"Παλιά το μέλλον ήταν καλύτερο" γράφει ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 04.01.24)

 ...............................................................

Παλιά το μέλλον ήταν καλύτερο

γράφει ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 04.01.24) 

Παλιά, πραγματικά, το μέλλον ήταν καλύτερο – ακόμα κι αν το παρόν ήταν χειρότερο. Οι άνθρωποι είχαν την ελπίδα πως τα πράγματα θα βελτιωθούν. Τουλάχιστον, τα παιδιά τους θα ζήσουν καλύτερα.

Δεν ισχύει πια. Οι προσδοκίες ξεκίνησαν να είναι μειωμένες, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, από τη δεκαετία του ’90. Εξελίχθηκαν σε μηδενικές όσο προχωρούσε ο 21ος αιώνας, ενώ σήμερα είναι πια αρνητικές.

Πολλοί ισχυρίζονται πως αυτό αδυνατίζει τον καπιταλισμό στο μέτρο που δεν μπορεί να υποσχεθεί στους πληθυσμούς βελτίωση της ζωής τους. Επομένως, δεν μπορεί να είναι ηγεμονικός, με αποτέλεσμα να αναγκάζεται να προσφεύγει όλο και περισσότερο στον καταναγκασμό. Η ιδεολογική κυριαρχία του, που ήταν εφικτή όσο η καταναλωτική κοινωνία πρόσφερε βάσιμες ελπίδες για διαρκή «ευημερία», είναι, λοιπόν, ευάλωτη. Σχεδόν καλά νέα!

Διαφωνώ εντελώς. Η παραπάνω θεώρηση, παραλλαγή της παλιάς θεωρίας της εξαθλίωσης, αστοχεί ολοκληρωτικά. Το «όσο χειρότερα τόσο καλύτερα» δεν είναι μόνο εμπειρικά απορριπτέο, αλλά και θεωρητικά βλακώδες. Εκτός του γεγονότος ότι το «χειρότερα» το υφίστανται άλλοι, των οποίων οι πολιτικοί «εκπρόσωποι» είναι ευκατάστατοι χομπίστες.

Θέλω να πω ότι όλο και περισσότερο, δεκαετίες τώρα, οι αριστεροί βουλευτές, για να μην πω υπουργοί, όταν μιλάνε για κυβερνώσες «παρατάξεις», δηλώνουν πολιτικοί. Διακρίνουν, λοιπόν, τον εαυτό τους από τους «εκπροσωπούμενους», ξέροντας πως αποτελούν μια ειδική επαγγελματική κατηγορία – χωρίς, μάλιστα, να έχουν πρόβλημα με αυτό.

Για να χρησιμοποιήσω τον τίτλο του άρθρου και πάλι, «παλιά» δεν ήταν έτσι. Πολύ συχνά, η ηγεσία της Αριστεράς –της επαναστατικής, τουλάχιστον, που σημαίνει όχι αυτής με «τα κουμπούρια», αλλά εκείνης που θεωρούσε πως ο ριζικός μετασχηματισμός του κόσμου, η υπέρβαση του καπιταλισμού, ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για τη μόνιμη βελτίωση της ζωής των εργατικών τάξεων– ζούσε χειρότερα, από υλική άποψη, από τις ίδιες τις εργατικές τάξεις. Η αλλαγή του κόσμου αφορούσε και τη δική τους ζωή. Δεν ήταν φιλάνθρωποι, αλλά είχαν ταξικό συμφέρον από την πολιτική τους δράση, την οποία άλλωστε, συχνά, πλήρωναν ακριβά. Στα εργατικά κόμματα –σε όλα, ανεξαιρέτως, και στα «ρεφορμιστικά»– κανείς δεν επιτρεπόταν να αμείβεται με περισσότερα από τον ειδικευμένο εργάτη. Λιγότερα ναι. Περισσότερα ποτέ. Οι δε βουλευτές ήταν κομματικά μέλη με ειδική «αποστολή», σαφώς υποδεέστερη αυτής των κομματικών οργάνων.

Αντίθετα, μεγάλο τμήμα της τωρινής ηγεσίας –ο Θεός να την κάνει– της Αριστεράς δεν μοιράζεται το παραμικρό από την τύχη των εργαζομένων ή των ανέργων. Είναι πολύ καλά αμειβόμενη και απολύτως εξασφαλισμένη. Λογικά, λοιπόν, θεωρεί πως ανήκει στην «τάξη» των «πολιτικών». Εχει ταξική συνείδηση, που λέγαμε παλιά.

Γι’ αυτό και οι εργατικές τάξεις τούς λένε «πολιτικοί είστε και φαίνεστε». Και δεν ασχολούνται και πολύ πολύ. Ενα μεγάλο τμήμα της εκλογικής αποχής προέρχεται από αυτές τις τάξεις. Οι «ανώτεροι» και οι «μεσαίοι» ψηφίζουν αδιαλείπτως.

Ακόμη και στην «κινηματική» τους παρέμβαση, οι αριστεροί «πολιτικοί», αλλά και η «βάση» τους, αντιλαμβάνονται ως καθήκον, λέει, «να είναι η φωνή όσων δεν έχουν φωνή». Προσοχή, όχι να αποκτήσουν φωνή όσοι δεν έχουν φωνή, αλλά να γίνουν αυτοί, οι «πολιτικοί», η φωνή τους. Οι σιωπούντες, ακόμη κι αν συνεχίσουν να μην έχουν φωνή, θα έχουν να ακούν τη φωνή των «εκπροσώπων» τους. Μια χαρά!

Το κόμμα του Τσίπρα είναι πολύ χαρακτηριστικό δείγμα των όσων έχω αναφέρει ήδη. Δεν είναι τυχαίο πως, από χρόνια, η αντιπαράθεση απέναντι στη Δεξιά δεν διαμορφωνόταν στη βάση ουσιωδών διαχωριστικών, αλλά ως σύγκρουση προσώπων, ως σύγκρουση «αρχηγών». Η συντριπτική νίκη του Μητσοτάκη σε αυτήν τη σύγκρουση, η αληθινή εξάχνωση του Τσίπρα, μπροστά, μάλιστα, σε κάποιον που ο ίδιος τον θεωρούσε πολύ «λίγο» για τα κιλά του, δείχνει πόσο η Αριστερά δεν μπορεί να βασίζεται σε «χαρισματικούς», έτσι χωρίς πρόγραμμα.

Ο «χαρισματικός» έγινε κομμάτια κι αποσπάσματα από κάποιον κατεξοχήν «μη χαρισματικό», από κάποιον «Κούλη».

Η Αριστερά δεν χρειάζεται «χαρισματικούς», ούτε και τους θέλει.

Χάρισμα το «χάρισμα».

Δεν υπάρχει αληθινό αριστερό κόμμα με «χαρισματικούς». Το απαγορεύει η δημοκρατική λειτουργία. Οι αγωνιστές της Αριστεράς καλό είναι να είναι έξυπνοι, δημιουργικοί, συγκροτημένοι, φορείς αληθινών αξιών, που κάνουν ό,τι λένε, «ηθικοί», ειλικρινείς, που δεν αισθάνονται «ξεχωριστοί». Πόσο μάλλον «χαρισματικοί».

Αφήστε που «χαρισματικοί» σήμερα είναι ο Τραμπ, ο Μιλέι, ο Ορμπαν, ο Πούτιν, παλιότερα ο Φόρτουιν, ίσως και ο Βίλντερς – και το κακό συναπάντημα.

Οι απαιτήσεις από την Αριστερά, στην εποχή μας, είναι τεράστιες. Η ανταπόκρισή της θλιβερή.

Τα υποστασιακά της στοιχεία, που ανέφερα παραπάνω, νομίζω είναι τμήμα της εξήγησης για την κατάντια μας.

Κι αν θεωρούνται παλιακά, δεν πειράζει.

Παλιά το μέλλον ήταν καλύτερο.