...............................................................
Η πολιτική της προσομείωσης
γράφει ο Κύρκος Δοξιάδης* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 3.5.2022)
Ένα περιστατικό του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, που τώρα μάλλον έχει ξεχαστεί, μετά από όλα όσα συνέβησαν έκτοτε, ήταν η ψηφοφορία για το αν θα γίνει κοινή ή ξεχωριστή ψηφοφορία για τον τρόπο εκλογής του προέδρου αφενός και της Κεντρικής Επιτροπής αφετέρου (από το συνέδριο, όπως ίσχυε μέχρι τώρα ή από τη «βάση», όπως ήταν η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα). Εκείνη η ψηφοφορία ήταν η πρώτη σοβαρή αντιπαράθεση του συνεδρίου, ας πούμε μεταξύ «προεδρικών» και «Ομπρέλας». Η επιμονή της ηγεσίας να γίνει κοινή ψηφοφορία, είχε ερμηνευτεί -και από τον υποφαινόμενο- ως προσπάθεια το ήδη διαφαινόμενο «ρεύμα» υπέρ της πρότασης να εκλέγεται ο πρόεδρος από τη «βάση», να συμπαρασύρει και την πρόταση να ισχύει το ίδιο για την εκλογή της Κ.Ε. – δεδομένου ότι η πλειοψηφία υπέρ της δεύτερης πρότασης δεν ήταν τόσο βέβαιη. Τούτη την ερμηνεία εξακολουθώ να την πιστεύω, αλλά κάποιες καταστάσεις που μεσολάβησαν με οδηγούν να σκεφτώ και κάτι ακόμα.
Φαίνεται πως υπήρχε από πριν μια στρατηγική που είχε ως στόχο, η διαδικασία της εκλογής του προέδρου και της Κ.Ε. από τη «βάση» να αποτελούν οπωσδήποτε αδιάσπαστο «πακέτο». Στόχος δεν είναι μόνο η ουσιαστική υποβάθμιση του συνεδρίου και της εσωκομματικής δημοκρατίας στο πλαίσιο της πασοκοποίησης/αρχηγικοποίησης του κόμματος, όπως έχει υποστηριχτεί πολλαχώς και κατ’ επανάληψη. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι υπάρχει και ένας στόχος, κάπως πιο θετικός.
Κατ’ αρχάς, ας λάβουμε υπ’ όψιν κάποια επί μέρους χαρακτηριστικά της εκλογικής διαδικασίας, όπως: να γίνεται η ψηφοφορία, όχι σε κομματικά γραφεία, αλλά σε δημόσιους χώρους (δημαρχεία, σχολεία). Να ζητούνται βιογραφικά από τους/τις υποψήφιους/ες για την Κ.Ε. Να είναι πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής ο κορυφαίος Έλληνας εκλογολόγος. Επιπλέον, ποιο είναι το κεντρικό σύνθημα που εμφανίζεται στην προεκλογική αφίσα του (μοναδικού) υποψήφιου για την προεδρία; «Τους στέλνουμε πίσω τον λογαριασμό» (αναφορά στους πανάκριβους λογαριασμούς της ΔΕΗ εννοείται). Τούτο είναι μάλλον το πιο αποκαλυπτικό. Δεν είναι καθόλου υπερβολικό να υποθέσουμε πως αν κάποιος που μόλις έχει συνέλθει από κώμα πολλών ημερών, έβλεπε μπροστά του αυτή την αφίσα, θα ήταν βέβαιος πως έχουν προκηρυχθεί εθνικές εκλογές. Για να είναι πλήρης λοιπόν η προσομοίωση των εθνικών εκλογών, χρειάζεται οι ψηφοφόροι -έστω μόνο τα «παλαιά» μέλη, ήτοι όσα είχαν εγγραφεί μέχρι τις 21/3/2022- να ψηφίζουν, όχι μόνο ποιον θέλουν για «πρωθυπουργό», αλλά και τους/τις υποψήφιους/ες που προτιμούν για «βουλευτές», σταυρώνοντας το ψηφοδέλτιο ανάλογα.
Ένας κακεντρεχής θα μπορούσε να πει πως κάποιοι σύμβουλοι του Αλ. Τσίπρα κατάφεραν να τον πείσουν πως όντως πρόκειται για εθνικές εκλογές, στις οποίες αυτή τη φορά έχει βέβαιη τη νίκη (κάπως σαν το παραμύθι με τα ρούχα του γυμνού βασιλιά). Ή αλλιώς ένας (επίσης κακοπροαίρετος) ψυχολόγος θα μιλούσε για πραγμάτωση φαντασίωσης. Ας σοβαρευτούμε όμως, δεν έχουμε να κάνουμε με κάτι τέτοιο.
Μάλλον πρόκειται για την πραγματοποίηση μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής που στοχεύει στην επίλυση ενός «προβλήματος». Οι ρίζες τούτης της στρατηγικής μάς πάνε πολύ πίσω, όταν εντοπίστηκε αρχικά το «πρόβλημα». Ήτο, λίγο μετά τις εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ εκτινάχτηκε για πρώτη φορά σε εκλογικά ποσοστά κόμματος εξουσίας. Τότε είχε θεωρηθεί πως αποτελούσε πρόβλημα το γεγονός ότι ο αριθμός των μελών του ΣΥΡΙΖΑ είναι αναντίστοιχα μικρός σε σχέση με τον αριθμό των ψηφοφόρων του.
Προφανώς, το κριτήριο επί τη βάσει του οποίου κάτι τέτοιο κρίθηκε ως «πρόβλημα», είναι το τι ισχύει με τα παραδοσιακά αστικά κόμματα εξουσίας. Στα οποία το βασικό, αν όχι το αποκλειστικό, χαρακτηριστικό των μελών ενός κόμματος είναι ότι αποτελούν τους σταθερούς ψηφοφόρους του. Η «εκλογική βάση» σε εκείνα τα κόμματα λίγο-πολύ συμπίπτει με τα μέλη τους. Σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου παραδοσιακά η εκλογική συμπεριφορά στηριζόταν σε τεράστιο βαθμό στις πελατειακές σχέσεις, τούτο με τη σειρά του σήμαινε ότι με την ένταξή τους σε ένα κόμμα, οι ψηφοφόροι δήλωναν ότι το ψηφίζουν – και ότι κατά συνέπεια αναμένουν τις προσήκουσες προσωπικές ανταμοιβές από το συγκεκριμένο κόμμα αν τούτο εκλεγεί κυβέρνηση.
Ο αγώνας δρόμου για να εγγραφούν όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη επομένως, συμπίπτει απολύτως με την προσομοίωση των εθνικών εκλογών. «Ψηφίζετε»/«είστε μέλη», ένα και το αυτό. Οι εσωκομματικές εκλογές, ως γενική πρόβα των βουλευτικών εκλογών. Η μόνη διαφορά είναι ότι στις εθνικές εκλογές θα υπάρχουν και άλλα κόμματα. Τελικός στόχος τούτης της στρατηγικής: η πλήρης μετατροπή του κόμματος σε εκλογικό μηχανισμό.
*καθηγητής της Κοινωνικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
Ο αντιδικομματισμός του ΚΚΕ και του ΠΑΣΟΚ
έγραψε ο Τάσος Παππάς ("Εφημερίδα των Συντακτών", 3.5.2022)
Γραμμή ΚΚΕ ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. Μην τρομάζετε. Δεν πρόκειται για θεαματική στροφή της Χ. Τρικούπη στα ιδεολογικά και πολιτικά θέματα. Δεν ανακάλυψε ξαφνικά τη δικτατορία του προλεταριάτου, δεν υιοθέτησε το θεωρητικό σχήμα του μαρξισμού-λενινισμού, δεν έβγαλε από το συρτάρι τις αραχνιασμένες γενέθλιες αναφορές του Κινήματος που μιλούσαν για Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία, Κοινωνική Απελευθέρωση, Σοσιαλιστικό Μετασχηματισμό, δεν επέστρεψε στα συνθήματα που φώναζαν οι οπαδοί του στις πορείες και στις διαδηλώσεις τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης («ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο», «φονιάδες των λαών Αμερικάνοι», «έξω οι βάσεις του θανάτου»). Όχι, δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Άλλωστε, ούτε το θέλει, ούτε το μπορεί. Χώρια που, κατά πάσα πιθανότητα, θεωρεί πώς αυτές οι ιδρυτικές πράξεις του ΠΑΣΟΚ είναι ευάλωτες στην κατηγορία για λαϊκισμό, τον οποίο η ηγετική ομάδα του καταδικάζει, απορρίπτει μετά βδελυγμίας και πολεμά με όλα τα μέσα. Απλώς αντιγράφει το ΚΚΕ στη λογική των ίσων αποστάσεων. Σταθερά τοποθετείται εναντίον του σύγχρονου δικομματισμού.
Το ΚΚΕ το κάνει αυτό συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια. Είναι μια στάση συμβατή με την ανάλυσή του για την πραγματικότητα στη χώρα. Αφού πιστεύει ότι μόνο αυτό αποτελεί την εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό και όλα τα άλλα κόμματα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, με τη μία ή την άλλη μεταμφίεση, είτε τον στηρίζουν ανοιχτά είτε επιχειρούν να τον καλλωπίσουν με τις πολιτικές που προτείνουν όταν είναι στην αντιπολίτευση και με τις πολιτικές που εφαρμόζουν όταν βρίσκονται στην κυβέρνηση, είναι λογικό να μη χαρίζεται στον δικομματισμό, τον οποίο αποκαλεί συναινετικό. Γι’ αυτό και έχει αυτοεξαιρεθεί από όλες τις συζητήσεις σχετικά με τις πολιτικές συμμαχίες και τις κυβερνήσεις συνεργασίας. Στόχος του είναι να κρατήσει συσπειρωμένο το ακροατήριό του, να αποτρέψει φυγόκεντρες τάσεις και να προσελκύσει αριστερούς ψηφοφόρους που έχουν απογοητευτεί από τη διαχείριση που έχουν κάνει η σοσιαλδημοκρατία στο μακρινό παρελθόν και η ριζοσπαστική Αριστερά στο πρόσφατο. Παρά την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και την εξαφάνιση κομμουνιστικών κομμάτων σε όλο τον κόσμο, αυτό έχει καταφέρει να επιβιώσει χωρίς να αλλάξει την ταυτότητά του. Δε συνιστά βεβαίως κίνδυνο για το καθεστώς, ωστόσο υπάρχει και αντιστέκεται. Σε κάθε ανακοίνωσή του για οποιοδήποτε ζήτημα -μικρής ή μεγάλης σημασίας- ασκεί κριτική και στην κυβέρνηση και στον ΣΥΡΙΖΑ, ακόμη κι αν αυτός δεν εμπλέκεται στην υπόθεση.
Το ίδιο κάνει εσχάτως και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. Ο επικεφαλής του και τα στελέχη του δίνουν την εντύπωση ότι χρησιμοποιούν μεζούρα, ώστε τα σχόλια εναντίον της κυβέρνησης να έχουν την ίδια έκταση με τα σχόλια κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Ο αντιδικομματισμός όμως του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ δεν έχει αντισυστημική λογική, όπως αυτός του ΚΚΕ. Καταγγέλλει τον δικομματισμό, επειδή δεν είναι αυτό το ένα σκέλος του, όπως ήταν για πολλά χρόνια. Τότε λεηλατούσε ακόπως την Αριστερά, έκανε ρητορικά κυρίως ανοίγματα στα κόμματά της και εμφανιζόταν ως ο βασικός πυλώνας της προοδευτικής παράταξης, σήμερα βρίσκεται αυτό σε θέση άμυνας. Προσπαθεί να αποκρούσει τις επιθέσεις φιλίας που εξαπολύουν και η Δεξιά και η Αριστερά και να σταματήσει τις διαρροές ψηφοφόρων και στελεχών του και προς τα δεξιά του και προς τ’ αριστερά του. Μέχρι τις εκλογές έτσι θα πορευτεί. Την επόμενη μέρα όμως θα πρέπει να διαλέξει με ποιους θα πάει και ποιους θ’ αφήσει. Και αντιδεξιό μέτωπο και αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο δεν γίνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου