............................................................
Λατινικά - Κοινωνιολογία: 0-1
«Ναι, τα λατινικά και τα
αρχαία ελληνικά είναι απομακρυσμένα από την πραγματικότητα, είναι
“νεκρές” γλώσσες, αυτό σημαίνει ότι δεν χρησιμεύουν για να επικοινωνούμε
και ότι η γνώση τους δεν θα έχει καμία ανταλλακτική αξία. Η δομή όμως
αυτών των γλωσσών με τις κλίσεις των ονομάτων, η πρακτική της ευθείας
και αντίστροφης μετάφρασης αποτελούν ανεκτίμητη άσκηση στην ακρίβεια,
την επαγωγική σκέψη και την καλύτερη γνώση των γαλλικών».
Ετσι περιγράφει η δημοσιογράφος και πολιτική επιστήμονας Νατάσα
Πολονί, στο έξοχο βιβλίο της «Τα χαμένα παιδιά μας» (εκδόσεις Πόλις),
την οιονεί εξαφάνιση των κλασικών σπουδών από το γαλλικό σχολείο (και
όχι μόνο).
Κάνω αυτή την αναφορά όχι ως φόρο τιμής σ’ ένα μάθημα που
εξοβελίζεται από τις εξετάσεις, ούτε γιατί πιστεύω ότι η κοινωνιολογία
που την αντικαθιστά «κάνει τα παιδιά μας κομμουνιστές». Αντίθετα, η
κοινωνιολογία μπορεί να ανοίξει ορίζοντες στη σκέψη και στον κοινωνικό
προβληματισμό που τόσο λείπουν στις μέρες μας από τις νέες γενιές. Ετσι
δεν φέρνω σε αντιπαράθεση τις κλασικές σπουδές με τις κοινωνικές
επιστήμες. Το αντίθετο υποστηρίζω.
Ο λόγος που αναφέρομαι στα λατινικά είναι γιατί η μελέτη των
«κλασικών» πολιτισμών, δηλαδή της κλασικής αρχαιότητας, μας βοηθά να
ξεφύγουμε από μια τεράστια παγίδα: όσο λιγότερο γνωρίζουμε τα ελληνικά
και τα λατινικά, τόσο λιγότερο διαβάζουμε, ακόμα και σε μετάφραση, τη
συγκεκριμένη λογοτεχνία, με αποτέλεσμα να μιλάμε για τους Ελληνες και
τους Ρωμαίους με έναν τρόπο νεκρό και αρτηριοσκληρωτικό.
Στον πολιτιστικό μας ορίζοντα «καταχωρίζεται» η εικόνα κάποιων
«κλασικών» πολιτισμών που αποτελούν τη μοναδική ρίζα του δυτικού μας
πολιτισμού, αγνοώντας την αλληλεπίδραση και τα δάνεια μεταξύ πολλών
διαφορετικών πολιτισμών. Αυτή λοιπόν η φανταστική «ρίζα» αποτελεί και τη
μήτρα του ευρωκεντρισμού και της αποικιοκρατίας, αλλά και του σύγχρονου
αντιμεταναστευτικού πνεύματος και του παρεπόμενου ρατσισμού.
Οπως λέει η Πολονί, «αυτό που φτιάξαμε είναι μια νεολαία χωρίς μνήμη,
γεννημένη από το μηδέν... βρίσκεται στο hic et nunc, στο εδώ και τώρα,
στο μονίμως επαναλαμβανόμενο παρόν». Και το χειρότερο; «Χωρίς να έχουν
γνώση για ό,τι προηγήθηκε, οι περισσότεροι νέοι δέχονται τα δεδομένα της
εποχής τους σαν αυταπόδεικτα και δεν κρατούν καμία κριτική απόσταση από
τις δικές τους αξίες».
Με λίγα λόγια φτιάξαμε μια νεολαία κομφορμιστική, καταναλωτική,
υποταγμένη και ανίκανη να αντιληφθεί τον εαυτό της μέσα στη διαδοχή των
γενεών. «Είναι ταυτόχρονα πρώτοι και τελευταίοι. Πριν απ’ αυτούς το
σκοτάδι. Μετά απ’ αυτούς το χάος».
Πανευρωπαϊκώς, τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά, επειδή «δεν
ανταποκρίνονται στον κτηνώδη ωφελιμισμό όσων αναρωτιούνται “σε τι μπορεί
να χρησιμεύσει η μελέτη μιας νεκρής γλώσσας”» (Νούτσιο Ορντινε),
αποτελούν συνήθως τα πρώτα θύματα των «μεταρρυθμιστών» που καθοδηγούνται
από τη Μεγάλη Αρκτο της αγοράς.
Η μελέτη του ελληνικού και του ρωμαϊκού πολιτισμού μάς δίνει μια
μοναδική ευκαιρία να κατακτήσουμε εκ νέου ένα περιεχόμενο τόσο κοντινό,
αλλά και τόσο ξένο. Γιατί χωρίς ιστορική συνέχεια δεν υπάρχει μέλλον.
Ανθρωπιστικές σπουδές σημαίνουν άνοιγμα στο παγκόσμιο και στο
πανανθρώπινο, αυτό που ξεπερνά το εδώ και τώρα και ανοίγει δρόμους για
το «εκεί», το «αλλού» και το «τότε». Σκοπός του σχολείου πρέπει να είναι
η μετατροπή των πληροφοριών σε γνώση για τον κόσμο που ζούμε και στη
συνέχεια για τον κόσμο που θέλουμε να ζήσουμε, αλλιώς η όποια εκπαίδευση
είναι άχρηστη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου