Ελευθεροτυπία, Σάββατο 5 Μαρτίου 2011
Ο θεατρικός εργασιακός Μεσαίωνας
Συμβάσεις που καταπατούνται. Πληρωμή με το «κομμάτι», ήτοι την παράσταση. Απλήρωτες πρόβες. Απλήρωτα εκτός έδρας. Αμοιβές χωρίς ένσημα ή ένσημα μόνο, χωρίς αμοιβή. Part time απασχόληση.
Ο κόσμος του θεάτρου δεν περίμενε το Μνημόνιο για να βογκήξει...
Σταματώ εδώ το ρεπορτάζ της καλής δημοσιογράφου κ. Κλεφτόγιαννη και παραπέμπω εδώ
όπου μπορείς να βρεις όλο το ρεπορτάζ (Είναι δισέλιδο και αναφέρεται κυρίως στην μετά την κρίση διαμορφωμένη κατάσταση στα θεατρικά μας πράγματα). Καταφεύγω στα "παλιά κιτάπια" μου και σε αποσπάσματα μιας οξυδερκέστατης παρέμβασης του Βασίλη Παπαβασιλείου στο "Αθηνόραμα" στα τέλη του 2008. Δεν ισχυρίζομαι ότι τα εργασιακά και κατ' επέκτασιν τα βιοποριστικά είναι υποδεέστερα, αντίθετα είναι τα σημαντικότερα καθώς έχουν να κάνουν και με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αλλά ωστόσο σ' αυτούς τους δύσκολους καιρούς, να δούμε τι πρέπει και τι θέλουμε ν α κ ά ν ο υ μ ε μ ε τ ο υ ς ε α υ τ ο ύ ς μ α ς κ α ι μ ε τ ο υ ς σ υ ν α ν θ ρ ώ π ο υ ς μ α ς, μιας και οι ναρκισσισμοί, οι ματαιοδοξίες, οι προσωπικές καριέρες σαρώνονται από τις αγορές...
‘’...Η μαζική παραγωγή ηθοποιών είναι ανακουφιστική για το σύστημα και την κοινωνία. Ο ηθοποιός λειτουργεί ως παράγων κοινωνικής ισορροπίας. Για να μιλήσω κυνικά, αν ήμουν ένας απολυταρχικός ηγεμόνας, θα ζητούσα να παράγουμε ως κράτος... ακόμη περισσότερους ηθοποιούς. Γιατί, ο ηθοποιός, ως ανθρώπινος τύπος, δεν θα απασχολήσει το σύστημα ποτέ. Το επάγγελμά του διαψεύδει προκαταβολικά οποιαδήποτε προσδοκία οικονομικού οφέλους. Ο ηθοποιός, ως ανθρώπινος τύπος, είναι αυτοενοχοποιημένος a priori, μέχρι ν’ αποδείξει την αξία του, γεγονός το οποίο δύσκολα θα συμβεί πριν πατήσει τα 30, ή 40 – και αν... Μέχρι τότε, κατά κανόνα, δεν θα διεκδικήσει μια θέση εργασίας ενοχλώντας το κράτος και δεν θα κατέβει σε πορείες όπως ένας ιδιωτικός υπάλληλος. Ο ηθοποιός θ’ αγωνιστεί για να υπάρξει στο χρηματιστήριο της αναγνωρισιμότητας. Θ’ αναλωθεί στο ν’ αποδείξει την αξία του διεκδικώντας έναν καλύτερο ρόλο σε μια θεατρική παραγωγή ή σ’ ένα τηλεοπτικό σίριαλ και θα προβεί στην χρηματοδότηση του εαυτού του και των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων του. Μιλάμε, κατ’ ουσίαν, για ένα «επάγγελμα» χωρίς οικονομική – εισοδηματική προοπτική, μόνον υπαρξιακή και εκφραστική...
...Ο επαγγελματισμός του ηθοποιού είναι μια πολύ σύνθετη υπόθεση. Ο νέος που εισέρχεται σε μια δραματική σχολή αρχικά θέτει υποψηφιότητα ως μαθητής της τέχνης. Αποφοιτώντας, γίνεται «υποψήφιος ηθοποιός». Από τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί τον εαυτό του αλλά και από τον τρόπο που το σύστημα και οι συναναστροφές του θα τον βοηθήσουν εξαρτάται η μετέπειτα πορεία του. Θα μπορέσει δηλαδή αυτός ο νέος άνθρωπος να συλλάβει το δεύτερο επίπεδο, το «κατά πόσο μπορώ ν’ αλλάξω ο ίδιος κάνοντας αυτήν τη δουλειά και κατά πόσο μπορώ ν’ αλλάξω εγώ αυτή τη δουλειά»; Μόνο έπειτα από 10 ή 15 χρόνια δημιουργικών συναναστροφών γίνεται κάποιος ηθοποιός και «υποψήφιος καλλιτέχνης»· όταν δηλαδή σταματήσει ν’ ασχολείται με την εκτόξευσή του σ’ αυτή την φανταστική ή πραγματική πασαρέλα του θεάτρου και περάσει στη βίωση της τέχνης του. Μόνο αν θραύσει το κέλυφος της αναγνώρισης, της επιβεβαίωσης και της αποδοχής, θ’ αρχίσει να εκπλήσσει τον εαυτό του. Ακόμη και τότε όμως η τέχνη του θα απειλείται συνεχώς από αυτό που τη συνιστά: το χειροκρότημα. «Πολλοί άνθρωποι του θεάτρου καταδίκασαν τον εαυτό τους στον – δια χειροκροτημάτων – θάνατο», όπως έλεγε ο Χάινερ Μίλερ...
...« Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς χρήμα, αλλά όχι χωρίς αναγνώριση», έλεγε ο Χέγκελ. Η στροφή προς το επάγγελμα του ηθοποιού, το οποίο δημιουργεί μια φαντασίωση status ότι «είμαι κάποιος», δικαιολογείται σε μια κοινωνία που γενικότερα, δεν εμφανίζει υψηλό συντελεστή παραγωγικών επενδύσεων... «Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δυο κατηγορίες: σ’ αυτούς που θέλουν να κάνουν κάτι και σ’ αυτούς που θέλουν να είναι κάποιοι», είπε ο Ζαν Μονέ. Οι νέοι άνθρωποι στην Ελλάδα δεν βλέπουν μπροστά τους δρόμους για να κάνουν κάτι και τους προτείνεται ένα μονοπάτι για να γίνουν κάποιοι – μια έστω στοιχειώδη σχέση απόλαυσης και οικονομικού αντικρίσματος. (Εδώ η έντονη γραμματοσειρά δική μου) Συνετέλεσε βέβαια σ’ αυτό και ο «εκδημοκρατισμός» του επαγγέλματος: η εκλαΐκευση της εικόνας του ηθοποιού μέσω της τηλεόρασης, που μεταμόρφωσε τις τελευταίες δεκαετίες τον τύπο του ανθρώπου-ηθοποιός...
...Η τηλεόραση, αυτή η κατασκευή φίλτρου πρόσληψης της πραγματικότητας, συνέδεσε την εικόνα του ηθοποιού με την αναγνωρισιμότητα και με κάποια εύθραυστα και πρόσκαιρα εχέγγυα οικονομικής αποδοτικότητας.’’
Βασίλης Παπαβασιλείου
(Από το «Αθηνόραμα», 6/11/08)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου