"Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ: η έλλειψη ιστορικής γνώσης" έγραψε ο Δημήτρης Κατσορίδας ("Εφημερίδα των Συντακτών", 05.02.25)

 ...............................................................

Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ: η έλλειψη ιστορικής γνώσης

έγραψε ο Δημήτρης Κατσορίδας ("Εφημερίδα των Συντακτών", 05.02.25)

Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ανέλαβε την κυβέρνηση στις 25-1-2015, το διεθνές περιβάλλον χαρακτηριζόταν από οικονομικές, γεωπολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις, ενώ η χώρα βρισκόταν σε χρεοκοπία και σε αυστηρό πρόγραμμα επιτήρησης. H εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ συμβόλιζε μια ευρύτερη αλλαγή στην πολιτική σκηνή, διότι ετίθετο υπό αμφισβήτηση το κατεστημένο, αποδοκιμάστηκε η νεοφιλελεύθερη πολιτική λιτότητας, ενώ το εκλογικό αποτέλεσμα προκάλεσε μια πρωτοφανή πολιτική και κοινωνική συσπείρωση γύρω από τη νέα κυβέρνηση. Η διάρκεια αυτής της συσπείρωσης κράτησε έξι μήνες[1] και έληξε απότομα με την αθέτηση των προεκλογικών στόχων, δηλαδή με την υπογραφή του 3ου Μνημονίου, ενώ ο λαός και η Αριστερά υπέστησαν μια μεγάλη ήττα.

Κανείς και καμία δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι μια αριστερή κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει υπόψη της το εσωτερικό και διεθνές περιβάλλον, το οποίο ήταν δυσμενές. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα σε αυτήν την πραγματικότητα και στον τρόπο με τον οποίο η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πολιτεύτηκε και προετοιμάστηκε για να αντιμετωπίσει την επίθεση της άρχουσας τάξης. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ πίστευε ότι θα κατάφερνε να πείσει, με λογικά επιχειρήματα, τους Ευρωπαίους «εταίρους» πως η χώρα αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση και καταστροφή των παραγωγικών της δυνάμεων και, ως εκ τούτου, οι «εταίροι» θα έπρεπε να διαθέσουν οικονομικούς πόρους, ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να μπορέσει να ασκήσει κοινωνική πολιτική. Πόση αφέλεια! Ηταν δυνατόν η άρχουσα τάξη να επιτρέψει σε μια αριστερή κυβέρνηση να δημιουργήσει αντιπαράδειγμα και να ανατρέψει το νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα που έχτιζαν από τη δεκαετία του 1990;

Η ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε επεξεργαστεί καμία στρατηγική σύγκρουσης ούτε επιχείρησε να εφαρμόσει εναλλακτικά σχέδια.[2] Υποτίμησε το γεγονός ότι οι «εταίροι» προσήλθαν στη διαπραγμάτευση με στόχο την επιβολή των ταξικών τους συμφερόντων, δηλαδή με στρατηγική σύγκρουσης, σε αντίθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, που προσήλθε με διάθεση συναίνεσης.

Επιπλέον, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ στερούνταν ιστορικής γνώσης, καθώς δεν είχε μελετήσει την εμπειρία του εργατικού-λαϊκού κινήματος, τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και στην Ελλάδα. Αν το είχε πράξει, τότε θα γνώριζε και θα είχε προετοιμαστεί –έστω στοιχειωδώς– για το ότι η άρχουσα τάξη όχι μόνο δεν παραδίδει ποτέ την εξουσία της, αλλά δεν έχει καμία πρόθεση να λάβει ούτε τα στοιχειώδη μέτρα κοινωνικής πολιτικής. Ακόμα κι αν αναγκάζονταν οι κρατούντες να δεχτούν κάποια κοινωνικά μέτρα, θα προετοιμάζονταν ταυτόχρονα να αντιδράσουν. Και όταν λέμε να αντιδράσουν, δεν σημαίνει απαραίτητα κατασταλτικά μέτρα, αλλά μέτρα οικονομικής ασφυξίας, που θα οδηγούσαν σε πολιτικές λιτότητας και βίαιες αντιμεταρρυθμίσεις, όπως ακριβώς συνέβη στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, μέσα από τον συμβιβασμό του και την εφαρμογή του 3ου Μνημονίου.

Μα, θα αναρωτηθεί κάποιος/α, δεν έκανε τίποτα θετικό; Βεβαίως! Κατάργησε το 5ευρω εισιτήριο για την είσοδο στα δημόσια νοσοκομεία, άνοιξε το ΕΣΥ στους ανασφάλιστους, εισήγαγε το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης (ΚΕΑ), αντιμετώπισε την ακραία φτώχεια και την ανεργία εφαρμόζοντας προγράμματα στήριξης για τους μακροχρόνια ανέργους, θεσμοθέτησε τα γεύματα στα σχολεία, κατάργησε μετά το 2018 τον υποκατώτατο μισθό και επανέφερε τις κλαδικές συμβάσεις εργασίας, ενισχύθηκε ο ρόλος της Επιθεώρησης Εργασίας, κ.ά. Αλίμονο, όμως, αν μια κυβέρνηση που ήθελε να λέγεται αριστερή δεν επιδείκνυε κάποια κοινωνική ευαισθησία. Αυτό όμως είναι μια μορφή ήπιου νεοφιλελευθερισμού.

Αλλά, ακόμη κι αν δεχτούμε την άποψη ότι καλώς ο ΣΥΡΙΖΑ μπήκε στη διαδικασία να διαχειριστεί ένα νέο Μνημόνιο, διότι έτσι θα κατάφερνε να περισώσει τα στοιχειώδη, ωστόσο απέτυχε να θωρακίσει την κοινωνία με ισχυρές θεσμικές παρεμβάσεις, στις οποίες δεν είχε λόγο να παρέμβει η τρόικα, όπως είναι ο εκδημοκρατισμός της αστυνομίας, η κατάργηση του τρομονόμου, η θέσπιση δημοψηφισμάτων, η κατοχύρωση νέων θεσμών λαϊκής συμμετοχής με ισχυρές αρμοδιότητες και δεσμευτικό ρόλο προς τις (δημοτικές) αρχές, η θεσμοθέτηση περιορισμένων θητειών, η θέσπιση ελέγχου σκοπιμότητας στις επιχειρήσεις ενάντια στην εργοδοτική αυθαιρεσία, η προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών στους θεσμούς και τους μηχανισμούς τους κράτους, η μείωση του χρόνου εργασίας ως αντίδοτο για τη μείωση της ανεργίας, η προώθηση μορφών πολιτιστικής επανάστασης απέναντι στα παρακμιακά φαινόμενα, κ.ά. Επιπρόσθετα, έλειψαν η θεωρητική μελέτη της ταξικής διαστρωμάτωσης της ελληνικής κοινωνίας, οι αναλύσεις για τη στρατηγική της σοσιαλιστικής μετάβασης, κ.λπ.

Απεναντίας, όσοι/ες κυβέρνησαν την περίοδο 2015-2019 (είτε βρίσκονται στον ΣΥΡΙΖΑ είτε στη Νέα Αριστερά), ενώ μιλάνε για λάθη που έγιναν, ωστόσο αποφεύγουν να κατονομάσουν ποια ήταν αυτά. Μένουν μόνο σε μια αόριστη αντίληψη περί λαθών και το προσπερνάνε. Ομως, η αναψηλάφηση των λαθών είναι ένα πρώτο βήμα για διάλογο και για ευρύτερες συνεργασίες εντός της Αριστεράς.

1. Γ. Μαυρής, «Ιανουάριος 2015: η ελπίδα ήλθε και παρήλθε», «Τα Νέα», 25-26/1/2025.

2. Βλ. το εξαιρετικό άρθρο του Δ. Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου «Τι άλλο να κάναμε;», «Η Εποχή», 1-2/2/2025, σελ. 27.