"Η παρακμή της ελληνικής οικονομίας" έγραψε ο Χρήστος Λάσκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 24.5.2022)

 ...............................................................

Η παρακμή της ελληνικής οικονομίας

έγραψε ο Χρήστος Λάσκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 24.5.2022)

Ο Ηλίας Ιωακείμογλου, από τους εγκυρότερους οικονομικούς αναλυτές στη χώρα μας, έχει συγγράψει, τους τελευταίους μήνες, μια σειρά κειμένων με θέμα την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές της. Τα κείμενα αυτά δημοσιεύονται στην εξαιρετική ιστοσελίδα Commune.org.gr και -όντας αξιόπιστα και περιεκτικά- συνιστούν μια μοναδική παρουσίαση. Σε συνδυασμό με το γεγονός πως τεκμηριώνονται με πρωτογενή εργασία, αποτελούν έναν θησαυρό για την ελληνική Αριστερά και το εργατικό κίνημα.

Ο γενικός τίτλος της σειράς, «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει», δηλώνει αυτό που αποτελεί και το ισχυρά στοιχειοθετημένο συμπέρασμα της δουλειάς του: η Ελλάδα, κατά τον Ιωακείμογλου, δεν βρίσκεται σε κρίση, οσοδήποτε μεγάλη. Η Ελλάδα πεθαίνει.

Ως κίνητρο, για να διαβαστεί η σπουδαία αυτή δουλειά, θα μεταφέρω μερικά από τα στοιχεία και τις συναγωγές των κειμένων, που αποδεικνύουν πως τα πράγματα είναι έτσι -ίσως και ακόμη χειρότερα. Να πώς ξεκινά ο Ιωακείμογλου:

«Πράγματι, λοιπόν, ο ελληνικός καπιταλισμός βρίσκεται σε διαδικασία φθίνουσας αναπαραγωγής του κεφαλαίου, δηλαδή σε πορεία συρρίκνωσης του παραγωγικού συστήματος˙ και πράγματι αυτό αποτελεί μια εξαίρεση στον χώρο της Ε.Ε.˙ και πράγματι αποτελεί ένα ειδικό καθεστώς συσσώρευσης κεφαλαίου που γνωρίζουμε από την οικονομική ιστορία ότι εμφανίζεται πολύ σπάνια. Οταν, όμως, συρρικνώνεται το παραγωγικό σύστημα μιας χώρας, παρασύρει μαζί του στην παρακμή και την εργασία, τους μισθούς, την αναπαραγωγή των υποτελών κοινωνικών τάξεων, μεγεθύνει τη φτώχεια και την υλική στέρηση, σπρώχνει στο περιθώριο πληθυσμούς που γίνονται πλέον περιττοί για το σύστημα».

Με όλα, λοιπόν, όσα διαβεβαιώνουν τα συστημικά κόμματα και μέσα ενημέρωσης περί των προοπτικών της οικονομίας, τίποτε δεν τους δικαιώνει. Πράγμα που αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ήδη από το 2016 αναφερόταν στις καλές μέρες που ανατέλλουν, στην ανάκαμψη, που θα ερχόταν μαζί με την ανάσταση, νομιμοποιώντας την ιδέα πως μπορεί να υπάρξει αυτό που οι σκληρότεροι από τους νεοφιλελεύθερους ονομάζουν «επεκτατική» λιτότητα -μια από τις χειρότερες συμβολές του στις πολιτικές προοπτικές της χώρας.

Για να δούμε, όμως, μερικά εύγλωττα στοιχεία. Από το 2010 και μετά, το παραγωγικό σύστημα συρρικνώνεται διαρκώς, χωρίς η φθίνουσα πορεία του να ανακοπεί ούτε για μία χρονιά. Η εύλογη ερμηνεία που προσφέρει ο συγγραφέας είναι πως ο ελληνικός καπιταλισμός είναι σε φάση διαρκούς αποεπένδυσης. Πράγμα που σημαίνει πως το παραγωγικό δυναμικό όχι μόνο δεν μεγεθύνεται, αλλά ούτε καν αναπληρώνεται το φθαρέν που αποσύρεται από την παραγωγή. Χαρακτηριστικά, οι καθαρές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, από 18 δισ. το 2003, έφθασαν στο μέγιστο, τα 24 δισ. το 2008, για να μηδενιστούν το 2010, να φτάσουν τα -12 δισ. το 2013 και να παραμένουν στα -4 δισ. το 2020, όντας αρνητικές σε όλο το ενδιάμεσο διάστημα. Ετσι, έχουμε συνεχή μείωση του αποθέματος παγίου κεφαλαίου, καθώς και της δυνητικής παραγωγής. Οι αριθμοί είναι εξωφρενικοί, πραγματικά, και κάνουν την Ελλάδα μοναδική και ακραία περίπτωση στην Ε.Ε. -και όχι μόνο.

Πριν από την κρίση του ελληνικού καπιταλισμού, που είχε ως σημείο εκκίνησης το 2008, η Ελλάδα βρισκόταν στο μέσον της κατάταξης των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης με κριτήριο τον όγκο της παραγωγής ανά κάτοικο. Το 2020, είναι προτελευταία στην κατάταξη, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία. Το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές βρίσκεται 25% κάτω του αντίστοιχου του 2008, ενώ τα στοιχεία για το δυνητικό ΑΕΠ δείχνουν πως δεν έχουμε να κάνουμε με μια συγκυριακή πτώση, οσοδήποτε μεγάλη, αλλά με μια ασύλληπτη και μοναδική διαρθρωτική εξέλιξη. Με τα λόγια του Ιωακείμογλου, «[η] κατακρήμνιση της παραγωγής σηματοδοτεί μια μακρόχρονη, καταστροφική διαδικασία αποδιάρθρωσης του παραγωγικού δυναμικού: με μια λέξη, σηματοδοτεί την παρακμή της ελληνικής οικονομίας, με όλη την ένταση και το βάθος που μπορεί να φέρει αυτή η λέξη».

Συνεπεία αυτών, έχουμε μια τεράστια και συνεχή απόκλιση, στο πλαίσιο των 37 πιο ανεπτυγμένων χωρών του κόσμου -μια απόκλιση, που από το 2008 κι έπειτα έχει αυξηθεί κατά 40%.

Εξίσου απελπιστικά είναι τα πράγματα και σε έναν από τους σημαντικότερους δείκτες, την παραγωγικότητα της εργασίας, ως προς την οποία η Ελλάδα βρισκόταν στη μέση περίπου των 37, με ανοδική τάση, το 2008, για να φτάσει 34η, πάνω μόνο από τη Χιλή, το Μεξικό και την Κολομβία το 2020, 11 θέσεις κάτω από την Τουρκία, για όλους όσοι έχουν «πατριωτικές» ευαισθησίες.

Αυτό που περιγράφεται είναι μια παραγωγική καταστροφή, που μόνο σε πολεμικές περιόδους έχει υπάρξει. Η Ελλάδα δεν είναι η χειρότερη περίπτωση μεταξύ των χωρών που επλήγησαν από την κρίση.

Είναι μοναδική περίπτωση.

* εκπαιδευτικός