"Τ᾿ ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΟΥ" ποίημα του ποιητή Μίλτου Σαχτούρη (1919 -2005)

 ............................................................

         Μίλτος Σαχτούρης (1919 - 2005)

Τ᾿ ΑΔΕΡΦΙΑ ΜΟΥ



Τ᾿ ἀδέρφια μου ποὺ χάθηκαν ἐδῶ κάτω στὸν κόσμο



εἶναι τ᾿ ἀστέρια ποὺ τώρα ἀνάβουν ἕνα ἕνα στὸν οὐρανό

καὶ νὰ ὁ μεγαλύτερος



μὲ μιὰ ἀνοιξιάτικη μαύρη γραβάτα
ποῦ χάθηκε μέσα σὲ σπηλιὲς θεόστραβες
καθὼς κυλοῦσε παίζοντας
πάνω σὲ ἀνεμῶνες κόκκινες
γλίστρησε
μέσ᾿ τοῦ θηρίου τ᾿ ἄγριου τὸ ματωμένο στόμα




ὕστερα ὁ ἄλλος μου ἀδερφὸς ποὺ κάηκε



πουλοῦσε κίτρινα βεγγαλικὰ
πουλοῦσε κι ἄναβε κίτρινα βεγγαλικὰ
- Ὅταν ἀνάβουμε - ἔλεγε - φωτιὰ
θὰ διώξουμε ἀπὸ τοὺς κήπους τὰ φαντάσματα
θὰ πάψουν νὰ μολύνουν τοὺς κήπους τὰ φαντάσματα
- Ὅταν ἀνάβουμε - ἔλεγε - κίτρινα βεγγαλικὰ
μιὰ μέρα θ᾿ ἀνάψει ὁ οὐρανὸς γαλάζιος




κι ὕστερα ὁ τρίτος ὁ πιὸ μικρὸς



ποὺ ἔλεγε πὼς εἶναι νυχτερίδα
γι᾿ αὐτὸ ἀγαποῦσε τὰ φεγγάρια
καὶ τὰ φεγγάρια μία νύχτα τὸν ἐζώσανε
κόλλησαν γύρω-γύρω καὶ τὸν ἔκλεισαν
κόλλησαν γύρω-γύρω καὶ τὸν ἔπνιξαν
τὸν ἕλιωσαν γύρω-γύρω τὰ φεγγάρια




Τ᾿ ἀδέρφια μου ποὺ χάθηκαν ἐδῶ κάτω στὸν κόσμο



εἶναι τ᾿ ἀστέρια ποὺ τώρα ἀνάβουν ἕνα ἕνα στὸν οὐρανό

"Η έρημη χώρα" έγραψε ο Τάκης Λάγιος ("Εφημερίδα των Συντακτών"- "ΑΠΟΨΕΙΣ", 24.03.25)

 ...............................................................

                        Η έρημη χώρα

έγραψε ο Τάκης Λάγιος* ("Εφημερίδα των Συντακτών"- "ΑΠΟΨΕΙΣ", 24.03.25) 

Στων ποντικών το μονοπάτι
Εκεί που οι πεθαμένοι χάσανε τα κόκαλά τους
Τ.Σ. Έλιοτ

Η χώρα που λέγεται Ελλάδα βρίσκεται σε μία μεγάλη καμπή. Η σύγκρουση της εντιμότητας, της υπευθυνότητας, της ευαισθησίας και του ανθρωπισμού με το ανέντιμο, ανεύθυνο, αναίσθητο και απάνθρωπο κράτος, θυμίζει την τραγωδία της 28ης Φεβρουαρίου του 2023, όταν ένα τρένο που μετέφερε ανθρώπους συγκρούστηκε μετωπικά μ’ ένα άλλο που μετέφερε εμπορεύματα. Κι αυτό το άλλο, το αρματωμένο με δύο μηχανές, ώστε να σέρνει βιαστικά το κέρδος, αυτό το άλλο που απολάμβανε το προνόμιο της προτεραιότητας και την προστασία της συγκάλυψης, μοιάζει με τούτο το σύστημα που εδώ και χρόνια μας κυβερνάει, με δύο μηχανές κι αυτό· η μία να λέγεται «It’s the economy, stupid» (είναι η οικονομία, ηλίθιε) και η άλλη να λέγεται ιδιοτέλεια, αυταρχισμός και ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξουμε στον όσο χρόνο μια επίπλαστη πλειοψηφία παραπεισθέντων μάς επιτρέπει. Και, πίσω από τις δύο μηχανές της φρίκης, να σου και τα βαγόνια της ντροπής που αστόχαστα τα ονομάσαμε θεσμούς, να σπρώχνουν με τον τρόπο τους κι αυτά την ατμομηχανή της οικονομίας του κέρδους, ώστε να τους αναγνωριστεί με κάποια ανταλλάγματα η «ευγενής» συνεισφορά τους στο πάρτι της ανάπτυξης.

Και η καμπή αυτή νομοτελειακά προσφέρει δύο επιλογές. Είτε αναγνωρίζουμε τα λάθη μας κι αλλάζουμε τα πάντα, κατανοώντας πως δεν μας μένει καμία άλλη λύση, παρά μια επανάσταση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου ενάντια στην ευτέλεια της εξουσίας, είτε ξαναγυρνάμε «δειλοί, μοιραίοι και άβουλοι αντάμα» στα ίδια, περιμένοντας από αυτούς που μας έφεραν ώς εδώ, κουνώντας μας το δάχτυλο, για να μας σώσουν μ’ ένα «θαύμα». Κοντολογίς, να παραμείνουμε ένα άχθος της Ιστορίας, μια έρημη χώρα.

Και λέγοντας έρημη χώρα, μου ήρθαν στον νου κάποιοι στίχοι από το ποίημα του Τ.Σ. Ελιοτ «Η ταφή του νεκρού», από τη συλλογή με τίτλο «Η Ερημη Χώρα», σε μετάφραση του Γ. Σεφέρη:

«Μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο...
Δεν ήμουν ζωντανός μήτε πεθαμένος και δεν ήξερα τίποτε
Κοιτάζοντας στην καρδιά του φωτός, τη σιωπή.»

Αυτό ζούμε πλέον στη χώρα του φωτός, παραδομένοι στον φόβο. Στον φόβο της απώλειας της εμπιστοσύνης των αγορών, των επιδομάτων, των συντάξεων, της διασκέδασης στα μπουζουκομάγαζα. Στον φόβο του αστυνόμου, του δικαστή, του εισαγγελέα, του έφορου, του χούλιγκαν, του προβοκάτορα. Και από κοντά ο Ερντογάν, ο Πούτιν, ο Τραμπ κι ο Κιμ Γιονγκ Ουν, η κλιματική αλλαγή και ο κορονοϊός. Φόβος και πάλι φόβος, «κοιτάζοντας στην καρδιά του φωτός τη σιωπή».

Καιρός, λοιπόν, να νικήσουμε τον φόβο. Και το φάρμακο κατά του φόβου είναι ένα: η ελευθερία· γιατί η ελευθερία για τον άνθρωπο που έχει μάθει να επιβιώνει μέσα στην ασφάλεια της εξάρτησης της μοίρας του από άλλους είναι ο μεγαλύτερος φόβος. Και όταν ξεπεράσουμε αυτόν τον φόβο της ελευθερίας και τη βιώσουμε, τότε κι εμείς, όπως κάποιοι που κάποτε οι εξουσίες τους λέγαν κλέφτες και κατσαπλιάδες, δεν έχουμε να φοβόμαστε τίποτα, ακόμα και τον θάνατο. Διαφορετικά, θα μείνουμε εκεί που είμαστε, στην έρημη χώρα της ασφάλειας που παρέχει υστερόβουλα ο φόβος της ανασφάλειας, «στων ποντικών το μονοπάτι, εκεί που οι πεθαμένοι χάσανε τα κόκαλά τους» (Τ.Σ. Ελιοτ: «Μια παρτίδα σκάκι»). Εκεί που και κάποιοι άλλοι πεθαμένοι χάσανε τα κόκαλά τους, σε ένα άλλο «μονοπάτι των ποντικών», σ’ ένα οικόπεδο, και τα βρήκε πεταμένα εκεί ένας σκύλος που «τα τοποθέτησε ανάμεσα στα πόδια του, ξάπλωσε στο δείγμα και με γαύγισμα καθώς και βλεμματική επαφή έδωσε την ένδειξη πως, σύμφωνα με την εκπαίδευσή του, είναι ανθρώπινο υπόλειμμα» (από το πόρισμα της εταιρείας εκπαιδευμένων σκύλων Anubis για τα ανθρώπινα οστά που βρέθηκαν στο Κουλούρι και τα Πηγάδια).

Και μέσα από αυτό το πλημμύρισμα των αναλογιών και των συναρτήσεων που προκαλεί η ποίηση και διαβάζοντας πώς, με συνέπεια και αφοσίωση στην αποστολή του, φέρθηκε ένας σκύλος (σε αντίθεση με τους ανθρώπους), κλείνω πάλι με στίχους του Έλιοτ από την "Έρημη Χώρα":

«Κείνο το λείψανο που φύτεψες στον κήπο σου τον άλλο χρόνο,
άρχισε να βλασταίνει; Πες μου, θ’ ανθίσει εφέτο;
'Η μήπως η ξαφνική παγωνιά πείραξε τη βραγιά του;
Ω κράτα μακριά το σκυλί, τον αγαπάει τον άνθρωπο
Τι με τα νύχια του θα το ξεχώσει πάλι!»

*Σημείωση: Νομικός, συγγραφέας

"Golden Horn" · Joe Lovano · Marcin Wasilewski Trio (youtube, 20.3.2025)

...............................................................

Golden Horn · Joe Lovano · Marcin Wasilewski Trio

(youtube, 20.3.2025)

Works by female composers Melanie Bonis, M.Chasselon, Olga Syrova and Elmira Nazirova (youtube, 26.8.2022)

 ...............................................................

Works by female composers Melanie Bonis, M.Chasselon, Olga Syrova and Elmira Nazirova

(youtube, 26.8.2022)

"Αρχή κακίας αποβλήτων επίσχεσις" από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Ηρακλή Λογοθέτη (facebook, 23.3.2025)

 ...............................................................

"Αρχή κακίας αποβλήτων επίσχεσις"

από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Ηρακλή Λογοθέτη (facebook, 23.3.2025)

"Εάν η κατακράτηση των ούρων (στην ιατρική ορολογία επίσχεση) είναι σοβαρό πρόβλημα, η κατακράτηση του φθόνου δεν είναι μικρότερο. Στη χρόνια και μοιραία επιδεινούμενη μορφή τους, οι συγγενείς αυτές παθήσεις έχουν ανάλογα συμπτώματα: συχνουρία και επαναληπτικό υβρεολόγιο. Ο άνθρωπος που βασανίζεται από ατελή ούρηση τρέχει στην πρώτη πίεση σε όποια λεκάνη βρει κοντά του ενώ όσοι πάσχουν από λιμνάζοντα φθόνο καταφεύγουν με την πρώτη αφορμή στα Μέσα Μαζικής Εξυβρίσεως. Τον ρόλο αυτό τον επιτελούσαν κάποτε τα καφενεία, αλλά εκεί η αμεσότητα της επαφής επέβαλλε κάποια όρια ενώ το απύλωτο στόμα αργά ή γρήγορα προξενούσε απέχθεια. Σήμερα αντιθέτως, με την απόσταση ασφαλείας που παρέχουν τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα, οι κατρουλήδες των ύβρεων αυξάνονται επιδημικά και ασχημονούν δημοσίως και επιδεικτικά.

Μα η αποφορά τους ακολουθεί γιατί, όπως έλεγαν οι παλιότεροι, όσο και να την τινάξει κανείς οι τελευταίες σταγόνες πέφτουν στο σώβρακο."

"10 ΜΙΚΡΟΙ ΝΕΚΡΟΙ" ποίημα του ποιητή και φίλου στο fb Χάρη Μελιτά (facebook, 20.3.2025)

 ...............................................................

10 ΜΙΚΡΟΙ ΝΕΚΡΟΙ



Ο πρώτος χάθηκε από απόγνωση.
Ο δεύτερος από έμφραγμα ψυχής.
Ο τρίτος από λοίμωξη συνειδησιακού.
Ο τέταρτος συγκρούστηκε με άλλον εαυτό.
Ο πέμπτος έπεσε από τα σύννεφα.
Ο έκτος ανελήφθη από έρωτα.
Ο έβδομος από έκρηξη εύφλεκτων ιδεών
Ο όγδοος από κολλητικό μικρόβιο ελπίδας.
Ο ένατος υπέκυψε σ' ανίατη ανία.


Δεν έμεινε κανένας να με θάψει...

Χάρης Μελιτάς

(facebook, 20.3.2025)

"Μες στην κλειστή μοναξιά μου" στίχοι Μανόλης Αναγνωστάκης - μουσική Μίκης Θεοδωράκης - τραγούδι Πέτρος Πανδής / Από τον δίσκο "Μπαλάντες" (1975)

............................................................

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925 - 2005)

"Μες στην κλειστή μοναξιά μου"

στίχοι Μανόλης Αναγνωστάκης

μουσική Μίκης Θεοδωράκης

τραγούδι Πέτρος Πανδής

Από τον δίσκο "Μπαλάντες" (1975)

Μες στην κλειστή μοναξιά μου
έσφιξα τη ζεστή παιδική σου άγνοια
στην αγνή παρουσία σου καθρέφτισα
τη χαμένη ψυχή μου
εμείς αγαπήσαμε
εμείς προσευχόμαστε πάντοτε
εμείς μοιραστήκαμε το ψωμί
και τον κόπο μας
κι εγώ μέσα σε σένα
και σ’ όλους.

"Νεκρές σημαίες" έγραψε ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών", ["ΝΗΣΙΔΕΣ"-"ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ ΠΟΛΗ"] 22.03.25)

 ..............................................................

                      Νεκρές σημαίες

έγραψε ο Θωμάς Τσαλαπάτης ("Εφημερίδα των Συντακτών", ["ΝΗΣΙΔΕΣ"-"ΑΝΟΧΥΡΩΤΗ ΠΟΛΗ"]  22.03.25)

Γύρω τα αμάξια καίγονται. Οι οδηγοί τους έχουν τρέξει μακριά εδώ και ώρες. Ενας αέρας σπρώχνει τις στάχτες. Κανείς δεν μιλά. Μόνο κάποιο ξεχασμένο ραδιόφωνο ψελλίζει κάτι ακατανόητο μέσα από τις φλόγες. Κάθε τόσο ένα ντεπόζιτο εκρήγνυται. Κανείς δεν τρομάζει. Κανείς δεν δίνει σημασία. Είναι ο τρόπος μας εδώ και ο ουρανός απλώνει μουντός ανάμεσα στα σκόρπια συγκροτήματα των κατοικιών. Ο χρόνος μας πια μοιράζεται τυχαία. Ενώ περπατούμε στο χαλίκι δίπλα από στοίβες σκουπιδιών.

Στις μεγάλες αλάνες οικογένειες θάβουν τα κατοικίδιά τους. Δεν μιλούμε πολύ. Μιλούμε όλο και λιγότερο. Το μόνο που ακούς είναι τα βήματα που σέρνουμε στο βρόμικο χαλίκι. Οι υπόνομοι έχουν πλημμυρίσει. Οι διαφημισ τικές ρεκλάμες ξεφλουδίζουν. Οι τοίχοι πέφτουν ο ένας δίπλα στον άλλο. Πάντοτε κάτι καίγεται. Καμένο λάστιχο, σήψη, υγρασία. Δεν υπάρχουν εδώ σημαίες. Τις πήραν για να δέσουν τις πληγές τους. Η κυβέρνηση κατέρρευσε με πάταγο. Κανείς δεν έδωσε σημασία.

Ο καθένας είναι μόνος του. Οπως και πριν. Πολλοί έφυγαν. Οι πόλεις άδειασαν. Δεν ξέρω πού πήγαν. Εχει περισσότερη ησυχία τώρα. Πολλές φορές δεν βλέπεις ψυχή όλη μέρα. Μόνο ένας καπνός κάπου μακριά. Αυτό μαρτυρά πως υπάρχει ζωή. Πως εξαντλείται. Οι διακοπές του ρεύματος είναι συχνές. Και είναι καλύτερο να μην περπατάς έξω στο σκοτάδι. Η νύχτα επέστρεψε στον πρώτο της ιδιοκτήτη. Και έξω παντού είναι νύχια, γροθιές και καρφιά. Οι πόρτες δεν κλείνουν καλά.

Αν είναι να γίνει κάτι, θα γίνει. Παρ’ όλα αυτά συνεχίζουμε τις μέρες μας. Και δεχόμαστε αυτό που έρχεται. Οπως κάναμε και πριν. Ο στρατός πια έγινε ένα με την αστυνομία. Ιδιο σώμα, ίδιοι εχθροί. Ο εξωτερικός και ο εσωτερικός εχθρός είναι το ίδιο. Αντιμετωπίζεται το ίδιο. Ερχονται χωρίς προειδοποιήσεις. Εφοδοι στα σπίτια. Οι φωνές. Το σκληρό περπάτημα. Μέσα στα σπίτια. Χωρίς στόχο. Μόνο για να υπενθυμίζουν τον τρόπο των πραγμάτων. Αναποδογυρίζουν έπιπλα, αδειάζουν δωμάτια, τους πετάνε κάτω. Κανείς δεν ξέρει πώς θα τελειώσει. Είμαστε όλοι κλεισμένοι στο αμπάρι μιας μηχανής που σκουριάζει. Βλέπουμε το φως μόνο από τυχαία ανοίγματα και το νερό πηγαίνει και έρχεται στα πατώματα. Δεν μπορούμε να θυμηθούμε πότε ξεκίνησε. Πώς έγινε και γιατί. Δεν συζητάμε εδώ γι’ αυτά. Γι’ αυτό ξεχνάμε. Συστηματικά. Με μέθοδο. Το να ξεχνάς είναι μια τέχνη. Και μαζί ο μόνος τρόπος να συνεχίζεις. Ισως βέβαια κάποιοι να θυμούνται. Αλλά ακόμη και έτσι θυμούνται μόνο για τον εαυτό τους. Και μάλλον καλά κάνουν.

Ολοι οι υπόλοιποι ξεχνούμε. Ολοι οι υπόλοιποι έχουνε ξεχάσει. Ηταν όμορφη τη μέρα εκείνη. Οι φωτιές μακριά έμπλεκαν με τα ξανθά μαλλιά της. Σαν το τοπίο να ήταν δικό της. Μέρος της. Κατέβηκε πιο χαμηλά και εγώ την ακολούθησα. Ηταν σιωπηλή. Πιο σιωπηλή από τα χείλη ενός αγάλματος. Μόνο έβλεπες ένα χαμόγελο να ξεφεύγει κάθε τόσο. Και ύστερα να χάνεται σαν να είναι κάτι απαγορευμένο. Και ύστερα κατεβήκαμε πιο κάτω. Τη θυμάμαι καθαρά μέσα σε αυτή την ημέρα. Τα μάτια της, το σώμα της, την ψευδαίσθηση ελευθερίας στους τόπους έξω από τις πόλεις. Και ύστερα πιο κάτω. Τα μαλλιά της, οι φωτιές. Και αυτό είναι το τελευταίο που θυμάμαι.

*soundtrack: Godspeed you black Emperor, The Dead Flag Blues

"Γεντί Κουλέ: Εκτελέσεις, πρόχειροι τάφοι, σκύλευση νεκρών, καταστροφή του νεκροταφείου" έγραψε ο Σπύρος Κουζινόπουλος ("Εφημερίδα των Συντακτών" - ΝΗΣΙΔΕΣ, 23.03.25)

............................................................... 

Γεντί Κουλέ

Εκτελέσεις, πρόχειροι τάφοι, σκύλευση νεκρών, καταστροφή του νεκροταφείου 

 έγραψε ο Σπύρος Κουζινόπουλος  ("Εφημερίδα των Συντακτών" - ΝΗΣΙΔΕΣ, 23.03.25)

Εκτενής αναφορά στη διαδικασία με την οποία γίνονταν οι εκτελέσεις των εκατοντάδων μελλοθάνατων κομμουνιστών στις φυλακές Επταπυργίου.

■Πώς γινόταν η διαδικασία και το τελετουργικό της εκτέλεσης των μελλοθάνατων των φυλακών Επταπυργίου.

■ Ο ενταφιασμός των εκτελεσμένων σε ομαδικούς λάκκους, χωρίς φέρετρο, παρά με τα ρούχα που φορούσε ο καθένας αλλά και μερικές φορές ολόγυμνων.

■ Το πρόχειρο «νεκροταφειάκι» που είχε στηθεί στη μνήμη τους από συγγενείς στον «συνήθη τόπον» εκτελέσεων αλλά και η καταστροφή του από μπουλντόζες του Γ΄ Σώματος Στρατού

Στο νέο βιβλίο του Σπύρου Κουζινόπουλου, «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης», που θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ, υπάρχει εκτός των άλλων εκτενής αναφορά στη διαδικασία με την οποία γίνονταν οι εκτελέσεις των εκατοντάδων μελλοθάνατων κομμουνιστών στις φυλακές Επταπυργίου, η τοποθέτηση των εκτελεσμένων σε ομαδικούς τάφους, μερικές φορές γυμνών και ξυπόλητων, χωρίς σταυρό ή κάποιο άλλο διακριτικό σημάδι. Επίσης, η δημιουργία στο σημείο εκείνο από τους συγγενείς ενός αυτοσχέδιου νεκροταφείου αμέσως μετά τα μέτρα ειρήνευσης του Πλαστήρα αλλά και το ξεπάτωμα των πρόχειρων τάφων από τον διοικητή του Γ΄ Σώματος Στρατού ύστερα από την ανατροπή του.

O Ηλίας Πετρόπουλος, που είχε επισκεφθεί αρκετές φορές τον χώρο, όπου κροτάλιζαν τα όπλα του εκτελεστικού αποσπάσματος και θάβονταν επιτόπου οι εκτελεσμένοι, θα γράψει τον Μάιο του 1988 από το Παρίσι όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του:

«Στη διάρκεια του Ανταρτοπολέμου, τα στρατοδικεία της Θεσσαλονίκης δουλεύανε ρολόι. Με τον ίδιο ρυθμό δουλεύανε και τα εκτελεστικά αποσπάσματα. Οι εκτελέσεις γινόντουσαν πίσω από το Γεντί Κουλέ. Τα πτώματα τα έθαβαν επιτόπου.

Εκείνη την εποχή πίσω από το Γεντί Κουλέ ήταν μια απέραντη ερημιά. Τα κοντινότερα σπίτια (Συκιές μεριά) απείχαν τουλάχιστον πεντακόσια μέτρα. Τα μοναδικά πράματα που έβλεπες πίσω από το Γεντί Κουλέ ήσανε το γκρεμισμένο μνήμα του Μπαμπά, ένα μαρμαρένιο κολονάκι και μια κερασιά. Αυτός ο Μπαμπάς ήταν κάποιος λόγιος δερβίσης. [...] Το κολονάκι φαίνεται να ήταν κατάλοιπο από κάποιο άλλο μνήμα. Οσο για την κερασιά, λέγανε πως εκεί, ακριβώς μπροστά της έστηναν τους μελλοθάνατους».

Μελλοθάνατοι περιμένουν στην απομόνωση να οδηγηθούν στο 

εκτελεστικό απόσπασμα. Σκίτσο πολιτικού κρατούμενου στο Γεντί Κουλέ

Η υπερπληρότητα στο Γεντί Κουλέ, εκείνη την ταραγμένη περίοδο, ξεπερνούσε πλέον κάθε όριο. Σύμφωνα με τα αρχεία της φυλακής, ένα μέρος των οποίων κατορθώσαμε να εξετάσουμε το 1987, με ειδική άδεια του τότε γενικού γραμματέα του υπουργείου Δικαιοσύνης, Γεώργιου Ασημακόπουλου (1936-2012), ο αριθμός μόνο των πολιτικών κρατουμένων στις αρχές του 1947, ξεπερνούσε τους 2.000 φυλακισμένους, γεγονός που είχε προκαλέσει το αδιαχώρητο στις φυλακές και είχε οδηγήσει σε αλλεπάλληλες στάσεις των κρατουμένων και εκδηλώσεις διαμαρτυρίας των συγγενών τους. Ετσι αναγκάστηκαν οι Αρχές να μεταφέρουν, την 1η Απριλίου 1947, με το αρματαγωγό «Χίος», 198 κατάδικους από το Επταπύργιο σε μία νέα πτέρυγα, η οποία είχε μόλις δημιουργηθεί στις φυλακές «Αβέρωφ» της Αθήνας. Ηταν τέτοιος ο συνωστισμός που είχε εμφανιστεί, ώστε η εφημερίδα Το Φως επισημαίνει την ανάγκη όπως μεταφερθούν από το Επταπύργιο 900 έως 1.000 κρατούμενοι, για να έχουν κάποια άνεση οι υπόλοιποι, «διότι ο χώρος των φυλακών της Θεσσαλονίκης είναι προορισμένος μόνον διά χιλίους εγκαθείρκτους».

Το τελετουργικό των εκτελέσεων

Σκίτσο του Ηλία Πετρόπουλου για το νεκροταφείο των εκτελεσμένων 

που το είχε επισκεφθεί μερικές φορές

Η διαδικασία που ακολουθούνταν για όλες τις περιπτώσεις των εκτελέσεων πολιτικών κρατουμένων ήταν προκαθορισμένη: Με βάση την απόφαση του Εκτακτου Στρατοδικείου, η Διεύθυνση Δικαστικού του Γ’ Σώματος Στρατού έστελνε έγγραφο στις αρμόδιες Διευθύνσεις Β’ και Β7 του Σώματος, ενημερώνοντας για την ημερομηνία της εκτέλεσης και ζητώντας την επιλογή των στρατιωτών που θα συγκροτούσαν το εκτελεστικό απόσπασμα. Το έγγραφο κοινοποιούνταν στον Εισαγγελέα Εφετών, την Αστυνoμική Διεύθυνση Θεσσαλονίκης, για να λάβει μέτρα τάξης γύρω από το Επταπύργιο, τον διευθυντή των φυλακών, για να κανονίσει σχετικά με την παρουσία ιερέα, τον διευθυντή του 937 Κέντρου Διερχομένων, για να διατάξει έναν στρατιωτικό γιατρό να παραστεί κατά την εκτέλεση, τον Βασιλικό Επίτροπο του Εκτακτου Στρατοδικείου, για να παραστεί και να ανακοινώσει στους μελλοθάνατους την καταδικαστική απόφαση, και, τέλος, τη στρατιωτική αστυνομία ΕΣΑ, για να αποστείλει στον τόπο της εκτέλεσης μία αντιπροσωπεία από έναν αξιωματικό ή υπαξιωματικό και δύο ΕΣΑτζήδες.

Εννιά νεαρές γυναίκες και τέσσερις άνδρες καταδικάζονται σε θάνατο από το Εκτακτο 

Στρατοδικείο Θεσσαλονίκης

Μετά την ενημέρωση του διευθυντή των φυλακών, οι φύλακες έμπαιναν τη νύχτα στους θαλάμους των κρατουμένων, οδηγώντας όλους όσοι επρόκειτο να εκτελεστούν το επόμενο ξημέρωμα στο κελί απομόνωσης, όπου παρέμεναν περιμένοντας να έρθει η στιγμή για να στηθούν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ηταν η πιο δύσκολη ώρα για όλους τους πολιτικούς κρατούμενους. Και όπως την αποτύπωσε ο Χρόνης Μίσσιος: «Η νύχτα είναι η πιο δύσκολη ώρα για τους μελλοθάνατους, γιατί είναι ο προθάλαμος της αυγής, η ώρα της επικείμενης εκτέλεσης».

Λίγο πριν ξημερώσει, έφταναν στον «συνήθη τόπον εκτελέσεων» ο Βασιλικός Επίτροπος, ο γιατρός, ο ιερέας, οι χωροφύλακες και τα μέλη του εκτελεστικού αποσπάσματος, τα οποία οδηγούσαν εκεί και τους μελλοθάνατους. Οι στρατιώτες έδεναν τα μάτια όσων το επιθυμούσαν, ο Βασιλικός Επίτροπος διάβαζε την απόφαση του στρατοδικείου και ο επικεφαλής του αποσπάσματος αξιωματικός έδινε τη διαταγή «Πυρ». Σε πολλές περιπτώσεις καταφερόταν η χαριστική βολή με πυροβολισμό στο κεφάλι εξ επαφής σε όσους εκτελεσμένους δεν είχαν ξεψυχήσει ακόμη. Κατόπιν αυτού, ο γιατρός πιστοποιούσε τον θάνατο και ο παριστάμενος ιερέας διάβαζε μία σύντομη ευχή.

Τα πτώματα των εκτελεσθέντων θάβονταν σε πρόχειρους λάκκους που είχαν ανοιχτεί λίγες ώρες πριν, από εργάτες της περιοχής ή από ποινικούς φυλακισμένους. Οι νεκροί πλέον κομμουνιστές πολιτικοί κρατούμενοι ρίχνονταν στους λάκκους αυτούς χωρίς φέρετρο ή κάποια υποτυπώδη κάσα, απλά και μόνο με ό,τι ρούχα φορούσε ο καθένας, δίχως ξύλινο σταυρό ή κάποιο άλλο διακριτικό σημάδι. Πολλές φορές τα πτώματα των εκτελεσμένων ξεγυμνώνονταν από ρούχα και παπούτσια, όταν αυτά ήταν σε καλή κατάσταση και πωλούνταν στους κρατούμενους του Επταπυργίου.

Ο συγγραφέας Ηλίας Πετρόπουλος, που, όπως προείπαμε, είχε επισκεφθεί «άπειρες φορές», όπως ανέφερε ο ίδιος, το πρόχειρο νεκροταφείο των τουφεκισμένων, θα περιγράψει την περιοχή και τις συνθήκες υπό τις οποίες είχε στηθεί εκείνο το υποτυπώδες κοιμητήριο:

«Η επιφάνεια της κακοτράχαλης γης (της γεμάτης μπάζα από κάποιο παλιό βαρόσι) σχημάτιζε πολλές-πολλές καμπουρίτσες: ήσανε οι τάφοι των τουφεκισμένων. Αυτοί οι τάφοι δεν είχανε μήτε πλάκα, μήτε σταυρό, μήτε τίποτα. Η κάθε μάνα ήξερε τον τάφο του παιδιού της από ένα μικρό σημάδι (παλουκάκι, τούβλο, κονσερβοκούτι κ.λπ.). Κάπου-κάπου ερχότανε στο επισήμως ανύπαρκτο νεκροταφείο των τουφεκισμένων μια χαροκαμένη και σιγόκλαιγε, ενώ από την πίσω σκοπιά της φυλακής ο χωροφύλακας κοίταγε με περιέργεια.

Αυτή ήταν η κατάσταση στο νεκροταφειάκι από το καλοκαίρι του 1949, που κάπως κοπάσανε οι τουφεκισμοί, μέχρι τη νίκη του Πλαστήρα. Με την κυβέρνηση Πλαστήρα οι μανάδες ξεθάρρεψαν και έχτισαν, μέσα σε χρόνο ρεκόρ, όλους τους τάφους. Αυτήν τη φορά ο τυχόν επισκέπτης βρισκότανε μπροστά σ’ ένα πραγματικό νεκροταφείο.

Μόλις όμως έπεσε ο Πλαστήρας, ο διοικητής του Γ’ Σώματος Στρατού (το γουρούνι) έστειλε την μπουλντόζα που κατέστρεψε διαπαντός το σεπτό νεκροταφείο των τουφεκισμένων κομμουνιστών. Και σαν να μην έφτανε αυτό, διέταξε (το ίδιο γουρούνι) να σπείρουν πάνω στους τάφους κριθάρι».

Το εξώφυλλο του βιβλίου

Σύμφωνα με τον συγγραφέα Σάκη Σερέφα, είναι σχεδόν ακατόρθωτος έως αδύνατος ο ακριβής προσδιορισμός του χώρου των εκτελέσεων και του νεκροταφείου των τουφεκισμένων. Τον προσδιορίζει όμως, σύμφωνα με τους δικούς του υπολογισμούς, «σε μια χθαμαλή πλαγιά, πίσω από τη βορειοανατολική του πλευρά (σ.σ. του Επταπυργίου), εκεί όπου σήμερα απλώνεται η νεότευκτη ανατολική προέκταση των Συκεών, πάνω από την οδό Επταπυργίου, στον οικισμό Ροδοχωρίου, πλάι σε ένα εγκαταλειμμένο εργοτάξιο απ’ τον καιρό της περιφερειακής, στα θεμέλια των μικρομεσαίων τετραώροφων της οδού Ομήρου, δηλαδή στον «συνήθη τόπον εκτελέσεων».

Κατά μία άλλη εκδοχή που διατύπωσε ο τοπικός ιστορικός ερευνητής Κώστας Νίγδελης, δεν υπήρξε ποτέ προσδιορισμένος, ακριβής χώρος εκτελέσεων, αλλά επρόκειτο για μια μεγάλη σε έκταση περιοχή που περικλείεται στο τετράγωνο των οδών Επταπυργίου, Ανθέων, Βερμίου και Ρέμματος. «Εκεί στις διάφορες ρεματιές των μικρών λόφων στους πρόποδες του Καρά-Τεπέ, γίνονταν οι εκτελέσεις. Και ίσως γι’ αυτόν τον λόγο το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται περίπου στο κέντρο της όλης έκτασης», θα πει.

"Μιλώ…" & "Τώρα μιλώ πάλι…" Δύο ποιήματα του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005) Από τις συλλογές "Συνέχεια 2 " και "Συνέχεια 3" ( "Τα Ποιήματα (1941-1971" του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005) (εκδ. "Πλειάς" - ανατύπωση 1977)

 ...............................................................

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925 - 2005)

- "Μιλώ…"

Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών

Για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα

Για τα παιδιά μας που πουλάν τσιγάρα στους διαβάτες

Μιλώ για τα λουλούδια που μαραθήκανε στους τάφους και τα σαπίζει η βροχή

Για τα σπίτια που χάσκουνε δίχως παράθυρα σαν κρανία ξεδοντιασμένα

Για τα κορίτσια που ζητιανεύουνε δείχνοντας στα στήθια τις πληγές τους

Μιλώ για τις ξυπόλυτες μάνες που σέρνονται στα χαλάσματα

Για τις φλεγόμενες πόλεις τα σωριασμένα κουφάρια στους δρόμους

Τους μαστροπούς ποιητές που τρέμουνε τις νύχτες στα κατώφλια

Μιλώ για τις ατέλειωτες νύχτες όταν το φως λιγοστεύει τα ξημερώματα

Για τα φορτωμένα καμιόνια και τους βηματισμούς στις υγρές πλάκες

Για τα προαύλια των φυλακών και για το δάκρυ των μελλοθανάτων.

Μα πιο πολύ μιλώ για τους ψαράδες

Π’ αφήσανε τα δίχτυα τους και πήρανε τα βήματά Του

Κι όταν Αυτός κουράστηκε αυτοί δεν ξαποστάσαν

Κι όταν Αυτός τούς πρόδωσε αυτοί δεν αρνηθήκαν

Κι όταν Αυτός δοξάστηκε αυτοί στρέψαν τα μάτια

Κι οι σύντροφοι τους φτύνανε και τους σταυρώναν

Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει

Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει

Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.

Από τη συλλογή "Συνέχεια 2"

- "Τώρα μιλώ πάλι…"

Τώρα, μιλώ πάλι σαν ένας άνθρωπος που γλίτωσε απ’ το λοιμό

Επισκέπτομαι τους φίλους μου, ξέρω πολλούς που σώθηκαν

(«Υπάρχει πάντα μια αναχώρηση», έτσι είχα κάποτε πει

Άλλοτε πάλι μίλησα για μιαν άγνωστη αρρώστια — ποιός τα θυμάται;).

Πέρασαν πια οι καταδικασμένες μέρες ανοίξαν τα παράθυρα

Χαρούμενοι οι οδοκαθαριστές σαρώνουνε στους δρόμους τα σκουπίδια

Άρχισε πάλι η ζωή, οι εγγραφές στους συλλόγους και τα ινστιτούτα

Οι αγκαλιασμένοι έφηβοι στις πλατείες, τα ακατάλληλα έργα στους κινηματογράφους

Οι αγγελίες στις εφημερίδες· πέρασε πια η κακή αποκριά

Οι προσωπίδες κάηκαν τα παλιά ονόματα λησμονηθήκαν

Και το δημοτικό συμβούλιο συνεδριάζει για τη μετονομασία των οδών.

Ραούλ, εσένα πάλι σκέφτομαι που δεν πρόλαβες να γίνεις σοφός, να συζητήσεις,

Να δεις την άλλη πλευρά των πραγμάτων, να μάθεις να σιωπάς·

Δε σου ’μελλε να πιθανολογείς, να βγάζεις συμπεράσματα

Δε σου ’μελλε να διδαχτείς κι εσύ την αριθμητική των ιδεών.

Από τη συλλογή "Συνέχεια 3"

Από "Τα Ποιήματα (1941-1971" του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925-2005) (εκδ. "Πλειάς" - ανατύπωση 1977)΄

"Η συλλογική μας απογοήτευση" γράφει ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 23.3.2025)

 ...............................................................

Η συλλογική μας απογοήτευση

Όλα δείχνουν ότι δεν βρίσκουμε κανένα σοβαρό λόγο να είμαστε ικανοποιημένοι. Αυτό που κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα είναι ο πεσιμισμός, η οργή, ο φόβος για το αύριο.

γράφει ο Γιάννης Παντελάκης (www.lifo.gr, 23.3.2025)

ΖΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΧΩΡΑ στην οποία η κοινωνία μόνο τον τελευταίο καιρό ασχολείται με όσα γίνονται και οι δημόσιες συζητήσεις γίνονται με αφορμή μερικές, αντικειμενικά, απίστευτες ιστορίες. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρουμε τρεις από αυτές:

1. Δυο χρόνια μετά το πιο μεγάλο και αιματηρό σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας, αποκαλύπτονται από τα ΜΜΕ, σχεδόν καθημερινά, στοιχεία γι’ αυτό, προκαλώντας δυσπιστία και έντονα ερωτήματα γιατί όλα αυτά καθυστέρησαν να δημοσιοποιηθούν από τον Φεβρουάριο του 2023. Την ίδια στιγμή, το έγκλημα των Τεμπών εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται με λογική μπαζώματος της αλήθειας, δεν έχει καν ξεκινήσει η δίκη των υπευθύνων και παράλληλα οι σιδηρόδρομοι παραμένουν ακόμα με ασφαλείς ως μέσο μετακίνησης.

2. Ένας ακροδεξιός βουλευτής του κόμματος Νίκη βανδαλίζει σε δημόσια θέα έργα τέχνης γιατί υποτίθεται θίγουν τη θρησκεία του, πολλοί τον δικαιώνουν, ενώ ένας άλλος καλλιτέχνης αναγκάζεται να κάνει παραστάσεις μετ’ εμποδίων ή να τις ακυρώνει λόγω αντίδρασης φανατικών χριστιανών και επίσημων εκπροσώπων της Εκκλησίας.

3. Ένας εξωκοινοβουλευτικός υφυπουργός διορίζεται, παραμένει στη θέση του για τριάντα τρεις ώρες μόνο μετά την ορκωμοσία του και αναγκάζεται σε παραίτηση γιατί δημιουργείται θέμα ηθικής τάξης και ασυμβίβαστου με προηγούμενες επιχειρηματικές δραστηριότητες του, τις οποίες ούτε ο ίδιος θεώρησε εμπόδιο στην αποδοχή της θέσης του υφυπουργού ούτε αυτοί που τον διόρισαν τις έψαξαν.

Τεράστια, σχεδόν βουβά πλήθη τα οποία κανένα κόμμα δεν θα μπορούσε να κατεβάσει στους δρόμους, χωρίς κομματικά πρόσημα και πανό αλλά με μοναδικό υποκινητή την οργή και την απογοήτευση.

Θα μπορούσαν να καταγραφούν δεκάδες ανάλογες ιστορίες που επιβεβαιώνουν το έλλειμμα μιας στοιχειώδους κανονικότητας, η οποία θεωρείται αυτονόητη στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο. Αρκούν αυτές, όμως, για να αιτιολογήσουν και να επιβεβαιώσουν ένα αίσθημα γενικευμένης συλλογικής απαισιοδοξίας της κοινωνίας, αν όχι ολόκληρης, ενός μεγάλου τμήματός της;

Όλα δείχνουν ότι δεν βρίσκουμε κανένα σοβαρό λόγο για να είμαστε ικανοποιημένοι, αυτό που κυριαρχεί σε όλα τα επίπεδα είναι ο πεσιμισμός, η οργή, ο φόβος για το αύριο, η απουσία αισιόδοξης προοπτικής, η απογοήτευση για όλα όσα συνθέτουν τις ζωές μας και συμβαίνουν γύρω και ανάμεσά μας. Όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα τα βλέπεις και τα παρατηρείς παντού, προκύπτουν από τις ιδιωτικές και δημόσιες συζητήσεις, αποτυπώνονται στην παρατεταμένη παρακμή που καταγράφεται στο πολιτικό σκηνικό αλλά και στο επίπεδο πολλών από τα μέλη του πολιτικού προσωπικού, το επιβεβαιώνουν με χαρακτηριστικό τρόπο όλες οι δημοσκοπήσεις, όχι μόνο τώρα αλλά και τα τελευταία αρκετά χρόνια. Απλώς τώρα βιώνουμε την εποχή της κορύφωσής τους, παρότι κάποιοι έχουν να πουν ότι η παρακμή έχει πολλά ακόμα επεισόδια.

Ζούμε σε μια κοινωνία που διακατέχεται κυρίως από οργή και απογοήτευση, συλλογικά συναισθήματα δηλαδή, τα οποία εκφράζονται στις πλατείες όλης της χώρας με πρωτοφανείς και εντυπωσιακές σε αριθμό συγκεντρώσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται με αφορμή τους χειρισμούς της υπόθεσης του εγκλήματος των Τεμπών, όμως είναι φανερό ότι αφορούν μια συνολικότερη αντίδραση σε πολύ περισσότερα θέματα.

Τεράστια, σχεδόν βουβά πλήθη τα οποία κανένα κόμμα δεν θα μπορούσε να κατεβάσει στους δρόμους, χωρίς κομματικά πρόσημα και πανό αλλά με μοναδικό υποκινητή αυτά τα συναισθήματα. Στα χρόνια της Μεταπολίτευσης δεν έχει παρατηρηθεί κάτι παρόμοιο, ένα μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας με πολλούς αποδέκτες και αδυναμία εκπροσώπησης. Σίγουρα είναι υγιές να συμβαίνει κάτι τέτοιο (η απάθεια θα αποτελούσε χειρότερη αντίδραση), παράλληλα όμως ενέχει κινδύνους, αφού εύκολα μπορεί ένα τόσο μαζικό και αυτόνομο κίνημα να γίνει αντικείμενο χειραγώγησης.

Μία από τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις (Metron Analysis, Μάρτιος 2025) καταγράφει ότι τα κύρια και αξιολογικά πιο σημαντικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι πολίτες αφορούν την οικονομία, ιδιαίτερα την ακρίβεια, αλλά και το κράτος δικαίου. Το 76% των ερωτώμενων στη μέτρηση αυτή θεωρεί ότι οι μαζικές και πρωτοφανείς κινητοποιήσεις για τα Τέμπη συνδέονται με την επιτακτική ανάγκη για απονομή δικαιοσύνης που δεν έχει αποδοθεί έως τώρα σε προδικαστικό επίπεδο αλλά και σε ό,τι αφορά τους πολιτικούς υπεύθυνους. Αυτή η γενική αίσθηση απουσίας δικαιοσύνης έχει σαφώς αφορμή τους χειρισμούς μετά το έγκλημα των Τεμπών, όπου είναι φανερό ότι υπάρχει κωλυσιεργία από πολλούς υπεύθυνους. Ουσιαστικά, όμως, στέλνει ένα γενικότερο μήνυμα για ένα υπαρκτό έλλειμμα εμπιστοσύνης στο κράτος, στα πολιτικά κόμματα, στους θεσμούς, στις ανεξάρτητες αρχές, ειδικά τις τελευταίες, που διατηρούσαν μια αίσθηση ισορροπίας και στοιχειώδους άμυνας των πολιτών που το είχαν ανάγκη.

Σε τέτοια φαινόμενα κατά τα οποία εκδηλώνεται μια γενικευμένη αποδοκιμασία για όλους σχεδόν, συνήθως κάποιοι λύκοι περιμένουν· κάθε μορφής λαϊκιστές, δημαγωγοί και ακροδεξιοί, οι οποίοι προσδοκούν οφέλη…

Valsa lenta, Op.32/4 - Luiz Levy (1861-1935) (youtube, 14.7.2021)

 ........................................................

Valsa lenta, Op.32/4 - Luiz Levy (1861-1935)

(youtube, 14.7.2021)

"Οι Σωσίες" ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη (1925 - 2005) Από τη συλλογή "Η Συνέχεια 3" & "Τα Ποιήματα" (1941-1971) (εκδ. "Πλειάς" 1976)

 ...............................................................

Μανόλης Αναγνωστάκης (1925 - 2005)

Οι Σωσίες

Τώρα που γίναμε πλούσιοι —ή «βρήκαμε τον τρόπο μας» που λένε—

(Πέρασαν τόσα και τόσα για νά βρει τον τρόπο του ο καθένας)

Τώρα στο πόδι μας θα βρείτε πάντα κάποιον άλλον·

Βέβαια τον πληρώνουμε αδρά, τον συντηρούμε, τον προσέχουμε

Κι αυτές οι εγχειρήσεις κοστίζουνε πολύ, θέλουνε χρόνο

Πώς να φορμάρεις ένα τυχόν ξένο πρόσωπο σαν το δικό σου

Να πάρεις δασκάλους, να διδάξεις την κάθε σου κίνηση, κάθε λυγμό.

Μα οι κατάλληλοι άνθρωποι πάντοτε βρίσκονται δεν έχουν τίποτα να χάσουν

Αυτούς θα δείτε τώρα στα κέντρα, στις συναναστροφές, να υπογράφουν γραμμάτια

Να υποφέρουν, να χαίρονται, να σας εξαπατούν τελοσπάντων.

Εμείς οι ίδιοι —πρόσεξε αυτό το: εμείς οι ίδιοι— λέμε να μαζευόμαστε καμιά φορά

Ορίσαμε μια —το πολύ— στα δέκα χρόνια να λέμε τα παλιά.

Οριστικά εμείς οι ίδιοι, πήραμε όρκο μη γίνει ζαβολιά.

Όρκο βαρύ. (Τί θες, τί τα ρωτάς. Υπάρχει πια εμπιστοσύνη;).

Από τη συλλογή "Η Συνέχεια 3" & "Τα Ποιήματα" (1941-1971) (εκδ. "Πλειάς" 1976)

"Η κακία ως πολιτική συμπεριφορά" γράφει ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 21.03.25)

 ...............................................................

Η κακία ως πολιτική συμπεριφορά

γράφει ο Χρήστος Λάσκος ("Εφημερίδα των Συντακτών", 21.03.25) 

Πριν από λίγο καιρό, ο Αδωνις Γεωργιάδης, απευθυνόμενος σε πολιτικό συνομιλητή (!) του, του τσίριξε πως είναι κακός άνθρωπος, πως, γενικότερα, «οι αριστεροί είναι κακοί άνθρωποι». Θα μου πείτε, και λοιπόν; Ποιος τον συνερίζεται;

Λάθος ερώτηση. Ο Γεωργιάδης και οι όμοιοί του αποτελούν το μέτωπο του αίσχους, την εμπροσθοφυλακή της χουντοκεντρώας παράταξης στη μάχη ενάντια στους έντιμους ανθρώπους, που κινητοποιούνται για το έγκλημα των Τεμπών, ενάντια στους συγγενείς, ενάντια στα ίδια τα θύματα.

Και είναι φανερό πως είναι κακοί άνθρωποι. Ανήθικοι, προσβλητικοί όπου τους παίρνει, τζάμπα μάγκες, μπούληδες, τελικά, που γέρνουν, όμως, από μαγκιά - αν και σ’ αυτό είναι αδύνατον να συναγωνιστούν τον Σαμαρά.

Η Χάνα Αρεντ είχε υποστηρίξει πως το κακό είναι κοινότοπο. Μπορεί να διαπραχθεί από τον καθένα. Η Αρεντ, νομίζω, είχε άδικο. Το μεγάλο κακό -αυτή ξεκινούσε από το Αουσβιτς- δεν είναι κοινότοπο. Δεν μπορούν να γίνουν όλοι Αϊχμαν ούτε Μένγκελε.

Ακόμη, το κακό δεν είναι η έλλειψη του καλού, όπως μια ιδιαίτερα επιδραστική θεολογία ισχυρίζεται. Το κακό έχει υπόσταση, δεν συνιστά κενό.

Οι άνθρωποι αυτοί, το άμεσο πρόσωπο της κυβέρνησης στον πόλεμο που έχει ανοίξει απέναντι σε, κατά τεκμήριο, καλούς, απλούς ανθρώπους, είναι πολύ κακοί. Κακοί από ιδεολογία, κακοί από διαπαιδαγώγηση, ίσως κι από φύση, γενετικά που λένε - για να δώσουμε και λίγο χώρο στις δικές τους ρατσιστικές ιδέες.

Τέτοιοι είναι και πολλοί από τους ανθρώπους των μίντια, που τους στηρίζουν λυσσασμένα. Ο καθένας ξέρει τις εμβληματικές φιγούρες.

Υπάρχουν κι άλλοι που ανησυχούν για την τύχη του Μητσοτάκη.

Ισως κακώς, αλλά, πάντως, μου έκανε εντύπωση άρθρο του Παύλου Τσίμα, την επομένη της πάνδημης διαμαρτυρίας της 28ης Φεβρουαρίου, όπου, με αφορμή την απόφανση του ΕΟΔΑΣΑΑΜ πως «όλα έγιναν λάθος», αναλύει, απλώς και μόνο, τα λάθη της κυβερνητικής επικοινωνιακής διαχείρισης. Ενδεικτικά, χαρακτηρίζει τη διαχείριση της περίπτωσης Καραμανλή του ελαχίστου ως λάθος. Ενώ είναι φως φανάρι πως ήταν απολύτως μελετημένη κίνηση του Μητσοτάκη, σχετική και με την επιδιωκόμενη στάση των καραμανλικών εν γένει.

Θεωρώ ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι, επίσης, ανήθικη.

Ο τίτλος του άρθρου του Τσίμα είναι: Πώς διορθώνεται το λάθος; Το θέμα δεν είναι η απόδοση δικαιοσύνης -και διά του σουταρίσματος του διαχρονικού μητσοτακισμού- αλλά οι συμβουλές για τη «διόρθωση του [επικοινωνιακού] λάθους»! Που δεν υπάρχουν και πολλές πια. Οταν οι άριστοι επιδιώκουν να τους πάρουμε για βλάκες αντί για ενόχους είναι προφανές πως το έχουν χαμένο.

Θέλω, όμως, να πω δυο λόγια και για την άλλη πλευρά, τα κοινοβουλευτικά κόμματα που συμμετείχαν στην κυβέρνηση Τσίπρα-Καμμένου. Οπως μας ενημερώνει ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.», ανώτατη δικαστική πηγή υποστηρίζει ότι «υπάρχει αιτιώδης συνάφεια της μη εφαρμογής της σύμβασης 717 [για την τηλεδιοίκηση], έστω και από αμέλεια, και του εγκληματικού αποτελέσματος». Σύμβαση που έπρεπε να έχει ολοκληρωθεί το 2016 και παρέμενε και την τρομερή 28η Φεβρουαρίου 2023 ανολοκλήρωτη.

Ως προς αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία -και δεν χρειάζεται να αποφασίσει η «Δικαιοσύνη»- ότι η ευθύνη ανήκει και στον κυβερνητικό ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Και είναι πολύ μεγάλη ευθύνη για το σημαντικότερο ζήτημα σχετικά με το έγκλημα των Τεμπών. Γιατί η 717 είναι το σημαντικότερο ζήτημα.

Από την άλλη, στο οργανόγραμμα του ΟΣΕ, εδώ και δεκαπέντε χρόνια, υπάρχουν 2.084 θέσεις μόνιμου προσωπικού. Σήμερα το μόνιμο προσωπικό είναι 563 άτομα και υπάρχουν και 613 με μπλοκάκια. Αυτό είναι άμεσο αποτέλεσμα των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων (sic) και προαπαιτουμένων. Και, μάλλον, έχει επίσης «αιτιώδη συνάφεια με το εγκληματικό αποτέλεσμα».

Αναρωτιέμαι, λοιπόν. Πρέπει η Αριστερά να αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση αποδεχόμενη ότι δεν θα κάνει προσλήψεις και στον σιδηρόδρομο, ξέροντας ότι αυτό είναι καταστροφικό για την ασφάλεια των επιβατών; Η ίδια ερώτηση μπορεί να γίνει για εκατοντάδες αντίστοιχα ζητήματα. Η έμπρακτη αποδοχή των ιδιωτικοποιήσεων, γενικά, θέτει ζητήματα ελέγχου και ασφάλειας σε πολλούς τομείς. Απλώς, ήταν στο τρένο που ολοκληρώθηκε το έγκλημα.

Η απάντησή μου είναι διατυπωμένη πολλές φορές από τη στήλη αυτή. Δεν αναλαμβάνεις, αν δεν μπορείς να ανταποκριθείς σε στοιχειώδεις υποχρεώσεις απέναντι στο κοινωνικό σύνολο. Δεν πρόκειται για επιμέρους θέμα. Αφορά, κατεξοχήν, την αριστερή στρατηγική. Ακόμη και ο ιδιαίτερα κυβερνητιστικός, από ένα σημείο κι έπειτα, ιταλικός ευρωκομμουνισμός δεν διανοούνταν συμμετοχή στη διακυβέρνηση χωρίς σαφή και ουσιώδη κοινωνικά οφέλη. Αυτό άλλαξε μόνο μετά τη μετατροπή του στο νεοφιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα.

Η προηγούμενη πολιτεία των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και της Νε.Αρ. είναι που τους περιορίζει στο να θεωρούν πως οι προανακριτικές και άλλες τέτοιες ασημαντότητες συνιστούν πολιτική παρέμβαση ουσίας. Οπως το έθεσε ο Ευθύμης Παπαβλασόπουλος, πρόσφατα στην «Εποχή»: «Η προσχώρηση σε λογικές διαχείρισης και η παράδοση στις δουλείες του κυβερνητισμού έγιναν έξη προαιρετική». Αυτό.

Κλείνω, ρωτώντας: Πώς αντιμετωπίζονται οι κραυγαλέα κακοί, όπως αυτοί που ανέφερα στην αρχή; Μάλλον είναι θέμα της επιστήμης της καθαρματολογίας.

Γάζα – Μαρτυρία / «Δεν ήξερα αν ήμασταν ζωντανοί ή νεκροί, θαμμένοι κάτω από τα χαλάσματα» - Από το tvxsnewsroom (tvxs.gr, 19.3.2025)

 ............................................................

Γάζα – Μαρτυρία / «Δεν ήξερα αν ήμασταν ζωντανοί ή νεκροί, θαμμένοι κάτω από τα χαλάσματα»

                          Από το tvxsnewsroom (tvxs.gr, 19.3.2025)

Μια Παλαιστίνια δημοσιογράφος και μητέρα, η Ράσα Αμπού Τζαλάλ, αφηγείται μια νύχτα τρόμου καθώς το Ισραήλ σκοτώνει περισσότερους από 400 Παλαιστίνιους στη Γάζα.

   Ξύπνησα στις 3 τα ξημερώματα της 18ης Μαρτίου από τον ήχο μιας τεράστιας έκρηξης πάνω από το κεφάλι μου, που διέλυσε τη σιωπή της νύχτας. Για μια στιγμή, ένιωσα σαν να είχα πεθάνει.

   Σήκωσα το κεφάλι μου από το μαξιλάρι, αγνοώντας ακόμα τι συνέβαινε γύρω μου. Ο αέρας γέμισε με γκρίζα σκόνη.

   Ξαφνικά, οι κραυγές των πέντε παιδιών μου τρύπησαν τα αυτιά μου. Δεν μπορούσα να καταλάβω αν ήμασταν ζωντανοί ή νεκροί και θαμμένοι κάτω από τα χαλάσματα. Έτρεξα να τα κρατήσω.

   Ακολούθησαν κι άλλες εκρήξεις – οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σφυροκοπούσαν ανελέητα και απροειδοποίητα τη Γάζα χθες το βράδυ.

   «Μαμά! Θα πεθάνουμε;» με ρώτησε τρομοκρατημένη η 12χρονη κόρη μου, η Σαίντα, με το σώμα της να τρέμει από το φόβο.

 .

Η οκτάχρονη Σιγουάρ ήταν ένα από τα πολλά μέλη της 

οικογένειας Τζαμάσι που σκοτώθηκαν σε ισραηλινή 

αεροπορική επιδρομή στο σπίτι τους στην πόλη της Γάζας 

στις 18 Μαρτίου 2025. Η φωτογραφία είναι ευγενική 

προσφορά της οικογένειας Τζαμάσι.

   Δεν μπορούσα να απαντήσω. Είχα πάθει σοκ. Έψαξα για τον σύζυγό μου, ο οποίος κοιμόταν δίπλα μου, αλλά δεν μπορούσα να τον βρω. Λίγες στιγμές αργότερα, εμφανίστηκε μέσα από τη σκόνη, κρατώντας κομμάτια υφάσματος εμποτισμένα με νερό. Είπε σε μένα και στα παιδιά να καλύψουμε το στόμα και τη μύτη μας για να προστατευτούμε από την αποπνικτική σκόνη.

   Παρατήρησα ότι οι τοίχοι του διπλανού δωματίου είχαν καταρρεύσει εντελώς. Σε αυτό το δωμάτιο κοιμόμασταν συνήθως, αλλά κατά τύχη, ο σύζυγός μου και εγώ αποφασίσαμε να κοιμηθούμε με τα πέντε παιδιά μας σε ένα πιο ζεστό δωμάτιο χθες το βράδυ. Δεν είχα ιδέα ότι αυτή η ασήμαντη απόφαση θα έσωζε τη ζωή μας.

   Φόρεσα γρήγορα την αμπάγια μου, άρπαξα την τρίχρονη κόρη μου, Μάσακ, στην αγκαλιά μου και ο σύζυγός μου κουβάλησε την πεντάχρονη κόρη μας, Χούρ. Τα άλλα τρία παιδιά μας, η 12χρονη Σαίντα, ο 10χρονος Ζείν και ο 8χρονος Σαμ, ήταν κοντά μας καθώς τρέχαμε έξω από το σπίτι, χωρίς να ξέρουμε αν γλιτώναμε από τον θάνατο ή αν τρέχαμε προς αυτόν.

   Έξω, είδαμε το σπίτι των γειτόνων μας, της οικογένειας Τζαμάσι, να έχει μετατραπεί σε σωρό από συντρίμμια. Είχε δεχτεί άμεσο χτύπημα.

   Στεκόμασταν σοκαρισμένοι παρακολουθώντας τους τραυματιοφορείς και τις ομάδες πολιτικής προστασίας να τους βγάζουν από τα ερείπια. Ανέσυραν 11 άτομα από το σπίτι. Πέντε από αυτούς ήταν νεκροί, συμπεριλαμβανομένου ενός οκτάχρονου κοριτσιού ονόματι Σιγουάρ. Είχε παίξει έξω από το σπίτι της την προηγούμενη μέρα. Τώρα είχε εξαφανιστεί...

   Φύγαμε από την περιοχή, αναζητώντας καταφύγιο σε συγγενείς σε μια κοντινή γειτονιά. Αρπάξαμε ό,τι λίγο μπορούσαμε να κουβαλήσουμε, αλλά αφήσαμε πίσω μας κάθε αίσθηση ασφάλειας.

   Καθώς φεύγαμε, ο σύζυγός μου είπε: «Όταν άκουσα τα παιδιά μας να ουρλιάζουν, ένιωσα αβοήθητος. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν να τα βγάλω έξω ζωντανά, αλλά τι τα έβγαλα έξω; Σε μια ζωή όπου τρέχουμε από τον ένα θάνατο στον άλλο;»

   Τώρα είμαστε στριμωγμένοι μαζί σε ένα υπερπλήρες δωμάτιο. Παρόλο που βρισκόμαστε σε διαφορετική γειτονιά, ο φόβος μας ακολουθεί παντού.

   Κανείς στη Γάζα δεν αισθάνεται ασφαλής. Τα ισραηλινά πολεμικά αεροπλάνα κάνουν κύκλους στον ουρανό ασταμάτητα, βομβαρδίζοντας ανελέητα σπίτια αμάχων, σκοτώνοντας δεκάδες χωρίς λόγο.

   Οι αεροπορικές επιδρομές χθες το βράδυ σκότωσαν περισσότερους από 400 Παλαιστίνιους, μεταξύ των οποίων 174 παιδιά, 89 γυναίκες και 32 ηλικιωμένους.

   Είμαστε ακόμα σε κατάσταση σοκ. Η οκτάχρονη κόρη μου δεν μπορεί πλέον να κοιμηθεί.

   Προσπάθησα να την παρηγορήσω, να τη βοηθήσω να κοιμηθεί, αλλά ξυπνούσε συνέχεια κλαίγοντας. Μου είπε: «Μαμά, κάθε φορά που κλείνω τα μάτια μου, νιώθω σαν να πέφτει άλλη μια βόμβα πάνω μας».

   Ξάπλωσα δίπλα της για να την ηρεμήσω. Σήμερα το πρωί ανακάλυψα ότι είχε κατουρηθεί πάνω της από τον φόβο της.

   Η 12χρονη Σαίντα με ρωτάει συνέχεια: «Μαμά, θα ξαναγυρίσουν τα αεροπλάνα;». Δεν έχω καμία απάντηση γι’ αυτήν.

   Πώς μπορώ να την καθησυχάσω όταν δεν πιστεύω πλέον ότι θα ξυπνήσω αύριο;

   Κοίταξα στα κουρασμένα, φορτισμένα μάτια του συζύγου μου και τον ρώτησα: «Πότε θα τελειώσει αυτός ο εφιάλτης;».

  Εκείνος απάντησε: «Είμαστε μόνοι σ’ αυτόν τον κόσμο. Κανείς δεν νοιάζεται.»

   Προσπαθούμε να κρατηθούμε στη ζωή, αλλά η ζωή στη Γάζα δεν είναι πλέον αυτό που ξέραμε κάποτε.

   Επιζήσαμε από αυτή την αεροπορική επιδρομή – αλλά επιβιώσαμε πραγματικά από αυτόν τον πόλεμο;