..............................................................
έγραψε ο Βασίλης Νιτσιάκος* ("Εφημερίδα των Συντακτών", 11.01.24)
Πριν από λίγες μέρες προβλήθηκε από την ΕΡΤ το ντοκιμαντέρ της Σοφίας Παπαϊωάννου για τον Γράμμο και τον Εμφύλιο. Εκ πρώτης όψεως, θα έλεγε κανείς καλό είναι να προβάλλονται αυτοί οι οριακοί, μεθοριακοί, περιθωριακοί και παντέρημοι τόποι της πατρίδας μας. Είναι καλό και γιατί οι συμπατριώτες μας μαθαίνουν όσοι δεν γνωρίζουν και θυμούνται όσοι έχουν ξεχάσει τους τόπους των εθνικών τραγωδιών του παρελθόντος και της εγκατάλειψης του παρόντος. Επίσης οι νεότεροι μαθαίνουν ότι κάποτε και μάλιστα πρόσφατα έγινε ένας εμφύλιος πόλεμος, αν τους αφορά αυτό το ιστορικό γεγονός!
Ωστόσο, το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ είναι, κατά την άποψή μου, επιδερμικό. Εκ του προχείρου φτιαγμένο, επιφανειακά συμφιλιωτικό, χωρίς να μπαίνει στην ουσία των πραγμάτων και αποφεύγοντας καίρια ζητήματα που αφορούν την εθνοπολιτισμική διάσταση, τα ζητήματα ιθαγένειας αλλά και το θέμα της ερημοποίησης...
Τα χωριά-φαντάσματα μιλούν από μόνα τους και το ντοκιμαντέρ ένιωσα ότι αρνήθηκε να τα ακούσει. Ερημα χωριά με αλλαγμένα ονόματα, τοπόσημα της συλλογικής μνήμης αόρατα από την κάμερα. Συμφιλίωση, κατά τη γνώμη μου, δεν σημαίνει ισορροπημένη προσέγγιση στο παρελθόν και χάιδεμα του τραύματος. Σημαίνει βαθιά συνειδητοποίηση αυτού που πραγματικά συνέβη με ευθύ κοίταγμα στην τραγωδία και τα σημάδια της στον νου των θυτών και στις ψυχές των θυμάτων με τόλμη και παρρησία.
Θυμάμαι σημαίνει δεν ξεχνώ. Και δεν ξεχνώ σημαίνει επαγρυπνώ, έχοντας πράγματι συνειδητοποιήσει τι έχει συμβεί και παλεύω για την αυτογνωσία χωρίς ταμπού και ψεύτικους θρήνους για ό,τι τράβηξε αυτός ο έρμος λαός, ο πάντα ευκολόπιστος και πάντα προδομένος.
Και όχι, ο Γράμμος δεν είναι ωραία φύση. Είναι μια κουκίδα αίματος στον χάρτη. Είναι ο τόπος που πατάς νεκρούς στα κεφάλια τους, που λέει το μυριολόι.
Ποτέ ξανά, ναι. Αλλά να ξέρουμε γιατί και πώς. Ποτέ ξανά, αλλά να μην ξεχνάμε ότι άνθρωποι χάσανε πατρίδες και «κέρδισαν» ξενιτιές. Ποτέ ξανά, αλλά να μην ξεχνάμε ότι συμπατριώτες μας κρίθηκαν ως μη πατριώτες, στερήθηκαν την ιθαγένειά τους και το δικαίωμα να ξαναδούν το πατρικό τους σπίτι, τα χωριά τους ρήμαξαν, πολλά έσβησαν από τον χάρτη. Κανείς δεν νοιάστηκε για όλα αυτά. Ή, μάλλον, η έγνοια ήταν να είναι αόρατα και οι πρωταγωνιστές εξόριστοι ή μουγκοί.
Γι’ αυτό ίσως η κάμερα δεν τα είδε...
*Καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Κι εδώ η εκπομπή της Σοφίας Παπαϊωάννου:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου