία των τεχνοκρατών, η κατίσχυση των χρηματοπιστωτικών οργανισμών, η προδοσία των πολιτικών, η κρίση αντιπροσώπευσης, η ανάδυση νέων επιθετικών εθνικισμών, η επέλαση των στερεοτύπων μίσους, δεν αφορούν πια μόνο την εξασθενημένη και πολλαπλώς βαλλόμενη Ελλάδα· αφορούν όλη την Ευρώπη. Η τύχη της Ελλάδας, η έκβαση της δοκιμασίας της, είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινής ευρωπαϊκής μοίρας. Είμαστε περισσότερο Ευρωπαίοι από ποτέ. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου