Το φιλί δεν είναι ούτε στρέιτ ούτε γκέι
ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ Θ. ΝΙΑΡΧΟΥ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", 10 Ιουνίου 2011
Το 1963 στο ανεπανάληπτο περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης» είχε δηµοσιευτεί µια φράση (δεν θυµάµαι τώρα το κείµενο που την περιελάµβανε) που έλεγε: «Κανείς δεν µπορεί ναείναι πραγµατικά ελεύθερος παρά µόνον όταν θα είναι ελεύθεροι και όλοι οι άλλοι». Πώς έγινε Θεέ µου και µετά σχεδόν πενήντα χρόνια χρειάζεται να επαναλαµβάνονται περίπου τα ίδια πράγµατα, χωρίς τίποτε απολύτως στο µεταξύ να έχει γίνει συνείδηση;
Την περασµένη Τετάρτη, την 1η Ιουνίου, δηµοσιεύτηκε σε «σαλόνι» στα «ΝΕΑ» µια συγκλονιστική τεράστια έγχρωµη φωτογραφία. Συνόδευε ένα ρεπορτάζ µε τίτλο «Τουρκικά παιχνίδια µε τους µετανάστες» και πίσω από ένα συρµατόπλεγµα απεικόνιζε δεκαπέντε πρόσωπα πολύ νεαρών – σχεδόν παιδιά – µεταναστών που κρατούνται στο Τµήµα Συνοριακής Φύλαξης Κυπρίνου στον Εβρο. Την απελπισία στο πρόσωπο ενός υπέργηρου ή ηλικιωµένου, αδικαιολόγητα βέβαια, έχουµε συνηθίσει να τη θεωρούµε σχεδόν φυσιολογική γιατί είναι κατά κάποιον τρόπο συνώνυµη µε τον φόβο του θανάτου. Η απελπισία όµως στο πρόσωπο ενός σχεδόν παιδιού σε κάνει να συνειδητοποιείς την ίδια τη ζωή ως βδέλυγµα καθώς επιτρέπει µια τέτοια ανήκουστη προοπτική. Σκεφτείτε τώρα να έλεγε κανείς στους µετανάστες αυτούς ή σε οποιουσδήποτε άλλους πως µια µορφή έστω ελευθερίας διεκδικούσαν ή εξέφραζαν οι αφίσες στην παρέλαση των γκέι και των λεσβιών το περασµένο Σάββατο, το απόγευµα, που έγραφαν «Φίλα µε παντού» και «∆ιεκδικούµε τα φιλιά µας στους δρόµους και στην τηλεόραση».
Μα γιατί η ερώτηση να µην αφορά στους στρέιτ και ν’ απευθύνεται µόνο στους γκέι; θ’ αναρωτηθεί δικαιολογηµένα κανείς. Για τον απλούστατο λόγο πως οι γκέι λόγω της καταπίεσης που έχουν δεχτεί και συνεχίζουν να δέχονται είναι – θεωρητικά τουλάχιστον – πιο ευαίσθητοι στα προβλήµατα των ανθρώπων που συµβαίνει να δοκιµάζονται τόσο δεινά όσο οι µετανάστες.
Οταν λοιπόν τα αιτήµατα των γκέι διεκδικούν τη φυσικότητα µε την οποία ανασαίνουν τα προνόµια των στρέιτ, δεν σηµαίνει τίποτε άλλο παρά αναγνώριση της δυστυχίας όσων συνιστούν ακόµη πιο ευπαθείς κοινωνικές οµάδες – όπως είναι οι µετανάστες σε σχέση µε τους γκέι. Αν σε µια εποχή που δοκιµάζεται τροµερά, καταντήσουµε να λογαριάζουµε ότι ελευθερία σηµαίνει να φιλιέται κανείς στον δρόµο – είτε στρέιτ είτε γκέι – σηµαίνει ότι κάθε άλλη ελευθερία µεγαλύτερη και ουσιαστικότερη (που θα περιελάµβανε επιτέλους και τη νηπιακή ελευθερία τού να φιλάς και να φιλιέσαι στον δρόµο) έχει γίνει ανύπαρκτη ως προοπτική. Σου χρειάζεται µια τέτοια ελευθερία όταν θέλεις να πιστεύεις ότι είσαι ελεύθερος χωρίς στην πραγµατικότητα να είσαι. Γιατί αν ήσουν, θα σ’ ενδιέφερε να ελευθερωθούν και οι άλλοι σε πολύ πιο ζωτικής σηµασίας προβλήµατα από το να φιλιέσαι εσύ ο ίδιος στον δρόµο, που δεν ξέρουµε δα αν είναι από πραγµατική ελευθερία ή από διάθεση να επιδειχθείς. Επιπλέον γιατί να θεωρείται ως ελευθερία το να συνδυάζεται ο δρόµος µε το φιλί, όταν δρόµος, για τη συνείδηση κάθε ανθρώπου, στρέιτ ή γκέι, θα ’πρεπε να σηµαίνει και ασθενοφόρα και διαδηλώσεις και ατυχήµατα και αίµα;
Κι αν όλα αυτά δεν µας συγκινούν είτε στρέιτ είτε γκέι πώς γίνεται να µη σκεφτόµαστε πόσο εύκολα µπορεί να µεταβληθεί σε καταπίεση για κάποιους, έστω έναν που δεν έχει φιληθεί ή δεν πρόκειται να φιληθεί (υπάρχει κι αυτό το είδος του ανθρώπου), το να φιλιούνται κάποιοι άλλοι στον δρόµο;
Το να λογαριάζεται το φιλί στον δρόµο ως ελευθερία σηµαίνει δύο πράγµατα: ή ότι η υπόλοιπη ανθρωπότητα που συµβαίνει την ίδια στιγµή να µη φιλιέται µας είναι αδιάφορη (µεταβάλλεται δηλαδή το φιλί σε στοιχείο εξουσίας, γιατί µόνον η εξουσία στην άσκησή της αγνοεί αυτό που πραγµατικά συµβαίνει στους άλλους), ή ότι δεν είµαστε σίγουροι για το φιλί όταν συµβαίνει να το δίνουµε µέσα στο σπίτι µας. Οι δε γκέι, προπαντός µε την αφίσα «∆ιεκδικούµε τα φιλιά µας στην τηλεόραση», κάνουν την τόσο ανθρώπινη κατά βάθος διαµαρτυρία τους ν’ ακούγεται ύποπτη, αφού δείχνουν να τους χρειάζεται η επιδοκιµασία και η ανοχή της κοινωνίας των στρέιτ που θα έπρεπε να τους είναι αφόρητη και να µη θέλουν να την αντιγράφουν.
Ο Θανάσης Θ. Νιάρχος είναι ποιητής, συνεκδότης του περιοδικού «Η Λέξη».
όταν σε φιλώ
κάτι σκοτεινιάζει μέσα μου
μαζεύονται σύννεφα στον ουρανό
αρχίζουν οι πρώτες ψιχάλες
αδειάζουν βιαστικά τα κεντράκια της Κυριακής
πολλή μαυρίλα πλακώνει
όταν σε φιλώ
Την περασµένη Τετάρτη, την 1η Ιουνίου, δηµοσιεύτηκε σε «σαλόνι» στα «ΝΕΑ» µια συγκλονιστική τεράστια έγχρωµη φωτογραφία. Συνόδευε ένα ρεπορτάζ µε τίτλο «Τουρκικά παιχνίδια µε τους µετανάστες» και πίσω από ένα συρµατόπλεγµα απεικόνιζε δεκαπέντε πρόσωπα πολύ νεαρών – σχεδόν παιδιά – µεταναστών που κρατούνται στο Τµήµα Συνοριακής Φύλαξης Κυπρίνου στον Εβρο. Την απελπισία στο πρόσωπο ενός υπέργηρου ή ηλικιωµένου, αδικαιολόγητα βέβαια, έχουµε συνηθίσει να τη θεωρούµε σχεδόν φυσιολογική γιατί είναι κατά κάποιον τρόπο συνώνυµη µε τον φόβο του θανάτου. Η απελπισία όµως στο πρόσωπο ενός σχεδόν παιδιού σε κάνει να συνειδητοποιείς την ίδια τη ζωή ως βδέλυγµα καθώς επιτρέπει µια τέτοια ανήκουστη προοπτική. Σκεφτείτε τώρα να έλεγε κανείς στους µετανάστες αυτούς ή σε οποιουσδήποτε άλλους πως µια µορφή έστω ελευθερίας διεκδικούσαν ή εξέφραζαν οι αφίσες στην παρέλαση των γκέι και των λεσβιών το περασµένο Σάββατο, το απόγευµα, που έγραφαν «Φίλα µε παντού» και «∆ιεκδικούµε τα φιλιά µας στους δρόµους και στην τηλεόραση».
Μα γιατί η ερώτηση να µην αφορά στους στρέιτ και ν’ απευθύνεται µόνο στους γκέι; θ’ αναρωτηθεί δικαιολογηµένα κανείς. Για τον απλούστατο λόγο πως οι γκέι λόγω της καταπίεσης που έχουν δεχτεί και συνεχίζουν να δέχονται είναι – θεωρητικά τουλάχιστον – πιο ευαίσθητοι στα προβλήµατα των ανθρώπων που συµβαίνει να δοκιµάζονται τόσο δεινά όσο οι µετανάστες.
Οταν λοιπόν τα αιτήµατα των γκέι διεκδικούν τη φυσικότητα µε την οποία ανασαίνουν τα προνόµια των στρέιτ, δεν σηµαίνει τίποτε άλλο παρά αναγνώριση της δυστυχίας όσων συνιστούν ακόµη πιο ευπαθείς κοινωνικές οµάδες – όπως είναι οι µετανάστες σε σχέση µε τους γκέι. Αν σε µια εποχή που δοκιµάζεται τροµερά, καταντήσουµε να λογαριάζουµε ότι ελευθερία σηµαίνει να φιλιέται κανείς στον δρόµο – είτε στρέιτ είτε γκέι – σηµαίνει ότι κάθε άλλη ελευθερία µεγαλύτερη και ουσιαστικότερη (που θα περιελάµβανε επιτέλους και τη νηπιακή ελευθερία τού να φιλάς και να φιλιέσαι στον δρόµο) έχει γίνει ανύπαρκτη ως προοπτική. Σου χρειάζεται µια τέτοια ελευθερία όταν θέλεις να πιστεύεις ότι είσαι ελεύθερος χωρίς στην πραγµατικότητα να είσαι. Γιατί αν ήσουν, θα σ’ ενδιέφερε να ελευθερωθούν και οι άλλοι σε πολύ πιο ζωτικής σηµασίας προβλήµατα από το να φιλιέσαι εσύ ο ίδιος στον δρόµο, που δεν ξέρουµε δα αν είναι από πραγµατική ελευθερία ή από διάθεση να επιδειχθείς. Επιπλέον γιατί να θεωρείται ως ελευθερία το να συνδυάζεται ο δρόµος µε το φιλί, όταν δρόµος, για τη συνείδηση κάθε ανθρώπου, στρέιτ ή γκέι, θα ’πρεπε να σηµαίνει και ασθενοφόρα και διαδηλώσεις και ατυχήµατα και αίµα;
Κι αν όλα αυτά δεν µας συγκινούν είτε στρέιτ είτε γκέι πώς γίνεται να µη σκεφτόµαστε πόσο εύκολα µπορεί να µεταβληθεί σε καταπίεση για κάποιους, έστω έναν που δεν έχει φιληθεί ή δεν πρόκειται να φιληθεί (υπάρχει κι αυτό το είδος του ανθρώπου), το να φιλιούνται κάποιοι άλλοι στον δρόµο;
Το να λογαριάζεται το φιλί στον δρόµο ως ελευθερία σηµαίνει δύο πράγµατα: ή ότι η υπόλοιπη ανθρωπότητα που συµβαίνει την ίδια στιγµή να µη φιλιέται µας είναι αδιάφορη (µεταβάλλεται δηλαδή το φιλί σε στοιχείο εξουσίας, γιατί µόνον η εξουσία στην άσκησή της αγνοεί αυτό που πραγµατικά συµβαίνει στους άλλους), ή ότι δεν είµαστε σίγουροι για το φιλί όταν συµβαίνει να το δίνουµε µέσα στο σπίτι µας. Οι δε γκέι, προπαντός µε την αφίσα «∆ιεκδικούµε τα φιλιά µας στην τηλεόραση», κάνουν την τόσο ανθρώπινη κατά βάθος διαµαρτυρία τους ν’ ακούγεται ύποπτη, αφού δείχνουν να τους χρειάζεται η επιδοκιµασία και η ανοχή της κοινωνίας των στρέιτ που θα έπρεπε να τους είναι αφόρητη και να µη θέλουν να την αντιγράφουν.
Ο Θανάσης Θ. Νιάρχος είναι ποιητής, συνεκδότης του περιοδικού «Η Λέξη».
κι ένα μικρό ποίημα του Ντίνου Χριστιανόπουλου από "Τα μικρά ποιήματα 1960-1978", (εκδόσεις Διαγωνίου, Θεσ/νίκη 1979)
όταν σε φιλώ
κάτι σκοτεινιάζει μέσα μου
μαζεύονται σύννεφα στον ουρανό
αρχίζουν οι πρώτες ψιχάλες
αδειάζουν βιαστικά τα κεντράκια της Κυριακής
πολλή μαυρίλα πλακώνει
όταν σε φιλώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου