"Νεανίες "αντιστασιακοί" και αντιεμβολιαστικό "κίνημα"..." από τη φίλη στο fb και καθηγήτρια-φιλόλογο στο ΕΠΑΛ ΧΙΟΥ Sofia Lampiki (facebook, 30.9.2021)

 ..............................................................

Νεανίες "αντιστασιακοί" και αντιεμβολιαστικό "κίνημα"...

από τη φίλη στο fb και καθηγήτρια-φιλόλογο στο ΕΠΑΛ ΧΙΟΥ Sofia Lampiki (facebook, 30.9.2021)

Όταν τα πρωτοκλασσάτα στελέχη της ΧΑ κλείστηκαν φυλακή, στο φαντασιακό της ταραγμένης απολιτίκ πιτσιρικαρίας, στους λυσσασμένους για δράση στο δρόμο νεανίες, στους χουλιγκάνους που φανατίζονται έγιναν καταδιωκόμενοι αντιστασιακοί ήρωες οι φυλακισμένοι.

ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ μπορούσαν να αποδείξουν ότι είναι αντισυστημικοί,το Σύστημα τους φυλάκισε.

Αυτό ηρωοποίησε τους ναζί. Ξανά.

Η πανδημία έδωσε πρόσωπο στον αγώνα κατά του συστηματος που φυλάκισε τους δικούς τους, το ΜΗΤΣΟΤΑΚΗ ΓΑΜΙΕΣΑΙ έγινε μια κραυγή αντισυστημική κατά του ΠΘ που κατά τη γνώμη των μη εχόντων κριτική σκέψη νεαρών, φυλάκισε τους ήρωες τους.

Το τερατώδες λάθος άλλων πολιτικών χώρων να δώσουν υπόσταση και στήριξη στο αντιεμβολιαστικό κίνημα με σκοπό το ξήλωμα της κυβέρνησης έδωσε το επιθυμητό κατέβασμα στο δρόμο.

Απ' την ώρα που νέοι, λάτρεις της δράσης, με συγκεχυμένες πολιτικές ιδέες περί αντισυστημικότητας βγήκαν στο δρόμο, απ' τη στιγμή που άρχισαν οι διαδηλώσεις στο δρόμο και οι συγκρούσεις με τους μπάτσους, τα πράγματα πήραν το δρόμο τους, οι συμμορίες απέκτησαν υπόσταση και καθοδηγητές.

Ο καθένας ας αναλάβει την ευθύνη του.

Αυτά είχα να πω, αυτά λέω.

Κόψτε το λαιμό σας.

«Ραντεβού θανάτου» στο ΕΠΑΛ - γράφει ο Δημήτρης Πολιτάκης (www. lifo.gr, 30.9.2021)

...............................................................

«Ραντεβού θανάτου» στο ΕΠΑΛ

Το πιο ανησυχητικό είναι πως τέτοιοι νεανικοί θύλακες φασιστικής βίας αντιμετωπίζονται με ανεκτικότητα, ακόμα και με αποδοχή, από μεγάλο μέρος του κοινού που θεωρεί ότι απειλείται θανάσιμα από τους «άπλυτους» φοιτητές.

γράφει ο Δημήτρης Πολιτάκης (www. lifo.gr, 30.9.2021)

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΣΚΗΝΕΣ από τις άγριες συγκρούσεις με φόντο το ΕΠΑΛ Σταυρούπολης, νιώθει κανείς να κυριεύεται ως πολίτης και ως θεατής από μια έντονη αμηχανία και μια απόγνωση, καθώς αδυνατεί –λόγω ηλικίας, απόστασης, ελλιπούς ενημέρωσης– να καταλάβει τι ακριβώς είναι αυτό που βλέπει και, κυρίως, πώς φτάσαμε μέχρι εκεί. Να μετατρέπεται δηλαδή ένα σχολείο σε ορμητήριο εφήβων νεοναζί χούλιγκαν (συνδεδεμένων ενδεχομένως με τον οργανωμένο οπαδισμό) που αμύνονται περί πάτρης με κάθε μέσο, ενάντια στους «άπλυτους» διαδηλωτές.

Δεν πιστεύω καθόλου στη βολική και ύποπτη θεωρία των δύο άκρων, έχω ακούσει όμως μέσα στα χρόνια για διάφορες περιπτώσεις εφήβων που τη μία εβδομάδα δηλώνανε antifa και την επόμενη νεοναζί – ή το αντίστροφο. Σε κάποιες περιπτώσεις, χωρίς να έχουν προλάβει να αλλάξουν εμβλήματα, φετίχ και αξεσουάρ. Δεν είναι κάτι το πρωτοφανές, σ’ αυτές τις άστατες ηλικίες. Συμβαίνει κατ’ αντιστοιχία παντού στον κόσμο.

[...Αν αντέχει κανείς να ρίξει μια ματιά στα σχόλια κάτω από τα δημοσιεύματα για τα επεισόδια, θα αντιμετωπίσει ένα κύμα συμπαράστασης προς τους ανήλικους κουκουλοφόρους που έδωσαν το κατάλληλο μάθημα στους «άπλυτους» – ένας προσδιορισμός που έχει ξεφύγει από τα όρια της εθνικιστικής / ακροδεξιάς αργκό και έχει αγκαλιαστεί από όλες τις αποχρώσεις της δεξιάς αντίληψης...]

Και τις περισσότερες φορές δεν συμβαίνει κατόπιν σκέψης ή συνειδητοποίησης ή εξαιτίας κάποιου συνταρακτικά καθοριστικού περιστατικού που σου γυρίζει σε ευαίσθητη ηλικία το μυαλό ανάποδα, όπως συνήθως συμβαίνει στην μυθοπλασία. Συχνά έχει να κάνει με κάτι συγκυριακό: μια αλλαγή παρέας, κλίκας, διάθεσης, μια μετακίνηση σε άλλη γηπεδική φράξια.

Το ζήτημα δεν είναι η στράτευση και η παραμονή σε μια ιδεολογία αλλά σε μια αορίστως συγκρουσιακή και διαρκώς ετοιμοπόλεμη συνθήκη. Το ζήτημα είναι ποιος θα σε στρατολογήσει καλύτερα, και συχνά οι φασίστες έχουν το αβαντάζ μιας λούμπεν αυθεντικότητας στην αστοιχείωτη ρητορική τους.

Δεν υπονοώ με όλα αυτά ότι αυτά τα παιδιά έχουν το ακαταλόγιστο ή είναι αθώα θύματα ή έρμαια ενήλικων καθοδηγητών, επειδή είναι… παιδιά ή επειδή προέρχονται από υποβαθμισμένες συνοικίες, δυτικές ή άλλες (πόση ταξικότητα και πρόθεση χειραγώγησης κρύβουν τέτοιου είδους τοπικοί προσδιορισμοί). Για να μην ξεκινήσουμε με τα ταξικά στερεότυπα και τους συνειρμούς παραβατικότητας που προκαλεί στους πάσης φύσεως προνομιούχους και καλομαθημένους ο όρος ΕΠΑΛ.

Δεν είναι ανησυχητική μόνο η ιδέα ότι τα σπαράγματα του χρυσαυγιτισμού εξακολουθούν να βρίσκουν πεδίο ανάπτυξης στη δευτεροβάθμια τεχνική εκπαίδευση ή στις λαϊκές γειτονιές. Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι τέτοιοι νεανικοί θύλακες φασιστικής βίας, αντιμετωπίζονται με μια ευρεία ανεκτικότητα, ακόμα και αποδοχή, όταν συγκρούονται με το «αντίπαλο δέος».

Αν αντέχει κανείς να ρίξει μια ματιά στα σχόλια κάτω από τα δημοσιεύματα για τα επεισόδια, θα αντιμετωπίσει ένα κύμα συμπαράστασης προς τους ανήλικους κουκουλοφόρους που έδωσαν το κατάλληλο μάθημα στους «άπλυτους» – ένας προσδιορισμός που έχει ξεφύγει από τα όρια της εθνικιστικής / ακροδεξιάς αργκό και έχει αγκαλιαστεί από όλες τις αποχρώσεις της δεξιάς αντίληψης.

Μέχρι και στη Βουλή είχε ακουστεί ο όρος, όταν σε ανύποπτο χρόνο κ. Βελόπουλος άρχισε ξαφνικά να καταφέρεται από το βήμα ενάντια στις υπερβολικά χαλαρές ενδυματολογικές επιλογές μερίδας των συναδέλφων του, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Αναφέρομαι κυρίως στην αριστερή πλευρά, όπου νομίζουν ότι είναι αριστερός κάποιος όταν είναι άπλυτος».

Σ.Γαδέδη-Γ.Μουλουδάκης: "Cafe 1930" (A.Piazzolla) Γ.Μουλουδάκης & "Tango en Skai" (R.Dyens) Aπ' το άλμπουμ "City 1", ΣΕΙΡΙΟΣ 2004 (youtube)

 ...............................................................

Σ.Γαδέδη-Γ.Μουλουδάκης: Cafe 1930 (A.Piazzolla)

Aπ' το άλμπουμ "City 1", ΣΕΙΡΙΟΣ 2004.

Γ.Μουλουδάκης - Tango en Skai (R.Dyens)

Aπ' το άλμπουμ "City 1", ΣΕΙΡΙΟΣ 2004.

"Σήψη και μεταδημοκρατία" έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 27.9.2021)

 ..............................................................

             Σήψη και μεταδημοκρατία

έγραψε ο Τάσος Τσακίρογλου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 27.9.2021)

Η κατάσταση στην Ελλάδα επί διακυβέρνησης Ν.Δ. και Κυριάκου Μητσοτάκη τα δύο τελευταία χρόνια κορυφώνει την πορεία της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας προς ένα κανονικό μεταδημοκρατικό καθεστώς, όπως αυτό που περιγράφει ο Κόλιν Κράουτς στο βιβλίο του «Μεταδημοκρατία» (εκδόσεις Εκκρεμές) και από πολιτική άποψη συνιστά ένα σοβαρό πισωγύρισμα για τη μεγάλη λαϊκή πλειοψηφία.

Η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ ή το προ καιρού «χάρισμα» των ΕΛΠΕ στον όμιλο Λάτση καταδεικνύουν την ιδεοληψία της συγκεκριμένης κυβέρνησης, αλλά και τη διαπλοκή με το μεγάλο κεφάλαιο, στο όνομα του οποίου και λειτουργεί.

Το κράτος διοικείται από τεχνοκράτες και μάνατζερ, οι οποίοι τοποθετούνται επί τούτω σε θέσεις-κλειδιά για να διεκπεραιώσουν συγκεκριμένη «βρομοδουλειά», ενώ σε κομβικά υπουργεία τοποθετούνται άνθρωποι εμμονικοί με την «ελεύθερη αγορά» και τις «επιχειρήσεις», όπως ο Αδωνις Γεωργιάδης και ο Κωστής Χατζηδάκης. Για τον τελευταίο θα είχε ενδιαφέρον ένα μελλοντικό ειδικό δικαστήριο να υπολογίσει τις απώλειες του Δημοσίου λόγω των πράξεων ή των παραλείψεών του, π.χ. με την πώληση της Ολυμπιακής και τη μετατροπή της Aegean ουσιαστικά σε μονοπώλιο ή τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις που προωθεί μανιωδώς, ωφελώντας με δισεκατομμύρια τις επιχειρήσεις και βλάπτοντας τα δημόσια έσοδα.

Κομβικός είναι σε συνθήκες μεταδημοκρατίας και ο ρόλος των ΜΜΕ, τα οποία η κυβέρνηση μπουκώνει με δημόσιο χρήμα για να «ευλογάνε» από το πρωί ώς το βράδυ τα πεπραγμένα της και να προφυλάσσουν τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς από κάθε κριτική, δημιουργώντας ένα «αντικολλητικό» σύστημα Teflon στην εικόνα τους.

Η ανάθεση της αναδάσωσης των καμένων του καλοκαιριού σε ιδιώτες είναι ενδεικτική του βάθους της σήψης αυτού του μεταδημοκρατικού καθεστώτος.

"Ο ακέραιος κυρ-Αλέξανδρος" κείμενο του Νίκου Καρούζου (1926-1990) - από τη φίλη στο fb Natassa Zouzoula (facebook, 28.9.2021)

 ..............................................................

Νίκος Καρούζος (1926-1990)

Επεκτείνομεν σήμερον επικινδύνως την κυριαρχίαν μας επί της φύσεως, εκτοπίζομεν αυτήν καθ’ ημέραν και βαναυσότερον. Εξοντώνομεν τα δύστηνα όρη και, τρισχειρότεροι του Τζακ εκείνου του Αντεροβγάλτη, κρεουργούμεν ελαφρά τη καρδία τα πανάγια δάση. Καταστρέφομεν εκτάσεις και εκτάσεις, δια να υψώνομεν κατ’ αριθμόν μέγαν και αεί συντελούμενον πελώρια κυτία σπίρτων, τας λεγομένας πολυκατοικίας ή τους ακόρεστους πύργους, ως εκείνος ο ανθελληνικώτατος των Αμπελοκήπων, αφανίζοντες ταυτοχρόνως τον άσπιλον και όλως αδιαμαρτύρητον αέρα δια θαυμασίων καυσαερίων, ενώ παραλλήλως μολύνομεν εκ συστήματος την θάλασσαν, την δήθεν ηγαπημένην και δια κοπρώδους σωρείας ελαφρών ασμάτων μονοτόνως εξυμνουμένην – εξελίξεις, λέγουν αι οποίαι, όμως, προσθέτομεν ημείς και δεν σφαλλόμεθα, προσφέρουν και εις αυτούς ακόμη τους λαύρους και γαυριώντας εξελικτικούς ερεβώδη απελπισίαν, εξελίξεις, βεβαίως, και αύριον ή μεθαύριον – ιδικαί μας αι ασθμαίνουσαι ως αραβικαί φορβάδες δεκαετίαι και τας εύχομαι δι’ όλους πολλάς εκ βαθέων καρδίας – θα έχωμεν αεροβιομηχανίας, λόγου χάριν, και θα αγοράζομεν «καθαρόν αέρα Ολύμπου» και «καθαρόν αέρα Ιμαλαΐων», εντός πλαστικού πιθανώς ή και φιάλης, χαράς ευαγγέλια μάλιστα δια τας εταιρείας διαφημίσεων, την αφόρητον τηλεόρασιν, όσον και την φορητήν, και τα συναφή τούτων…

(…...) Σημειούμεν εν τούτοις μετά πολλής της θλίψεως ότι οπουδήποτε και να φτάση ο άνθρωπος τα αυτά ή και χειρότερα θα πράξη, συνεχίζων εξαιρέτως την μελαγχολικήν ιστορίαν της κτητικότητος.

 

(.......) Ήδη δε το όνειρον πολλών ανθρώπων αφυπνιζομένων είναι μόλις ένα χωραφάκι με πενιχρόν οικίσκον εις τας νήσους ή την χερσαίαν ύπαιθρον, αλλ’ όμως βεβαιωθήτωσαν άπαντες ότι προς αυτήν την κατεύθυνσιν η αντίστασις αποβαίνει ματαία, διότι η μάχη πρέπει να δοθεί εντός της ίδιας της κολάσεως, η οποία, εάν την αφήσομεν αμέριμνοι να επεκτείνεται και να επεκτείνεται, θα κατακαλύψη μίαν ημέραν με τας πολλαπλασιαζομένας αυτής φλόγας και το λυτρωτικόν χωραφάκι μας και τον οικίσκον…

Κατακλείοντες την ζοφεράν αυτήν ομιλίαν, μνημονεύομεν σχετικόν προς τας ανωτέρω σκέψεις μας ποιημάτιον, το οποίον παλαιότερον εφιλοτεχνήσαμεν υπό τον τίτλον «Ο άκέραιος κυρ Αλέξανδρος»:

[…]

Ήδη τα θύματα της Προόδου που πρόωρα σκουριάζει

πάνε στην πατρίδα του τη Σκιάθο

κι αγοράζουν ελπίζοντας οικόπεδα

πάνε για λίγο αεράκι λίγη θάλασσα και φρέσκο φεγγάρι.

Μα είν’ αδύνατο να κοροϊδέψουμε τη ρημαγμένη φύση

με ξυπόλυτα Σαββατοκύριακα και με τροχόσπιτα.

Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος

εκείνος ο περιούσιος Παπαδιαμάντης

και το κεράκι μας ακόμη δεν το θέλει.

Νίκος Καρούζος

(Περιοδικό Σπείρα, τεύχος 2, Ιούνιος 1975 σελ. 108-109)

Σπαράγματα της ποίησης του Νίκου Καρούζου (1926-1990) από τους: Α΄ (1961-1978) και Β΄ (1979-1991), τόμους . Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ . Από τον Σπύρο Αντωνόπουλο (facebook, 28.9.2021)

 ...............................................................

ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ (17.7.1926-28.9.1990)

Πιο κάτω μερικά σπαράγματα της ποίησής του.
από τους: Α΄ (1961-1978) και Β΄ (1979-1991), τόμους .
Εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ .
Η επιλογή δική μου, που με κόπο συνέλεξα και από τους δυο τόμους.
Προσφορά στους φίλους / λες μου, όχι μόνο της ποίησης αλλά προς όλους:

Α΄ ΤΟΜΟΣ

Θα περάσουν αποπάνω μας όλοι οι τροχοί
στο τέλος
τα ίδια τα όνειρά μας θα μας σώσουν...
Δεν είναι φορτίο για τη χώρα των αγγέλλων
η απελπισία….
(Τα Πουλιά το Δέλεαρ του Θεού -2- τ.Α’ , σελ.17)
================================
Μην του μιλάτε είναι άνεργος
τα χέρια στις τσέπες του
σαν δυο χειροβομβίδες.
Μην του μιλάτε δε μιλούν στους καθρέφτες.
(Εικόνα τ.Α’ , σελ.30)
==============================
Κοιτάζαμε τον ήλιο γαλανή Μαρία στις κορφές
η αύρα του καλοκαιριού κυμάτιζε το πουκάμισό μου στα στήθη.
Εγώ είπα Κύριε
τούτο το κυμάτισμα είναι η ποίηση.
(Των Σπαραγμένων Χαραυγή τ.Α’ , σελ.49)
============================
…Η συμφορά με γήινο χρώμα
τυλίγεται και ξετυλίγεται στο δέντρο.
Ω δύναμη της ζωής
Λιώσε της συμφοράς το κεφάλι.
(Το δέντρο των αγνοημάτων τ.Α’ , σελ.60
=============================
Χάθηκε αυτός ο οδοιπόρος.
Είχε συνάξει λίγα φύλλα
ένα κλαδί γεμάτο φως
είχε πονέσει.
Και τώρα χάθηκε…
Αγγίζοντας αληθινά πουλιά στο έρεβος
αγγίζει νέους ουρανούς
η προσευχή του μάχη.
Έαρ μικρό έαρ βαθύ έαρ συντετριμμένο.
(Άσμα μικρό τ.Α’ , σελ.62-63))
============================
…Τόλμες είναι τα μέταλλα που γίνονται
χρυσάφι με τη λίθο της ψυχής.
Πόσο ψηλά φτερουγίζει ο μάγος
δεν το ξέρουν οι εξουσίες.
(Η Ταυτότητα του Μάγου τ.Α’ , σελ.86)
==============================
… Πράξε τ’ αστέρια
όπως το ψάρι σπαρταρά έξω απ’ τη θάλασσα
ζητώντας να γυρίσει καθώς με λέξεις
η ποίηση σπαρταρά να επιστρέψει.
Γιατί απόσπασες ομορφιά του θεού και την οφείλεις.
Μισεί τη μαύρη φυλακή που είναι κλεισμένη
και θέλει τα φτερά η ορμή του στήθους.
( Στην Ασίνη οι Πορτοκαλιές τ.Α’ , σελ.84)
===============================
Διαβαίνω ἀγιάτρευτος μέσ᾿ στ᾿ ὄνειρό μου
σὲ δίχτυ μόνος της πρώτης σιωπῆς
ἔδειξα τὰ πτηνὰ διχάζεται ὁ δρόμος
ἡ ἀλήθεια φαρδαίνει πάντα τὴν ορμή.
Κ᾿ ἡ μοῖρα τῶν ἄστρων
θὰ εἶναι τέφρα θὰ εἶναι μία μεγάλη πυρικὴ
τώρα μαθαίνω τὸ αἷμα μου
δίχως τοὺς δροσεροὺς ὑάκινθους
τώρα σὲ βλέπω δρόμε τοῦ καλoῦ σὰν εἰδοποίηση
μὲ κρίνους
ἔχοντας τὸ σακούλι τ᾿ ἀναστεναγμοῦ
κι ὅλο πηγαίνω
πηγαίνω
στὶς
πηγές.
(Ἔρημος σὰν τὴ βροχή τ.Α σελ102)
===============================
Δέντρο σε κίτρινες χαρές
κι η θερινή αναρρίχηση φυτού με μοβ ανθάκια
πάνω στα ωραία κλαδιά.
Η φύση επιβάλλει τα χρώματα χωρίς αντίρρηση.
(Τόσον Αθώα Δύναμη τ.Α σελ. 117)
===============================
Χαραυγή και τα δέντρα θαλάσσια…
Η ώρα του Παράδεισου ροδίζει ελαφρά
μεσ’ στη γενετήσια καθαρότητα
που λειτουργεί στα νερά.
Τι γλυκειά μητέρα η αύρα κι ο ήλιος ευγενής…
Δεν κεράστηκε ο άνθρωπος
όσο μεσ’ στο ξημέρωμα.
(Αντικρίζω Μόνος τ.Α σελ.154)
=============================
Ας μην αφήνουμε το μέλλον ανυπεράσπιστο…
(Ησυχαστικόν τ. Α σελ.232)
===============================
…Χωρίς τη γνώση της φωτιάς ωραιότερα καιγόμαστε…
(Ορυκτός Ουρανός τ.Α’ σελ.247)
===============================
… Μη με διαβάζετε
όταν
έχετε
δίκιο.
Μη με διαβάζετε όταν
δεν ήρθατε σε ρήξη με το σώμα…
Ώρα να πηγαίνω
δεν έχω άλλο στήθος.
(Ρομαντικός Επίλογος τ.Α’ σελ. 248
==============================
Αν δεν πεθαίνει κάτι - είν’ η μοναξιά μας.
(Οι Άνθρωποι των Επιρρημάτων τ.Α’ σελ.276)
=================================
… Κανένα φως δε φώτισε με φως τον εαυτό του…
(Η Παγίδα τ.Α σελ. 304)
=================================
Τι ωραία κι αργά κατηφόριζε
στον ουράνιο θόλο το φεγγάρι
πλένοντας άλλη μια φορά την τόση πραγματικότητα
(Κυκεώνας τ.Α’ σελ.311
==============================
… Ο ακέραιος κυρ Αλέξανδρος
εκείνος ο περιούσιος Παπαδιαμάντης
και το κεράκι μας ακόμη δεν το θέλει.
(Ο Ακέραιος κυρ Αλέξανδρος τ. Α σελ.312)
==================================

Β΄ΤΟΜΟΣ

 
Πολύκρουνη η θύελλα σπάζει τα ματογυάλια της κι ο μέγας
τρόμος αδράχνει τα μελλούμενα
σχηματίζοντας αποστήματα στη μνήμη
(Η Έναστρη Φωτογένεια τ. Β’ σελ.9 ΙΚΑΡΟΣ)
=============================
… Ήτανε, λέει, δουλειά μας η ποίηση και αφήναμε την αλήθεια
να τρέχει από το χαλασμένο καζανάκι.
(Σταθμίζοντας ή κάπως έτσι τ. Β’ σελ.15 ΙΚΑΡΟΣ)
===============================
Υπάρχει άραγε σχέση ευγνωμοσύνης ανάμεσα
στη χαρμόσυνη μέλισσα και σε ένα λουλούδι;
Παρωδία της άχραντης διάρκειας ο χρόνος
κορσέδες τα δευτερόλεπτα.
(Το τίποτα προπορεύεται και έπεται τ. Β’ σελ.17, ΙΚΑΡΟΣ)
===========================
Τι είν’ η τόση λογική; Δεν είναι μια πετυχημένη
παραφροσύνη;
Στο κάθε πυροτέχνημα η νύχτα νύχτα ξαναμένει…
(Γράφοντας εκδικούμαστε τα πράγματα τ. Β’ σελ.18 ΙΚΑΡΟΣ)
===============================
Το Σείριο και τον Αντάρη τον αποτρόπαιο
λιανίζοντας το ύψος ανεχόρταγα
με μια παμπάλαια χακί ντακότα την ποίηση.
(Αναφέρομαι στα λεγόμενα ύψη. τ. Β’ σελ.20 ΙΚΑΡΟΣ)
==============================
Φεύγω απ’ το στόμα μου φεύγω απ’ το μυαλό μου
δεν έχει όρια η κωμωδία της γλώσσας
τα διάπυρα σημάδια του Δήθεν εντειχισμένα στο στήθος.
Φεύγω απ’ τα χέρια μου φεύγω απ’ τη στύση
διατρέχοντας ηχηρά το νευρικό μου σύστημα
Είμαι σαν άκοπο βιβλίο που πάλιωσε
στα μαυρισμένα ράφια της θεότητας
διαθέτω μονάχα την Άνοιξη διαθέτω τ’ αστέρια
είμαι άλλωστε εγώ που ταρίχευσα
μαζεύοντας όσο μπόρεσα χημικό σκοτάδι –
την καθημερινότητα.
(Φοβερός από μειλιχιότητα , τ.Β’ σελ.21 ΙΚΑΡΟΣ)
===========================
Θα ναυλώσω ένα σύστημα φιλοσοφίας
για να πάω ταξίδι στα ξωτικά κείνα μέρη στα απώτερα
Λάθη.
Η κωμωδία παίζεται στο σύνολο της γεωγραφίας
κι ανελέητα η ζωή πολιορκεί
τα νεκροταφεία με μαρμαράδικα.
Πεσμένος ένα όμορφος ανάπαιστος ανάμεσα στα κυπαρίσσια.
(Οπτική αγωνία , τ. Β’ σελ.22 , ΙΚΑΡΟΣ)
=============================
… κάθε χιλιόμετρο μέλλον ένας βραδύκαυστος θάνατος..
(Να γύριζα στο Τίποτα , τ.Β’ σελ.23 , ΙΚΑΡΟΣ)
==============================
… Γιατί η γλώσσα ειν’ η αχόρταγη
μοιχαλίδα του Πραγματικού
με αρίφνητα ψέματα προσπαθώντας
να περισώσει το γάμο της..
(Πήλινο Αγαλματίδιοα , τ. Β’ σελ.26 , Ικαρος)
===========================
Το γεγονός που οι λέξεις με εγκαταλείπουν
έρχεται επάνω μου ωσάν συρτή ταφόπετρα.
(Αρχαϊκόν τ. Β’ , σελ.31. ΙΚΑΡΟΣ)
=========================
…στομαχικές θεωρίες και νεύρωση της άτεκνης διαλεκτικής
εσένα όμως παλίρροια του έρωτα…
…Τόπος της θύελλας η Ιστορία
την ώρα που φιλώ τα χείλη σου…
(Οι Επενδύσεις μου στην Κόλαση , τ.Β’ , σελ. 33 ΙΚΑΡΟΣ)
===============================
…τέχνη είναι η συγκίνηση που σε τινάζει πάντα στον αέρα…
(Η αγαλλίαση που με δέρνει τ.Β’ , σελ.41 , ΙΚΑΡΟΣ)
==================================
…Οσμίζομαι καταιγίδα στο έπακρο
Μα η καρδιά μου απουσιάζει στα αγριολούλουδα.
(Παυσίπονον τ. Β’ σελ.44 ΙΚΑΡΟΣ)
==========================
…το οιδιπόδειο του γιασεμιού με τη σελήνη…
(Κροταφική κατάσταση , τ.Β’ σελ.54 ΙΚΑΡΟΣ)
=================================
…Εβγάτε όξω, ρε μανάρια , απ’ τις λέξεις
εβγάτε όξω δίχως πουκάμισα
στους μεγάλους αγώνες της ορατότητας.
(Προϊστορία Ποιήματος , τ.Β’ , σελ68 ΙΚΑΡΟΣ)
=========================
Τι ρητορεία για το φως
τι φλυαρία για τη νύχτα…
Τα νεροπούλια ξαφνικά φτεροκόπησαν
Απ’ το νερένιο μυαλό μου.
Θα ‘θελα να κατουρήσω επαρκώς την ευτυχία σας.
( Ab Ovo τ. Β΄σελ.69 , ΙΚΑΡΟΣ)
========================
…ευλογία Κυρίου τα μυδράλια
η λεπταίσθητη Ρόζα Λούξεμπουργκ
αυτή η άγια γυναίκα με την άγια βαρβαρότητα…
…θα θελα λίγο δυναμίτη θα θελα μιαν έκρηξη
που να σκορπίσει το χειρότερο θάνατο στα βολέματά σας.
(Κρώξιμο σε ένα σπουδαστήριο τ. Β’ , σελ.71 ΙΚΑΡΟΣ)
=================================
Ο ποιητής δεν μπορεί να γλυτώσει από τα πράγματα
σαν τον κακότυχο Αβεσσαλώμ απ΄ τα κλαδιά τους
είν’ η μαβιά του χαίτη η αξόδευτη πιασμένη.
(Θλάση Θεωρήματος , τ. Β΄, σελ. 76 ΙΚΑΡΟΣ)
============================
…κολατσίζω πρωινό απόλυτο Μηδέν ακουμπισμένος
απάνω στη συμφορά μου να υπάρχω.
(Γλαφυρό τουφέκι, τ.Β΄σελ.88 ΙΚΑΡΟΣ)
==============================
…Την καλησπέρα μου στα ιδανικά σας…
(Αλλόφρονας Ιούλιος, τ. Β΄σελ.123 ΙΚΑΡΟΣ)
============================
Εκείνος που γράφει ποιήματα
είναι ακριβώς εκείνος
που περνά αφοβος από νεκροταφείο τη νύχτα.
(Κοντά στον κάθε ήλιο, τ.Β΄σελ. 196 ΙΚΑΡΟΣ)
===============================
η ιστορία
φυσικά δεν μας περιμένει
στη στάση του τρόλεϊ
( τ. Β΄σελ.203 ΙΚΑΡΟΣ)
==========================
τουτ΄η χώρα που παιδεύει τα δροσερά ελληνόπουλα
κι ανεμίζει τους αμέτρητους γραικύλους.
(Αρνησίκακος , τ.Β΄σελ.201 ΙΚΑΡΟΣ)
========================
Κι όλα με στέλνουν έρημο στην ερημιά μου.
Μαζεύεται σιγά- σιγά η καταιγίδα.
Σηκώνω τα μάτια και τη βλέπω:
Θα ξεσπάσει.
(Κι άλλες ακόμη λέξεις, τ. Β’ σελ.266 ΙΚΑΡΟΣ)
================================
Αχ ναι! Πετούσαν έρημα των πουλιών τα σμήνη
κι όταν αποχάθηκαν
η καθαρότητα τ’ ουρανού δεν κηλιδώθηκε από ίχνη.
Να παγιδεύεις το αόρατο στην ορατότητα.
(Εντύπωση, τ.β» σελ.483 ΙΚΑΡΟΣ)

...........................................................

Στις φωτογραφίες :
Οι δυο του τόμοι από τις εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ

Επετειακό αφιέρωμα στη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια - από την καθηγήτρια Μ.Ε. και φίλη στο fb Sofia Lampiki (facebook, 27.9.2021)

 ...............................................................

Επετειακό αφιέρωμα στη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια

από την καθηγήτρια Μ.Ε. και φίλη στο fb Sofia Lampiki (facebook, 27.9.2021)

1831, 27/9

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, πρώτος Κυβερνήτης του νεότερου Ελληνικού Κράτους, βγαίνει πρωί ακόμη από την οικία του, στο Ναύπλιο, το «Κυβερνείο», που βρίσκεται (ακόμη) στη σημερινή πλατεία Τριών Ναυάρχων και κατευθύνεται στο ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Ο Καποδίστριας συνοδεύεται από δύο σωματοφύλακες: τον 31χρονο μονόχειρα Γεώργιο Κοζώνη, που έχασε το χέρι του κατά τη διάρκεια των μαχών στην Επανάσταση και τον Δημήτριο Λεωνίδη.

Ο Καποδίστριας πλησιάζει στην είσοδο του ναού και βγάζει το καπέλο του για να μπει μέσα. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τον αρπάζει με δύναμη από το αριστερό χέρι και τον πυροβολεί στην βάση του κρανίου, ενώ ο Γιώργης Μαυρομιχάλης του καρφώνει το μαχαίρι στη βουβωνική χώρα. Στη δολοφονική επίθεση συμμετέχει κι ένας από τους φρουρούς των Μαυρομιχαλαίων, ο Ι. Καραγιάννης, που πυροβολεί εναντίον των σωματοφυλάκων του Καποδίστρια· η σφαίρα του καρφώνεται (και υπάρχει μέχρι σήμερα) στον τοίχο, δίπλα ακριβώς από την είσοδο του ναού.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας πέφτει νεκρός, ενώ ο Κοζώνης κυνηγά τους δολοφόνους. Πυροβολεί τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη και η σφαίρα τον βρίσκει στην πλάτη. Ο στρατηγός Φωτομάρας τον πλησιάζει και τον πυροβολεί ξανά ενώ το οργισμένο πλήθος, που τον καταδιώκει τον φθάνει και τον χτυπά με λύσσα· το πλήθος τον σέρνει, νεκρό πιά, μέχρι την πλατεία του Πλάτανου και στη συνέχεια τον πετάει από τα τείχη του φρουρίου στη θάλασσα. Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης καταφεύγει στο κτίριο της γαλλικής πρεσβείας, στην οδό Σταϊκόπουλου και στη συνέχεια παραδίδεται στις Αρχές και καταδικάζεται σε θάνατο. Τουφεκίστηκε στο Ιτς Καλέ λίγες μέρες μετά.

Η προσπάθεια του Κυβερνήτη να πάρει απ' τα χέρια των προκρίτων τη συλλογή φόρων και να την μεταφέρει κεντρικά στο ελληνικό κράτος, ήταν η αιτία της δολοφονίας.

Η διαμάχη των Μαυρομιχαλαίων, που ήταν οι φεουδάρχες της Μάνης με τον Καποδίστρια ήταν γνωστή σε όλους και άρχισε από το 1830 όταν ο Κυβερνήτης επιχείρησε να αφαιρέσει τα προνόμια από τους δασμούς και τη φορολογία που απολάμβαναν πολλοί Μανιάτες. Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, οι Μαυρομιχαλαίοι τρέπουν σε φυγή του κυβερνητικούς υπαλλήλους που έχουν μεταβεί στην Μάνη για την συλλογή φόρων. Τον Δεκέμβριο ξεσπούν ταραχές στο Λιμένι και οι στασιαστές σχεδιάζουν ανοιχτά πλέον να ανατρέψουν τον Ιωάννη Καποδίστρια.

Λέγεται ότι πίσω απ' τη δολοφονία κρύβονται και Αγγλία και Γαλλία για να αφαιρέσουν την επιρροή της Ρωσίας στην Ελλάδα μέσω του Καποδίστρια.

Ο κυβερνήτης ήταν γνωστός για τη φιλοπατρία του, για την ανιδιοτέλεια του και την προσπάθεια του να οργανώσει το παντελώς διαλυμένο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Στα αρνητικά του χρεώνεται η αυταρχικοτητα του αλλά και ο συγκεντρωτισμός του.

Αποτελεί μάλιστα παράδοξο το γιατί ο άνθρωπος που έφτιαξε το σύστημα των καντονίων στην Ελβετία δεν επέλεξε και κάτι αντίστοιχο για την Ελλάδα που έβριθε τοπικισμών αλλά επέλεξε ένα κεντρικό κρατος με απόλυτο έλεγχο απ' την πρωτεύουσα, κάτι που ισχύει και σήμερα στη χώρα.

Μετά τον θάνατο του αναλαμβάνει, αλλάζοντας το Πολίτευμα, εγκάθετος βασιλεύς τοποθετημένος απ τις Μεγάλες Δυνάμεις.

Συνέντευξη του Τούρκου ιστορικού Σουκρού Ιλιτζάκ στη Μαρία Αδαμοπούλου ("ΤΑ ΝΕΑ", 25-26.9.2021)

...............................................................

Αν δεν είχα αναζητήσει στο Διαδίκτυο φωτογραφίες του ώστε να τον αναγνωρίσω, δεν θα πίστευα ότι ο άνδρας με όψη βορειοευρωπαίου - ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα και γαλανά μάτια- που μόλις είχε περάσει την πόρτα του κήπου του Νομισματικού Μουσείου ήταν ο Τούρκος ιστορικός Şükrü Ilıcak Σουκρού Ιλιτζάκ. “Δεν είμαι τουρκόφατσα, ε;” μου είπε γελώντας με βαριά μεν προφορά αλλά σε άπταιστα ελληνικά, ενώ παρήγγελνε έναν διπλό ελληνικό. Η απάντηση στο έκπληκτο βλέμμα μου ήρθε με χιούμορ. “Μη δημιουργήσουμε τώρα και διπλωματικό επεισόδιο για έναν καφέ…”

Η πρόκληση άλλωστε δεν φαίνεται να είναι στις προθέσεις του παρόλο που το επιστημονικό του πεδίο, η μελέτη της Ελληνικής Επανάστασης υπό το βλέμμα των Οθωμανών - που ήταν και το θέμα της διδακτορικής του διατριβής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ- θα αποτελούσε πιθανόν πρόσφορο έδαφος.

Όπως επίσης το έργο που μόλις ολοκλήρωσε και έδωσε την αφορμή για αυτή τη συζήτηση: μία δίτομη έκδοση 1.700 σελίδων που περιλαμβάνει τη μεταγραφή σε λατινικούς χαρακτήρες, την αγγλική μετάφραση και τον πλήρη σχολιασμό 700 οθωμανικών εγγράφων τα οποία αφορούν στην Επανάσταση και βρίσκονται στα κρατικά οθωμανικά αρχεία στην Κωνσταντινούπολη. Τα έγγραφα αυτά βρίσκονται βιβλιοδετημένα σε 33 τόμους και αριθμούν 4.352 σελίδες με περίπου 8.000 εντολές που αρχειοθετούνταν στο γραφείο του Μεγάλου Βεζίρη. “Πρόκειται για μια θάλασσα πληροφοριών μέσα από τις οποίες μπορούμε να δούμε τις εξελίξεις στο οθωμανικό κράτος σχεδόν σε καθημερινή βάση” εξηγεί τη σημασία των εγγράφων ο Σουκρού Ιλιτζάκ. Στις αρχές του 2016, όταν εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Ελλάδα, πρότεινε στο Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη το συγκεκριμένο διεθνών προδιαγραφών εγχείρημα ενόψει της επετείου για τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης. Η ανταπόκριση εκ μέρους της ηγεσίας του ελληνικού φορέα υπήρξε άμεσα θετική και το αποτέλεσμα εκτός από την έντυπη έκδοση υπό τον τίτλο “Αυτοί οι Άπιστοι Έλληνες”: Η Ελληνική Επανάσταση μέσα από τα Οθωμανικά Αρχεία” (εκδ. Brill) είναι αναρτημένο στο διαδίκτυο με δωρεάν πρόσβαση για όλους (https://brill.com/view/title/60933).

- Αλλάζει το αφήγημα της Επανάστασης μετά την μελέτη αυτών των εγγράφων;

Δεν μας αλλάζουν την κοσμοθεωρία, αλλά διευρύνουν και εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας επειδή καταλαβαίνουμε τί συνέβαινε στην αυτοκρατορία την εποχή της Επανάστασης και εν τέλει για ποιο λόγο πέτυχε. Στην κυρίαρχη ελληνική ιστοριογραφία, ξέρετε, λείπει η γενική εικόνα. Η επανάσταση δεν έγινε σε άλλο πλανήτη, αλλά στην επαρχία μιας αυτοκρατορίας. Η ιστοριογραφία όμως μοιάζει σαν να μετατοπίζει την Ελληνική Επανάσταση σε μία άλλη σφαίρα, που έχει δικό της χωροχρόνο. Η κυρίαρχη ελληνική ιστοριογραφία μας δείχνει γραμμικά την πορεία του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όμως υπήρχαν πολλές παρενθέσεις σε αυτή τη διαδρομή και πολλά σκαμπανεβάσματα τα οποία έχει παραβλέψει.

- Κατά συνέπεια οι Έλληνες έχουμε μια διαστρεβλωμένη εικόνα για την Ιστορία;

Εθνοκεντρική θα έλεγα. Απο-οθωμανοποιημένη. Αυτή η εθνική/εθνικιστική προσέγγιση στην Ιστορία είναι ένα σύνηθες φαινόμενο και το συναντάμε κυρίως σε έθνη που είναι σε αντιπαράθεση.

- Οι Τούρκοι τι γνωρίζουν για την Ελληνική Επανάσταση;

Δεν έχουν καμία ιδέα. Όταν ξεκίνησα την έρευνα μου δεν θυμόμουν να την έχουμε διδαχθεί στο σχολείο. Αναζήτησα τα σχολικά βιβλία και της εποχής μου και τα σημερινά και διαπίστωσα ότι μόνο μιάμιση σελίδα είναι αφιερωμένη στην Ελληνική Επανάσταση. Δεν βρίσκεται στην ατζέντα των Τούρκων. Ο μέσος Τούρκος θα δυσκολευόταν να απαντήσει στην ερώτηση “ποια είναι η πρωτεύουσα της Ελλάδας;”. Ο μέσος Έλληνας έχει μια ισχυρή γνώμη για την Τουρκία, την ιστορία και τον Ερντογάν. Ο μέσος Τούρκος δεν ενδιαφέρεται για τα τεκταινόμενα στην Ελλάδα.

 

- Που οφείλεται αυτή η στάση;

Δεν έχω συγκεκριμένη απάντηση. Ίσως η Επανάσταση έχει διαγραφεί από την τουρκική ιστορική μνήμη επειδή οι εθνοκεντρικές αφηγήσεις δεν δέχονται ευγενικά τις ήττες.

- Για ποιο λόγο, λοιπόν, ξέσπασε η Επανάσταση τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή;

Πρέπει να πάμε μια δεκαετία πίσω. Τον Φεβρουάριο του 1813 μια φατρία στην Υψηλή Πύλη βρήκε την ευκαιρία για να εκτοπίσει τους επαρχιακούς “ηγεμόνες”, τους Αγιάνηδες. Επρόκειτο για τεράστιες οικογένειες, φανταστείτε τους σαν τους δούκες της Αγγλίας, που κρατούσαν την οικονομική, στρατιωτική και πολιτική δύναμη σε κάθε γωνιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ένας από αυτούς - και ο μεγαλύτερος στόχος της κεντρικής εξουσίας επειδή κατείχε μεγάλο μέρος των ευρωπαϊκών εδαφών ήταν ο Αλή Πασάς.

Χωρίς τη βοήθεια των Αγιάνηδων η Υψηλή Πύλη δεν είχε ελπίδα επιβίωσης και χωρίς τη βοήθεια τους δεν μπορούσε ούτε να συγκεντρώσει στρατό, ούτε να συλλέξει φόρους. Μετά από τον Ρωσο-οθωμανικό πόλεμο (1806-1812) η Υψηλή Πύλη βρήκε τις κατάλληλες συνθήκες για να συγκεντρώσει την εξουσία στο κέντρο. Η εξόντωση των Αγιάνηδων εξελίχθηκε όμως σε έναν κανονικό εμφύλιο μιας δεκαετίας στο πλαίσιο του οποίου καταστράφηκαν μεγάλα τμήματα της αυτοκρατορίας. Πολεμούσαν στρατοί με χιλιάδες άνδρες: Κούρδοι, Λαζοί, Γεωργιανοί, Άραβες, Αλβανοί… Όταν ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση η Υψηλή Πύλη είχε ήδη εξαντληθεί και δεν μπορούσε να στρατολογήσει. Η αυτοκρατορία ήταν πλέον ένας χάρτινος πύργος.

 

- Αυτός ήταν και ο λόγος της αίσιας έκβασής της;

 

Σαφώς έπαιξε ρόλο το ότι δεν υπήρχε ικανή στρατιωτική δύναμη να αντιμετωπίσει τους Έλληνες αλλά σημαντικό μερίδιο στην εξέλιξη των γεγονότων είχε και η υποστήριξη των Αλβανών στους Έλληνες επαναστάτες, όπως προκύπτει μέσα από τη μελέτη των οθωμανικών εγγράφων. Εκεί βλέπουμε ξεκάθαρα ότι η Υψηλή Πύλη ήταν στο έλεος των Αλβανών μισθοφόρων. Μια ισχυρή ομάδα πρώην αυλικών του Αλή Πασά είχε, μετά το θάνατό του, τη μεγαλύτερη δύναμη στην περιοχή και υποστήριξαν την Ελληνική Επανάσταση για τα δικά τους συμφέροντα.

- Στο σχολείο μαθαίνουμε ότι ο Ομέρ Βρυώνης σούβλισε τον Αθανάσιο Διάκο. Εσείς υποστηρίζετε ότι του οφείλεται μέρος της επιτυχούς έκβασης της Επανάστασης;

Κι όμως. Αν δεν ήταν ο Ομέρ Βρυώνης και οι άλλοι Αλβανοί πολέμαρχοι, πολύ πιθανόν δεν θα είχε πετύχει η Ελληνική Επανάσταση ή ίσως θα είχε μπορέσει να επιτευχθεί μόνο με ασύγκριτα μεγαλύτερες απώλειες των Ελλήνων. Τα δύο πρώτα χρόνια της καριέρας του ως Οθωμανός πασάς και όχι ως Αλβανός αξιωματικός όντως ήταν μαζί με τον οθωμανικό στρατό. Όταν διορίστηκε νομάρχης των Ιωαννίνων ξεκίνησε να ακολουθεί τη δική του πολιτική και δεν υπάκουε τις εντολές της Υψηλής Πύλης για την καταστολή της Ελληνικής Επανάστασης. Οι Αλβανοί πολέμαρχοι είχαν δει τι συνέβη την προηγούμενη δεκαετία, ποια ήταν η κατάληξη του Αλή Πασά κι έτσι υποστήριξαν την Επανάσταση. Στα έγγραφα βλέπουμε πως ο Σουλτάνος αποκαλεί τον Ομέρ Βρυώνη “προδότη” κι “αχαΐρευτο”.

Δεδομένου, όπως προανέφερα, ότι η Υψηλή Πύλη είχε σοβαρό ζήτημα στη στρατολόγηση - οι Γενίτσαροι αρνούνταν να στρατολογηθούν και οι χωρικοί που επιστρατεύονταν δεν είχαν γνώση πολέμου. Την άνοιξη του 1822 το οθωμανικό κράτος δεν είχε άλλη επιλογή από το να αναθέσει τον πόλεμο σε Αλβανούς στρατιωτικούς «εργολάβους». Εκείνοι όμως από την πλευρά τους, και για ποικίλους λόγους, αναζητούσαν συνεχώς αφορμές για να εξεγείρονται. Μεταξύ άλλων, έλεγαν, για παράδειγμα, ότι δεν έφτασε εγκαίρως ο μισθός ή το συσσίτιο τους, με αποτέλεσμα να μην πολεμούν εναντίον των Ελλήνων, κατάσταση που ο Άγγλος πρόξενος στην Πρέβεζα, Ουίλιαμ Μέγερ, χαρακτήρισε ως “ένοπλη ουδετερότητα”.

 

- Για ποιο λόγο προβάλλονται οι ηρωικές σελίδες της Ιστορίας και μένουν στη σκιά ορισμένες άλλες πτυχές της;

Πρώτα από όλα διότι είναι ηρωικές! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι κάτοικοι περιοχών συσπειρώθηκαν και αντιστάθηκαν. Ο ουσιαστικός όμως λόγος είναι ότι κάθε έθνος έχει ανάγκη από ηρωικά στοιχεία στην Ιστορία του. Μια από τις χρήσεις της Ιστορίας είναι να σε κάνει να αισθάνεσαι καλά με τον εαυτό σου. Αυτή είναι άλλωστε μια πολύ γνωστή διαδικασία στους ιστορικούς. Όλα τα έθνη αρέσκονται σε μυθολογίες.

- Πρέπει να ξαναγραφούν τα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας;

Ναι. Και εδώ και στην Τουρκία. Τη δεκαετία του ’90 είχε δημιουργηθεί μια ομάδα ιστορικών κι από τους δύο χώρες με στόχο να ξαναγραφούν τα σχολικά βιβλία, κάτι που όμως δεν προχώρησε. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται πολιτική θέληση. Κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί στο μέλλον. Ο λόγος που πρέπει να γίνει αυτό δεν είναι μόνο για να έρθουν πιο κοντά οι γείτονες, αλλά για να υπάρξει μία σωστότερη ανάγνωση του ιστορικού χρόνου.

- Η επέτειος των 200 ετών από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης αποτελεί μια χαμένη ευκαιρία για να “ξαναδιαβάσουμε” την Ιστορία;

Δεν θα το έλεγα. Διαπιστώνω ότι αλλάζει η εθνοκεντρική προσέγγιση και ότι έχουν γίνει αρκετά βήματα στον ακαδημαϊκό χώρο. Όσον αφορά τους μη ειδικούς, λόγω της πανδημίας, είχαν χρόνο να ξαναδιαβάσουν την Ιστορία. Μακάρι να το έκαναν.

 

- Υπάρχει αντικειμενική Ιστορία;

Όχι, διότι πάντα κάποιος τη γράφει που κουβαλά τις δικές του αποσκευές.

- Πόσο επηρέασε η καταγωγή σας τον τρόπο που προσεγγίσατε τη μελέτη των οθωμανικών εγγράφων;

Είμαι αποστασιοποιημένος. Προσεγγίζω το θέμα ως ιστορικός. Δεν αισθάνομαι κομμάτι αυτής της διαμάχης λόγω της εθνικότητάς μου. Ξέρω ότι έχει συμβεί πριν 200 χρόνια. Τελεία.

- Για ποιο λόγο ενώ οι Τούρκοι, όπως λέτε, αδιαφορούν για την Ελλάδα, για τους Έλληνες η Τουρκία παραμένει μια ανοιχτή πληγή; Μήπως δεν οφείλεται στα 200 χρόνια που μας χωρίζουν από την Επανάσταση, αλλά στα σχεδόν 100 από τη Μικρασιατική Καταστροφή;

Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Κατά κάποιο τρόπο πρέπει να κλείσουν αυτές οι πληγές και γι αυτό έχει σημασία να ξαναγραφούν τα σχολικά βιβλία. Φέτος οι Έλληνες γιορτάζουν τις πληγές που άνοιξαν στους Τούρκους και του χρόνου οι Τούρκοι θα γιορτάσουν τις πληγές που άνοιξαν στους Έλληνες. Και κάθε φορά υπάρχει ένα πρόβλημα μεταξύ των δύο χωρών: για την υφαλοκρηπίδα, την Κύπρο ή την Ανατολική Μεσόγειο, ξύνουμε αυτές τις «ιστορικές πληγές». Πρέπει να μπει ένα τέλος.

 

- Για ποιο λόγο ο Ερντογάν είναι τόσο επιθετικός απέναντι στην Ελλάδα;

Είναι επιθετικός απέναντι σε όλους. Πρώτα απ' όλα στους δικούς του υπηκόους. Εξυπηρετεί την εσωτερική πολιτική του ατζέντα. Πέρυσι χρειαζόταν έντονα έναν εχθρό για να αλλάξει το καθεστώς στο εσωτερικό της χώρας μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές στις οποίες έχασε σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Ό,τι κι αν έκανε δεν κατάφερε να πάρει την Κωνσταντινούπολη παρά το ότι προσπάθησε με ευτελή τρόπο. Για να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο χρειαζόταν μια κρίση και τη δημιούργησε στο Αιγαίο. Κατόπιν είδε ότι η Ευρώπη και η Αμερική συμπαραστάθηκαν στην Ελλάδα και «πάτησε φρένο».

 

- Πως μπήκε η Ελλάδα στη ζωή σας;

Εντελώς τυχαία. Τον χειμώνα του 1991, σπούδαζα Διεθνείς Σχέσεις στο αντίστοιχο Πάντειο της Τουρκίας και με μια ομάδα φίλων πήγαμε να δούμε το “Ρεμπέτικο” του Κώστα Φέρρη. Άλλαξε η ζωή μου. Μου προκάλεσε φοβερή περιέργεια για την Ελλάδα. Έκλαιγα συνέχεια. Το καλοκαίρι του 1992 ο Θεοδωράκης με τον Χατζηδάκι παρουσία του Λιβανελί έδωσαν μια συναυλία στην Έφεσο. Γνώρισα τη μουσική του Χατζηδάκι και την ερωτεύτηκα. Και έπρεπε να έρθω εδώ. Πήρα το λεωφορείο από την Άγκυρα και ύστερα από ταξίδι 30 ωρών ήμουν στην Αθήνα. Πήγα στο τουριστικό γραφείο στο Σύνταγμα και ρώτησα αν υπάρχει κάποιο φροντιστήριο ελληνικών για ξένους. Δεν ήξερα να πω ούτε “γεια”. Έκανα έναν μήνα εντατικά μαθήματα και από τότε ερχόμουν κάθε χρόνο. Σε κάποιο επόμενο ταξίδι μου προέκυψε και η Ελληνίδα σύντροφός, σύζυγός μου πλέον.

- Αισθάνεστε πρόσφυγας στην Ελλάδα;

Που και που παρόλο που ζω μόνιμα εδώ από το 2016 και νιώθω ότι έχω ρίζες σε αυτή τη χώρα. Οι φίλοι μου δεν μου επιτρέπουν να αισθάνομαι ότι είμαι επισκέπτης και η Τουρκία που ήξερα δεν υπάρχει πλέον για να μου λείπει. Νοσταλγώ μόνο ορισμένους ανθρώπους και ορισμένα στέκια. Έχω κάνει αίτηση για υπηκοότητα, η οποία ελπίζω να ευοδωθεί σύντομα. Εδώ είναι πλέον η ζωή μου, εδώ εργάζομαι, εδώ κατοικώ. Δεν θα ήθελα να φύγω από τη χώρα για να συνεχίσω την ακαδημαϊκή μου καριέρα.

- Έχετε βιώσει ρατσισμό;

Σχεδόν καθόλου. Ίσως είμαι τυχερός. Δεν μου έχει πει κανείς κάτι άσχημο.

 

- Τι αγαπάτε στην Ελλάδα;

Την ελευθερία, το γλέντι, την παρέα, τον τρόπο που διασκεδάζουν οι Έλληνες.

 

- Και τι δεν αντέχετε;

Υπάρχει περιττή γραφειοκρατία. Τα πράγματα θα έπρεπε να ήταν αλλιώς στον 21ο αιώνα.

- Πως βλέπετε την επόμενη μέρα στις σχέσεις Ελλάδας -Τουρκίας;

Είμαι γενικά απαισιόδοξος άνθρωπος. Πιστεύω ότι δεν πάμε καλά ως ανθρωπότητα και υποθέτω ότι η γενικότερη κατάσταση θα επηρεάσει και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά δεν θέλω να κάνω προφητείες.

 
Η συνάντηση έγινε στον Κήπο του Νομισματικού Μουσείου
Διπλός ελληνικός καφές 3,5 ευρώ
Καπουτσίνο 3,8 ευρώ
Σύνολο 7,3 ευρώ

"Σκοπός χαμένος" ποίημα του Τέλλου Άγρα (1899-1944) από την προσωπική ανθολογία του Μανόλη Αναγνωστάκη "Η ΧΑΜΗΛΗ ΦΩΝΗ", 1990)" (εκδ. ΝΕΦΕΛΗ,

..............................................................

Σκοπός χαμένος

Σ' εκείνες τις αστροφεγγιές
που προμηνούν καλοκαιριές
μα που τ' αχείλι πάει να φρίξη,
και που όλη η ψύχρα απ' τη βραδιά
γίνεται μέσα στην καρδιά
πίκρα και κάματος και πλήξη,

εγώ δεν έμοιασα ποτές
με τους μικρούς τραγουδιστές
που - κάθε βράδυ σα σχολάνε -
απ' τα παράθυρα περνούν
- που άξαφνοι ανέμοι τα σφαλνούν -
και τραγουδούν, πολλοί, και πάνε...

Κάτω απ' τον έντονο ουρανό,
τι μ' είχε κάνει, να πονώ
κι' ως τόσο να σωπαίνω, εμένα;
και να γυρεύω μοιρασιά
απ' τη δική τους ζεστασιά
μες στα τραγούδια, εγώ, τα ξένα;
Δούλευα μέσα μου να πω
κι εγώ (ποιος ξέρει!) έναν σκοπό;

Αχ, κι όσο αν τρίβη κι αν μαζώνη
τα χέρια σου, όμως δεν μπορεί
ακόμα η φούχτα σου να βρη
και την ψυχή μου, που κρυώνει...

ΤΕΛΛΟΣ ΑΓΡΑΣ (1899-1944)

"Η κανονικότητα κι ένα χαλίκι στο παρμπρίζ" γράφει ο φίλος στο fb Αντίφωνο Κωστής Παπαϊωάννου (facebook, 24.9.2021)

 ...............................................................

Η κανονικότητα κι ένα χαλίκι στο παρμπρίζ

γράφει ο φίλος στο fb Αντίφωνο Κωστής Παπαϊωάννου (facebook, 24.9.2021)

 

30 νεκροί τη μέρα 300 στην εντατική, πληροφορία στα back vocals, τη συνηθίσαμε. Όσο πεθαίνουν όλα κανονικά. Αν σταματήσουν, βλέπουμε. Τακτικές γυναικοκτονίες τοπική τελετουργία, παραδοσιακό έθιμο. Τη σκότωσα γιατί την αγαπούσα, λούπα, να παίζει συνέχεια. Κάθε βδομάδα κι άλλος Μπογδάνος, ρατσιστικός λεκές στο κοινοβουλευτικό κουστούμι. Αγαπημένη συνήθεια να τους βρίζουμε. Μπανάλ κι εμείς. Δεκάδες ειδικοί φρουροί πίνουν καφέδες στη γωνία, αστικό φολκλόρ. Στην άλλη γωνία νοσοκομεία βογκάνε χωρίς προσωπικό. Κανονικότητα. Πιο πέρα κλειστά στρατόπεδα φύλαξης. Κανονικά. Ακριβαίνει το ήδη ακριβότερο ρεύμα της Ευρώπης. Νοικοκυριά χωρίς ρεύμα. Κανονικά.

Κανονικότητα. Banalisation. Μαγική διαδικασία. Δεν χορταίνω να την παρατηρώ. Την πρώτη μέρα φωνάζουμε, την άλλη ελάχιστα, την τρίτη μπανάλ. Όλα τα καταπίνουμε.

Κι οι άλλοι πώς κανονικοποιούν, πώς γίνονται οι ίδιοι κανονικότητα; Τι είναι κανονικό για τον άνεργο; Πώς πεθαίνει ο μεσήλικος μικρομεσαίος; Κι ο εξωτικός πατέρας αντιεμβολιαστής στα κάγκελα του σχολείου τι νιώθει μπανάλ ή νορμάλ; Τι κανονικοποιεί η πιτσιρικαρία; Πώς γράφει σε εκείνους η έμφυλη βία; Η "φάπα στο κορίτσι"; Πώς κανονικοποιείται το queer; Τι σημαίνει κανονικότητα στην τραπ; Πώς γίνεται το Σφαγείο να με δονεί ακόμα; Πώς γίνεται να σου μυρίζει μούχλα της μεταπολίτευσης; Πώς βλέπουν οι άνεργοι τους απεργούς του delivery; Πώς τους βλέπει η Γιάννα Αγγελοπούλου; Σε πόσες μέρες θα γίνει κανονικότητα το uninstall του efood; Πόσο απέχει η κανονικότητα της ΓΣΕΕ από την κανονικότητα των ντελιβεράδων;

Καθρέφτες. Η υψηλή τέχνη των μίντια, όλων των μίντια, ακόμα και των κλειστών μας περιγύρων ως μίντια, δεν είναι η κατασκευή πραγματικότητας, είναι η κατασκευή κανονικότητας. Ο καθένας την κανονικότητά του τη νομίζει ίδια με των άλλων.

Μέχρι που κάποτε σπάει ο καθρέφτης. Θρύψαλα.

Η χώρα κυλάει στη δική της κανονικότητα. Κοιτάμε έξω, ο καθένας το δικό του τοπίο. Ως εδώ όλα καλά.

Κάποτε αρκεί ένα μικρό χαλίκι από το πουθενά για να διαλυθεί το παρμπρίζ.

Μπορεί και όχι.

"ΧΡΟΝΟΔΙΑΚΟΠΤΗΣ" ποίημα του Χάρη Μελιτά (από τη συλλογή "ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΝΟΧΕΣ", εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα 2021)

 ...............................................................

Χάρης Μελιτάς

ΧΡΟΝΟΔΙΑΚΟΠΤΗΣ

Στιγμές ποντάριζα
τα ρέστα μου στον μέλλοντα
ώσπου με δάχτυλα σπασμένα
ξαναγύριζα
στην άραχλη ρουλέτα του ενεστώτα.
Άλλοτε έπαιζα
στο πιάνο του αόριστου
τα πλήκτρα βιαστικά
με υπονόμευαν
σφύριζαν αμετάκλητα τη λήξη.
Ποτέ δεν χώνευα
τον παρακείμενο
πεδίο ξιπασμένων εμμονών
κι αυτόν τον πνιγηρό
υπερσυντέλικο
φωλιά αφοπλισμένων φαντασμάτων.

Πάντοτε κάπνιζα
άφιλτρα μνήμης.
Ο διακόπτης σταθερά
στον παρατατικό.

ΧΑΡΗΣ ΜΕΛΙΤ'ΑΣ (από τη συλλογή "ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΝΟΧΕΣ", εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα 2021)

"Ποιος είναι ο γνήσιος συνεχιστής μιας παράδοσης;" από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Κώστα Κουτσουρέλη (facebook, 22.9.2021)

 ...............................................................

Ποιος είναι ο γνήσιος συνεχιστής μιας παράδοσης;

από τον συγγραφέα και φίλο στο fb Κώστα Κουτσουρέλη (facebook, 22.9.2021)

Ποιος είναι ο γνήσιος συνεχιστής μιας παράδοσης; Ο τυπικός, βιολογικός κληρονόμος της ή ο ουσιαστικός λήπτης και λαμπαδηφόρος του μηνύματός της ακόμη κι αν είναι αλλόφυλος και μακρινός;

Ας πάρουμε ένα παράδειγμα, το ιταλικό σονέτο. Γεννιέται στη Σικελία από τον νοτάριο Ντα Λεντίνι, μεγαλύνεται στα χέρια του Δάντη, αποκορυφώνεται στον Πετράρχη και γίνεται πανευρωπαϊκός συρμός. Τους επόμενους αιώνες, εξακολουθούν φυσικά να γράφονται καλά σονέτα στα ιταλικά, ο Μικελάντζελο είναι μια τέτοια περίπτωση. Όμως η δάδα καίει λαμπρότερη εκτός Ιταλίας. Στην Ισπανία του Γκαρθιλάσο και του Γκόνγκορα, στη Γαλλία της Πλειάδας, στην Αγγλία του Σπένσερ. Toν 20ό αιώνα τα καλύτερα σονέτα γράφονται στα γερμανικά από τον Ράινερ Μαρία Ρίλκε.

Σημαίνει αυτό ότι ο πραγματικός κληρονόμος του Πετράρχη τον 20ό αιώνα είναι ένας γερμανόγλωσσος Αυστριακός από την Πράγα; Αυτό ακριβώς σημαίνει.

Το ίδιο πράγμα συμβαίνει με όλες τις παραδόσεις. Αν η βιολογική και πολιτική συνέχεια του αρχαίου ελληνισμού είναι ο βυζαντινός ελληνισμός, οι φυσικοί διάδοχοι της πολιτιστικής παρακαταθήκης του πρώτου δεν είναι διόλου αυταπόδεικτο ότι είναι οι Βυζαντινοί. Το Βυζάντιο διασώζει μεταξύ άλλων τα δύο σημαντικότερα στοιχεία του αρχαίου ελληνισμού, χωρίς αμφιβολία: Τη γλώσσα και την ηρωϊκή/τραγική στάση του Έλληνα απέναντι στη ζωή και στον θάνατο. Αυτή τη δεύτερη μάλιστα, υπογείως, παρά το εντελώς αντιτραγικό, σωτηριολογικό περιεχόμενο της επίσημης ορθοδοξίας. Η εκκλησιαστική βυζαντινή τέχνη με το μεγαλείο της μάς δημιουργεί την εντύπωση ότι ο ελληνικός κόσμος ασπάστηκε εκ βαθέων και μετά ζήλου τον χριστιανισμό και το ευαγγέλιο της επέκεινα Αναστάσεως. Πρόκειται βεβαίως για πλάνη, η σπουδαία τέχνη το έχει αυτό το χαρακτηριστικό, παρασύρει. «Ένας Πανσέληνος που ενώ δεν υπάρχει θεός, αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο», έγραψε εύστοχα ο Οδυσσέας Ελύτης. Αρκεί να προσφύγουμε στο μόνο γνήσιο τεκμήριο που έχουμε για την λαϊκή πίστη των Ελλήνων των Μέσων Χρόνων, το δημοτικό τραγούδι, για να δούμε αμέσως και πέραν πάσης αμφιβολίας: ο εκχριστιανισμός της Ελλάδας ήταν ανέκαθεν και παραμένει έως σήμερα επιφανειακός. Ο λαϊκός Έλληνας ποτέ δεν πίστεψε στη Λύτρωση και στον Μεσσία, ο κόσμος του παρέμεινε χθόνιος, γειωμένος, «του Ομήρου». Αυτά είναι τα παράδοξα της συνέχειας...

Ώστε τα θεμελιώδη πολιτισμικά γνωρίσματα της ελληνικής αρχαιότητας όντως τα διέσωσε, εκόν άκον, το Βυζάντιο. Όμως ένα πλήθος άλλα πράγματα, που έχουν να κάνουν όχι με ροπές και στάσεις θεμελιώδεις αλλά με κορυφαία επιτεύγματα του αρχαίου ελληνισμού, με την εν τη στενή εννοία παράδοσή του, χάνονται ή φθίνουν έως αφανισμού στη διάρκεια των Μέσων Χρόνων. Είτε επειδή ήδη προηγουμένως έχουν παρακμάσει στον μείζονα ελληνικό χώρο είτε επειδή το πολιτικό/θρησκευτικό περιβάλλον δεν τα ανέχεται.

Να αναφέρω μερικά από αυτά: η φυσική φιλοσοφία και γενικά η φυσικοεπιστημονική σκέψη, ο πολιτικός στοχασμός, κάθε ιδέα που αντίκειται στο επίσημο δόγμα της εκκλησίας (ο υλισμός, ο κυνισμός, οι σοφιστές, οι επικούρειοι κ.ο.κ.), σχεδόν εντελώς η λυρική, πρωτοπρόσωπη ποίηση, το δράμα και το θέατρο εννοείται, η γλυπτική, η κοσμική ζωγραφική. Και φυσικά, ο αθλητισμός, η δημοκρατία, το φιλοπερίεργο εξερευνητικό πνεύμα που μας έδωσε έναν Ηρόδοτο, η κριτική ιστοριογραφία που υπηρέτησε ένας Θουκυδίδης. (Ο κατάλογος μπορεί να μακρύνει.)

Σε όλα αυτά, ο πραγματικός συνεχιστής της Αρχαιότητας, ο ουσιαστικός και δημιουργικός κληρονόμος της, είτε μας αρέσει είτε όχι, είναι η Αναγέννηση, οι "Φράγκοι", ο δυτικός κόσμος. Από αυτούς τα πήραμε αντιδάνειο αργότερα κι εμείς. Σε όλα αυτά, η Αναγέννηση και οι Νέοι Χρόνοι είναι ασυγκρίτως ελληνικότεροι από τα χίλια χρόνια της Κωνσταντινούπολης.

Άλλη μια ειρωνεία της ιστορίας επομένως: οι "απόγονοι των Σταυροφόρων" που τόσους αρχαιοελληνικούς θησαυρούς κατέστρεψαν, όπως τόσο δραματικά το διεκτραγωδεί ο Χωνιάτης, είναι εκείνοι που εννόησαν, σχολίασαν, ανέλυσαν και ένιωσαν βαθύτερα τα θεμελιώδη κείμενα της κλασσικής Ελλάδας που έφτασαν ώς εμάς. Όχι οι Βυζαντινοί, που τα αντέγραφαν μηχανικά, ούτε η νεότερη Ελλάδα. Και δυστυχώς για μας, ακόμη και τώρα, στον μεγάλο ξεπεσμό τους, εξακολουθούν να μας βάζουν τα γυαλιά.

Η παράδοση λοιπόν δεν είναι έννοια γραμμική ούτε βιολογική. Είναι περίεργο πράγμα, αγκαλιάζει τον ξενοφερμένο αν είναι ικανός και φτύνει τον φαμέλιο αν είναι αμελής και αδιάφορος. Η παράδοση παραδίδεται σε όποιον είναι σε θέση να την παραλάβει.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν βέβαια υποτίμηση των επιτευγμάτων του Βυζαντίου, της τέχνης του, της θεολογίας του, της πολιτικής και της λογιοσύνης του, όπως το έκανε κάποτε ο αντιβυζαντινός κοραϊσμός. Ούτε υπονοούν ρήγμα στη συνέχεια του ελληνισμού, όπως ρητορεύουν διάφοροι. Το ότι παρακμάζουν η φιλοσοφική σκέψη και οι επιστήμες στον ελληνικό χώρο αυτό το διάστημα, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, είναι απόδειξη όχι της ασυνέχειας, αλλά της συνέχειας του ελληνισμού. Οι ζωντανοί πολιτισμοί περνούν αναγκαία και από το στάδιο της άρνησης του παρελθόντος τους, της παρακμής (ας μη φοβηθούμε τη λέξη, είναι η μόνη ακριβής) – ακριβώς επειδή ζουν. Ουδείς αμφισβητεί τη συνέχεια του γερμανικού πολιτισμού λ.χ. επειδή σήμερα στη χώρα εκείνη δεν υπάρχουν συνθέτες εφάμιλλοι του Μπαχ ή στοχαστές εφάμιλλοι του Νίτσε. Αλλά και ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει στα σοβαρά ότι στα δύο αυτά, τη φιλοσοφία και τη μουσική, η σημερινή γερμανική παραγωγή βρίσκεται σε παρακμή. Ούτε χρειάζεται να είσαι «αντιγερμανός» για να το πεις, απλώς ειλικρινής και φιλαλήθης.

Φυσικά έχει κανείς όλο το δικαίωμα να θεωρεί την βυζαντινή τέχνη ή θεολογία λ.χ. προσωπικό του γνώμονα ζωής και πίστεως. Ή να έχει ως πολιτικό του πρότυπο τη μακροβιότητα και σταθερότητα της αυτοκρατορίας. Δεν έχει έρεισμα όμως να λέει ότι οι προτιμήσεις του αυτές αντανακλούν τη γνήσια υποτίθεται κληρονομιά της Αρχαιότητας ή ότι η σκέψη και η τέχνη και η πολιτική των Νέων Χρόνων την ίδια αυτή κληρονομιά τάχα την σφετερίζονται και την αρνούνται. Ας δούμε καθαρά. Δεν υπάρχει Βυζαντινός συνεχιστής της παράδοσης μιας Σαπφούς ή ενός Ευριπίδη. Ο γνήσιος κληρονόμος της τέχνης τους λέγεται Σαίξπηρ.

Η ιστορία δεν είναι οδός βασιλική. Περισσότερο μοιάζει με διαδρομή αυτοσχέδια. Δεν έχει οδόσημα και σαφή προορισμό. Στη διάρκειά της περνούμε όλοι και από πατημένα και από απάτητα μονοπάτια. Συχνά εγκαταλείπουμε έναν οικείο μας δρόμο ώσπου να χορταριάσει και επιστρέφουμε αργότερα. Κι άλλοτε πάλι το διάβα που ανοίγουμε κλείνει αμέσως πίσω μας, σαν τις αυλακιές στη θάλασσα που τραγουδά ο Αντόνιο Ματσάδο.