"Για την ταινία "Grand Tour" του Πορτογάλου σκηνοθέτη Μιγκέλ Γκόμες" - Από τον κριτικό κινηματογράφου και φίλο στο fb Βασίλη Μάλτα (facebook,23.2.2025)

 .............................................................

Για την ταινία "Grand Tour" του Πορτογάλου σκηνοθέτη Μιγκέλ Γκόμες

 

 Από τον κριτικό κινηματογράφου και φίλο στο fb Βασίλη Μάλτα (facebook,23.2.2025)

(Πρώτες σκέψεις για την ταινία "Grand Tour"- και με αφορμή την ταινία- σε σκηνοθεσία του Πορτογάλου Μιγκέλ Γκόμες, που προβάλλεται αυτόν τον καιρό στις αίθουσες).

Όλοι οι Άγγλοι- ανάμεσά τους κι ο Έντουαρντ, επιφανής εκπρόσωπος του βρετανικού στέμματος στην Βιρμανία το 1918- μιλάνε μόνο στα Πορτογαλικά (και, μάλιστα, άψογα) ενώ θυμούνται τη μητρική τους γλώσσα μόνο όταν τραγουδούν! Ένα smartphone που κουδουνίζει στη ζούγκλα της Βιρμανίας το 1918, άνθρωποι που οδηγούν μηχανάκια στους δρόμους της Μιανμάρ σε slow motion, τελετουργικά συντονισμένοι με τη μουσική του "Γαλάζιου Δούναβη" που διαχέεται από το παλάτι όπου γιορτάζονται τα γενέθλια του 8χρονου πρίγκηπα της Βιρμανίας! (η σημερινή Μιανμάρ ονομαζόταν Βιρμανία ή Μπούρμα μέχρι το 1989). Ένας λαϊκός άνθρωπος που ερμηνεύει σπαρακτικά το "My way" του Σινάτρα πριν ξεσπάσει σε λυγμούς στο τραπέζι ενός φτηνού φαστφουντάδικου, σε μια συγκινητική σκηνή (στην Βιρμανία ή στην Μιανμάρ, άραγε;- στη μνήμη μας χαραγμένη, ωστόσο).

Από την Ρανγκούν/ Γιανγκόν της Βιρμανίας/ Μιανμάρ στη Σιγκαπούρη, μετά στην Μπανγκόκ, τη Σαϊγκόν, Μανίλα, Οσάκα, Σαγκάη, Τσονγκτσίνγκ, ως το Θιβέτ: μια από τις διαδρομές του "Grand tour" ( : "Μεγάλη Περιοδεία") στις αρχές του 20ου αιώνα από τους Ευρωπαίους που ταξίδευαν στην εξωτική, μυστηριακή Νοτιοανατολική Ασία κι Άπω Ανατολή αναζητώντας τη διεύρυνση της συνείδησής τους (συχνά, κι ερωτικές εμπειρίες που θεωρούνταν ανήθικες στη Δύση). Είναι η διαδρομή που διασχίζει ο Έντουαρντ σ'ένα χωρίς προορισμό φευγιό μακριά από την επί 7 χρόνια κι εκ τού μακρόθεν αρραβωνιστικιά του, την επίσης Αγγλίδα Μόλλυ (που, βέβαια, μιλάει μόνο Πορτογαλικά). Ο Έντουαρντ με το επιφυλακτικό, ανήσυχο βλέμμα και η Μόλλυ με το ζωηρό βλέμμα και το έξω καρδιά αλλά περιπαικτικό γέλιο που τον έχει πάρει στο κατόπι. Ο φοβισμένος Έντουαρντ που θέλει να χαθεί απ'όλους και η παράτολμη, έμπλεη αυτοπεποίθησης Μόλλυ που παραμένει ακλόνητα βέβαιη για τον έρωτά του στο πρόσωπό της. Πόσο πρόκειται για επιθυμία απελευθέρωσης από την τακτοποιημένη και κανονισμένη ζωή του και πόσο για ασυνειδητοποίητο φόβο του για συναισθηματική και ψυχική σύνδεση, φόβο του έρωτα; Και, πόσο πρόκειται για αληθινό έρωτα κι αποφασιστικότητα, και πόσο, για ασυνειδητοποίητη εμμονή της, άρνηση μιας απόρριψης από τον άλλον; Είναι μόνο δειλός ο Έντουαρντ; Είναι μόνο αποφασιστική η Μόλλυ; Θα μπορούσε, άραγε, όταν ένας άνθρωπος το βάζει στα πόδια από φόβο φεύγοντας όσο πιο μακριά μπορεί, να φτάσει ως το τέρμα τού φόβου του, ως το αδιέξοδο τού γνωστού φοβισμένου εαυτού του; Και, πώς θα μπορούσε, άραγε, ένας άνθρωπος να αποφύγει να φτάσει ως το τέλος της αγάπης ή το αδιέξοδο της εφεύρεσης ενός νέου εαυτού, όταν στην αγάπη για τον εαυτό του προσθέτει την αγάπη που δεν τού προσφέρει ο άλλος, όταν αγαπά τον άλλον αναπληρώνοντας την αγάπη που δεν προσφέρει ο ίδιος στον εαυτό του;

Κι αν τα εσωτερικά ταξίδια δεν χαρτογραφούνται αναλυτικά στην ταινία, κάθε ταξίδι, όμως, δεν περιέχει έναν υπαρξιακό σκοπό; Στην ταινία, αισθανόμαστε τη χαρά του ταξιδιού, της περιπλάνησης, της ανακάλυψης νέων κόσμων και εικόνων. Παραστάσεις με μαριονέτες, κουκλοθέατρο, θέατρο σκιών, παραδοσιακό θέατρο σε όλες τις χώρες που διασχίζουν οι δύο ήρωές μας, παραστάσεις που μεταδίδουν λυτρωτική, απελευθερωτική παιδικότητα, μυητική στον ξεχασμένο, απωθημένο εαυτό μας που έχει καλυφθεί από τον δυτικό ορθολογισμό. Έγχρωμες εικόνες και πλάνα που εναλλάσσονται με ασπρόμαυρα, τυχαία όπως δηλώνει ο σκηνοθέτης, άρνηση του ρεαλιστικού χώρου και χρόνου, μια φορμαλιστική, εγκεφαλική και, ταυτόχρονα, μεθυστική, αστεία, παιγνιωδώς μυστικιστική, εμβυθιστική ταινία όπου υφέρπει η μελαγχολία, που ξετυλίγεται περισσότερο συνειρμικά αρχικά ενώ πιο δομημένα στη συνέχεια. Θαρρείς ότι είμαστε μέσα στα όνειρα του Έντουαρντ και της Μόλλυ καθώς περιπλανιούνται- ή είμαστε εμείς που ονειρευόμαστε παρακολουθώντας τις διαδρομές τους. Συμμετέχουμε σαν παιδιά στο παραμύθι που αφηγείται ο Γκόμες, στον καινούριο, άλλον κόσμο που φτιάχνει από γνώριμες εικόνες μας, παρακολουθώντας το θέατρο σκιών του κινηματογράφου, το θέατρο σκιών της ζωής των ηρώων- και της δικής μας. Μια πρωτότυπη, απολαυστική ταινία!