Banksy: Λουλούδια αντί µολότοφ, σπρέι αντί όπλων
Όταν ήµουν δεκαοκτώ χρονών», γράφει ο Banksy, «πέρασα µια ολόκληρη νύχτα προσπαθώντας να γράψω µε µεγάλους ασηµένιους χαρακτήρες τη φράση “ξανά καθυστερηµένο” στο πλάι ενός τρένου. Η βρετανική Αστυνοµία Μεταφορών έκανε την εµφάνισή της και στην προσπάθειά µου να ξεφύγω, έµπλεξα σε ένα θάµνο γεµάτο αγκάθια και καταξεσκίστηκα. Τα φιλαράκια µου κατάφεραν να φτάσουν στο αµάξι µας και να γίνουν καπνός. Έτσι πέρασα πάνω από µια ώρα κρυµµένος κάτω από ένα βαγόνι µε σκουπίδια, µε τη µηχανή να στάζει πάνω µου λάδια. Όσο ήµουν ξαπλωµένος εκεί, ακούγοντας τους µπάτσους να κόβουν βόλτες στις ράγες, συνειδητοποίησα ότι ήµουν αναγκασµένος να µειώσω στο µισό το χρόνο που χρειαζόµουν για να ζωγραφίσω, αλλιώς έπρεπε να σταµατήσω τα γκράφιτι. Ξαφνικά, κοιτάζοντας το στένσιλ που υπήρχε στον πάτο ενός ντεπόζιτου καυσίµων, συνειδητοποίησα ότι µπορούσα να κοπιάρω το στιλ και να δώσω στο κάθε γράµµα τις διαστάσεις που ήθελα». Και συνεχίζει:
«Γύρισα σπίτι αργά τη νύχτα και τρύπωσα στο κρεβάτι δίπλα στο κορίτσι µου. Της είπα ότι εκείνη τη νύχτα είχα βιώσει µια αποκάλυψη και µου είπε να κόψω το ναρκωτικό που έπαιρνα, επειδή κάνει ζηµιά στην καρδιά».
Έχουµε ανοιχτό τον τόµο «Banksy ραδιενεργά γκράφιτι» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μεταίχµιο» µε µετάφραση και επίµετρο του Αλέξη Καλοφωλιά.
Καταλάβατε; Οι άγρυπνοι φρουροί τής καλαισθησίας των πόλεων εγκλώβισαν τον δεκαοχτάχρονο βάνδαλο σε ένα καλλιτεχνικό στούντιο νέου τύπου, στο βαγόνι µε τα σκουπίδια, του προσέφεραν την συναισθηµατική φόρτιση του κυνηγηµένου κοπρίτη και δικαιώθηκαν. Ο Banksy κατάλαβε ότι τα γκράφιτι µε τις ανοικονόµητες πληθωρικές συνθέσεις, τις ηφαιστειακές εκρήξεις µορφών και χρωµάτων, αφού είναι χρονοβόρα στην κατασκευή τους, είναι και επικίνδυνα.
Υιοθέτησε λοιπόν ένα ύφος γραφής λιτό, µε το ελάχιστο κατά το δυνατόν εικαστικό φορτίο. Ένα σπρέι και δύο-τρεις φιγούρες τού αρκούν για να εκφραστεί και να προστατευτεί από τα κυνηγητά, το αυτόφωρο, τις διώξεις.
Η επιλογή αυτή επιβάλλει πριν από κάθε γκράφιτι σαφείς προσανατολισµούς και άρτια τεχνική προετοιµασία. Τα στένσιλ, των οποίων ο Banksy έχει αναδειχτεί δεινός χειριστής, ως µέθοδος αποτύπωσης µας έρχονται από την ανατολή. Οι περισσότεροι ξέρουµε αυτές τις ηµιδιαφανείς πλαστικές λουρίδες µε τις εγκοπές που σχηµατίζουν ψηφία, σύµβολα κάθε είδους και διευκολύνουν µε τη βοήθεια µιας γραφίδας τη χάραξη καθαρών και ευανάγνωστων ιχνογραφηµάτων. Ο καλλιτέχνης που επιθυµεί να αποτυπώσει µε στένσιλ κάτι περισσότερο από σηµειώσεις, οφείλει να οργανώσει το κενό και το πλήρες µιας ενιαίας επιφάνειας. Παλιότερα χρησιµοποιούσαν το χαρτόνι «µανίλα» το πότιζαν µε άφθονο λινέλαιο και αφού στέγνωνε αφαιρούσαν µε ένα νυστέρι, προσεχτικά επιλεγµένα κοµµάτια χαρτιού. Οι φιγούρες τού καραγκιόζη είναι στένσιλ. Μέσα από τα κενά τους, αντί για χρώµα περνάει φως.
Αλλά ας ξαναγυρίσουµε στον δηµιουργό των «ραδιενεργών γκράφιτι». Ξέρουµε ποια είναι τα θέµατά του; Ξέρουµε ποια είναι τα θύµατά του, τα εικονογραφικά µέσα που µεταχειρίζεται, οι επιφάνειες που πάνω τους αποτυπώνει τις µορφές του, οι δηµόσιοι χώροι που επεµβαίνει και διεκδικεί.
Στα µοτίβα του Banksy συγκαταλέγονται µπάτσοι πίθηκοι, ποντίκια, επιγραφές, σήµατα κυκλοφορίας, εµβληµατικές µορφές των εικαστικών και της ιστορίας, η Τζοκόντα, ο Σκεπτόµενος του Ροντέν, ο Τσε, το κορίτσι του Μάι Λάι, και καθηµερινές φιγούρες τής πόλης, πάνω σε τοίχους του Σόχο του Σαν Φραντσίσκο, στο ισραηλινό τείχος τού αίσχους αλλά και στο Λούβρο, στην Τέιτ γκάλερι ή πάνω σε ζωντανά γουρούνια και γελάδες.
Το αισθητικό αποτέλεσµα είναι απρόβλεπτο, βίαιο, άµεσο, αξέχαστο που συνοδεύεται από ένα χιούµορ αόριστο, σχεδόν αβαρές αλλά µεγάλης έντασης. Πώς γίνεται αυτό; Πώς γίνεται µε τόσο µικρό, περιορισµένο όγκο εικαστικού υλικού να µεταδίδεται αυτή η υψηλή απόλαυση;
Ας µου επιτραπεί µια παρέκβαση. Στη µελέτη του Νάσου Βαγενά «Η Ειρωνική γλώσσα», ο συγγραφέας παρακολουθεί τους προβληµατισµούς τού Σεφέρη αλλά και ορισµένων κριτικών που φιλοδοξούν να προσδιορίσουν την πηγή τής συγκίνησης στην ποίηση του Καβάφη. «Πώς µπορούσε µια ποίηση να µεταδίδει συγκίνηση όταν η γλώσσα της δεν είναι συγκινητική;» Τα ποιήµατα του Καβάφη «τραβούν τη συγκίνηση δια του κενού», λέει ο Σεφέρης. «Πολλές φορές τα ποιήµατα του Καβάφη δείχνουν τη συγκίνηση που θα είχαµε από ένα άγαλµα που δεν είναι πια εκεί». Εξάλλου ο λόγιος Π. Βλαστός πολύ πριν έχει γράψει πως ο Καβάφης «γυρεύει να µας συγκινήσει µε το άδειο».
Υποψιάζοµαι πως κάτι τέτοιο τηρουµένων των αναλογιών συµβαίνει και µε τον Banksy.
Πιστεύει ότι τα µεγαλύτερα εγκλήµατα διαπράττονται από όσους τηρούν τους κανόνες. «Αυτοί που σφαγιάζουν χωριά τηρούν τους κανόνες». Για τον Banksy, το τείχος της Παλαιστίνης είναι ο «απόλυτος προορισµός διακοπών για δηµιουργούς γκράφιτι». «Οι εκθέσεις τέχνης» λέει, «είναι οι αίθουσες τροπαίων λίγων εκατοµµυριούχων». Αλλού γράφει «Δεν έχουµε ανάγκη από ήρωες αλλά για κάποιον που θα ανακυκλώσει τα σκουπίδια». Κι ακόµα «Να κάνεις ό,τι γουστάρεις τα κοπυράιτ των διαφηµίσεων. Δεν ζητάς άδεια για να κρατήσεις µια πέτρα που σου πέταξαν κατακέφαλα». Για τον εαυτό του δηλώνει: «θα πω αυτά που πιστεύω οπότε δεν θα πάρει πολύ ώρα». Φτερουγίσµατα νοητικά, εικόνες απούσες στα φτωχά γκράφιτι του Banksy. Αγάλµατα που λείπουν.
Σηµειώστε µια αστεία σύµπτωση: τα ίδια τα στένσιλ είναι ένα οργανωµένο κενό. Ψηλά πάνω σε σοβά µεγάλου τοίχου, έχει γράψει: «Το κλειδί στην τέχνη είναι η σύνθεση» και από κάτω ο σοβάς έχει καταρρεύσει ολοσχερώς. Ή πάλι στην κάτω δεξιά γωνία µιας τυφλής πρόσοψης, σηµειώνει: «Δη εντ». Ο ίδιος είναι µια απουσία. Στο τόµο Banksy εµφανίζεται µε το πρόσωπο κρυµµένο επιµελώς. Ποιο είναι το βιογραφικό του;
Στην έκδοση που κυκλοφορεί, τα απλά ελληνικά τού Αλέξη Καλοφωλιά µάς βοήθησαν να χαρούµε την τέχνη τού Banksy. Τον ευχαριστούµε.
H Τέχνη πέρα από λιγοστές στείρες εξαιρέσεις πάντα είχε κάτι να πει. Άλλοτε διακριτικά και άλλοτε έξω απ’τα δόντια εκφράζει τις απόψεις του δημιουργού. Στην περίπτωση του Banksy η τέχνη γίνεται εργαλείο ασυγκράτητης καυστικής κριτικής απέναντι στο κατεστημένο, απέναντι στην βάρβαρη όψη της παγκοσμιοποίησης και όλων των δεινών που κρύβονται πίσω από την «ομορφιά» της λέξης. Η τέχνη του Banksy είναι ένας τηλεβόας που κραυγάζει στα αυτιά των υψηλά ιστάμενων της σύγχρονης κοινωνικής ιεραρχίας. Ποιος είναι αυτός ο Banksy; Είναι ένας βρωμερός ασήμαντος αρουραίος που κυκλοφορεί ανεξέλεγκτα στους δρόμους των σύγχρονων πόλεων και φιλοτεχνεί με ευφυέστατο καυστικό τρόπο σήματα, πινακίδες, διαφημίσεις και άλλα μηνύματα σύμβολα του καταναλωτικού / πολιτικού / κοινωνικού κατεστημένου. Όταν βλέπεις μία «επέμβαση» υπογεγραμμένη από τον Banksy είναι σαν να κοιτάς τον κόσμο μέσα από τα ειδικά γυαλιά των πρωταγωνιστών της cult πλέον ταινίας «Ζουν ανάμεσά μας», και ο νοών νοείτω…
Πέρα από τους συμβολισμούς, τις μεταφορές και τα πολλά μπλα μπλα, ο Banksy είναι ένας καλλιτέχνης graffiti, που μέσα από τα έργα του τα ψέλνει χύμα και κανείς δεν γνωρίζει την πραγματική του ταυτότητα. Δραστηριοποιείται κυρίως στο Λονδίνο αλλά ταξιδεύει πολύ και έργα του εντοπίζονται συχνά σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές μεγαλουπόλεις, ενώ τελευταία έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο αριθμό τοιχογραφιών στο τοίχος που κατασκευάζεται από την Ισραηλινή κυβέρνηση, για τον περιορισμό και τον έλεγχο των μετακινήσεων των Παλαιστινίων. Και όταν λέμε τοιχογραφίες graffiti μην πάει το μυαλό σας στις μουτζούρες και τα κακόγουστα μηνύματα που κοσμούν συχνά πυκνά οποιαδήποτε φρεσκοβαμμένη επιφάνεια των σύγχρονων πόλεων. Υπάρχουν καλλιτέχνες του είδους που δεν υστερούν σε κανένα τομέα καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας, δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους πολιτικά ορθούς ζωγράφους της «καλής κοινωνίας», ενώ τα έργα τους στην μικρή σε διάρκεια ζωή τους, μέχρι να επιχρωματιστούν από την μπαντανόβουρτσα του ελαιοχρωματιστή, θα μιλήσουν σε ένα τόσο πολυπληθές κοινό που θα το ζήλευαν πολλές γκαλερί. Όταν τα παραπάνω συνδυάζονται με πολιτικοποίηση, οικολογική ευαισθησία, και ευρηματικότητα, το αποτέλεσμα είναι εκρηκτικό, και λέγεται Banksy.
Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο των δραστηριοτήτων του Banksy είναι οι επεμβάσεις σε μεγάλα μουσεία. Έχει «πλουτίσει» τις συλλογές του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου και άλλων, με δημιουργίες του που στην πρώτη ματιά μοιάζουν με εκθέματα αλλά με μία πιο προσεκτική ματιά παρουσιάζεται ο ευγενής που απεικονίζεται σε πορτρέτο του 18ου αι. που κρατάει μία φιάλη σπρέι να έχει ζωγραφίσει το σήμα της ειρήνης στον τοίχο πίσω του. Επίσης σε πορτρέτο του 19ου αι. η κυρία κόμισα φέρει αντιασφυξιογόνα μάσκα στο πρόσωπο, ενώ σε πέτρωμα που παρουσιάζει προϊστορική τοιχογραφία στην μία επιφάνειά της, μία ανθρώπινη μορφή σπρώχνει ένα καροτσάκι από σουπερμάρκετ.Όλα αυτά και πολλά άλλα δημιουργήματα έχουν τοποθετηθεί ως εκθέματα σε επιλεγμένες θέσεις σε μουσεία και έχουν παραμείνει εκεί, ορισμένα για αρκετές μέρες, μέχρι να τα αντιληφθούν οι υπεύθυνοι των εν λόγω ιδρυμάτων. Στο μεταξύ τα φωτογράφισαν και τα θαύμασαν ουκ ολίγοι ανυποψίαστοι επισκέπτες, για τους οποίους πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν οι διοικήσεις των μουσείων για το αν βλέπουν τα εκθέματα ή απλώς περνούν από μπροστά τους. Ίσως κατά το χειρότερο σενάριο αυτές οι διοικήσεις να δημιουργούν συνειδητά τα τεράστια μουσεία, έτη φωτός μακριά από τα ανθρώπινα μεγέθη, αποθήκες συγκέντρωσης του παγκόσμιου πολιτιστικού πλούτου, με αποκλειστικό σκοπό την προσέλκυση των τουριστικών μαζών, που πεινασμένες για μασημένη τροφή θα φάνε του σκασμού και θα την ξεράσουν, για να συνεχίσουν την μέρα τους με μία βόλτα στο κάθε Σηκουάνα ή Τάμεση.
Για όλα αυτά και πολλά άλλα φωνάζει ο Banksy και με τον τρόπο του αναγκάζει πολλούς να τον ακούνε θέλουν δε θέλουν. Αυτό είναι το σύγχρονο αντάρτικο των πόλεων, το αντάρτικο πόλεων του Banksy…
Πέρα από τους συμβολισμούς, τις μεταφορές και τα πολλά μπλα μπλα, ο Banksy είναι ένας καλλιτέχνης graffiti, που μέσα από τα έργα του τα ψέλνει χύμα και κανείς δεν γνωρίζει την πραγματική του ταυτότητα. Δραστηριοποιείται κυρίως στο Λονδίνο αλλά ταξιδεύει πολύ και έργα του εντοπίζονται συχνά σε ευρωπαϊκές και αμερικανικές μεγαλουπόλεις, ενώ τελευταία έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο αριθμό τοιχογραφιών στο τοίχος που κατασκευάζεται από την Ισραηλινή κυβέρνηση, για τον περιορισμό και τον έλεγχο των μετακινήσεων των Παλαιστινίων. Και όταν λέμε τοιχογραφίες graffiti μην πάει το μυαλό σας στις μουτζούρες και τα κακόγουστα μηνύματα που κοσμούν συχνά πυκνά οποιαδήποτε φρεσκοβαμμένη επιφάνεια των σύγχρονων πόλεων. Υπάρχουν καλλιτέχνες του είδους που δεν υστερούν σε κανένα τομέα καλλιτεχνικής δεξιοτεχνίας, δεν έχουν τίποτα να ζηλέψουν από τους πολιτικά ορθούς ζωγράφους της «καλής κοινωνίας», ενώ τα έργα τους στην μικρή σε διάρκεια ζωή τους, μέχρι να επιχρωματιστούν από την μπαντανόβουρτσα του ελαιοχρωματιστή, θα μιλήσουν σε ένα τόσο πολυπληθές κοινό που θα το ζήλευαν πολλές γκαλερί. Όταν τα παραπάνω συνδυάζονται με πολιτικοποίηση, οικολογική ευαισθησία, και ευρηματικότητα, το αποτέλεσμα είναι εκρηκτικό, και λέγεται Banksy.
Ένα ξεχωριστό κεφάλαιο των δραστηριοτήτων του Banksy είναι οι επεμβάσεις σε μεγάλα μουσεία. Έχει «πλουτίσει» τις συλλογές του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, του Βρετανικού Μουσείου του Λονδίνου και άλλων, με δημιουργίες του που στην πρώτη ματιά μοιάζουν με εκθέματα αλλά με μία πιο προσεκτική ματιά παρουσιάζεται ο ευγενής που απεικονίζεται σε πορτρέτο του 18ου αι. που κρατάει μία φιάλη σπρέι να έχει ζωγραφίσει το σήμα της ειρήνης στον τοίχο πίσω του. Επίσης σε πορτρέτο του 19ου αι. η κυρία κόμισα φέρει αντιασφυξιογόνα μάσκα στο πρόσωπο, ενώ σε πέτρωμα που παρουσιάζει προϊστορική τοιχογραφία στην μία επιφάνειά της, μία ανθρώπινη μορφή σπρώχνει ένα καροτσάκι από σουπερμάρκετ.Όλα αυτά και πολλά άλλα δημιουργήματα έχουν τοποθετηθεί ως εκθέματα σε επιλεγμένες θέσεις σε μουσεία και έχουν παραμείνει εκεί, ορισμένα για αρκετές μέρες, μέχρι να τα αντιληφθούν οι υπεύθυνοι των εν λόγω ιδρυμάτων. Στο μεταξύ τα φωτογράφισαν και τα θαύμασαν ουκ ολίγοι ανυποψίαστοι επισκέπτες, για τους οποίους πρέπει να αρχίσουν να ανησυχούν οι διοικήσεις των μουσείων για το αν βλέπουν τα εκθέματα ή απλώς περνούν από μπροστά τους. Ίσως κατά το χειρότερο σενάριο αυτές οι διοικήσεις να δημιουργούν συνειδητά τα τεράστια μουσεία, έτη φωτός μακριά από τα ανθρώπινα μεγέθη, αποθήκες συγκέντρωσης του παγκόσμιου πολιτιστικού πλούτου, με αποκλειστικό σκοπό την προσέλκυση των τουριστικών μαζών, που πεινασμένες για μασημένη τροφή θα φάνε του σκασμού και θα την ξεράσουν, για να συνεχίσουν την μέρα τους με μία βόλτα στο κάθε Σηκουάνα ή Τάμεση.
Για όλα αυτά και πολλά άλλα φωνάζει ο Banksy και με τον τρόπο του αναγκάζει πολλούς να τον ακούνε θέλουν δε θέλουν. Αυτό είναι το σύγχρονο αντάρτικο των πόλεων, το αντάρτικο πόλεων του Banksy…
Ο Banksy στο Τείχος του Μίσους
Τον Αύγουστο του 2005 ο Banksy (βρετανός graffity artist) επισκέφθηκε το τείχος∙ με 9 σχέδια του, εξέφρασε την οργή του για το αποτρόπαιον του πράγματος. Τα stencils του Banksy κινούνται μεταξύ του παραλόγου και του ονειρικού: ένα γιγάντιο ψαλίδι που κόβει το τείχος∙ ένα κοριτσάκι που κρατώντας μερικά μπαλόνια, ετοιμάζεται να πετάξει πάνω από το τείχος∙ δύο αγοράκια κρατώντας μπογιές ζωγραφίζουν μια ρωγμή στο τείχος: μέσα από τη ρωγμή ξεπροβάλλει ένας τροπικός παράδεισος.
Ο Banksy στο site του αναφέρει μια συνομιλία που είχε με έναν ηλικιωμένο Παλαιστίνιο ο οποίος αφού τον πλησίασε, του είπε ότι ο τοίχος μοιάζει πιο όμορφος με τα σχέδια του. Ο Banksy τον ευχαρίστησε. Η απάντηση του ντόπιου ήταν, "δε θέλουμε να δείχνει πιο όμορφος, μισούμε αυτόν τον τοίχο, go home". Όταν τη βαρβαρότητα (και τη τραγωδία που αυτή συνεπάγεται) δεν τη χωράει ο νους, στην τέχνη απομένει ένας άχαρος ρόλος. Φαντάζει μετέωρη, ακίνδυνη, περιττή. Η απόγνωση του Παλαιστίνιου δεν εκπλήσσει.
http://www.remaliaclub.gr/forum/showthread.php?t=4043
Ο Banksy στο site του αναφέρει μια συνομιλία που είχε με έναν ηλικιωμένο Παλαιστίνιο ο οποίος αφού τον πλησίασε, του είπε ότι ο τοίχος μοιάζει πιο όμορφος με τα σχέδια του. Ο Banksy τον ευχαρίστησε. Η απάντηση του ντόπιου ήταν, "δε θέλουμε να δείχνει πιο όμορφος, μισούμε αυτόν τον τοίχο, go home". Όταν τη βαρβαρότητα (και τη τραγωδία που αυτή συνεπάγεται) δεν τη χωράει ο νους, στην τέχνη απομένει ένας άχαρος ρόλος. Φαντάζει μετέωρη, ακίνδυνη, περιττή. Η απόγνωση του Παλαιστίνιου δεν εκπλήσσει.
http://www.remaliaclub.gr/forum/showthread.php?t=4043
 | This image has been resized.Click to view original image |
| This image has been resized.Click to view original image |
| This image has been resized.Click to view original image |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου