............................................................
* εκπαιδευτικός
Κυβέρνηση και εξουσία
EUROKINISSI/ΤΑΤΙΑΝΑ
ΜΠΟΛΑΡΗ
γράφει ο Χρήστος Λάσκος *
Συχνά, στον δημόσιο λόγο,
γίνεται η αντίστιξη ανάμεσα στις δύο έννοιες του τίτλου. Η σημερινή
κυβέρνηση χρησιμοποιεί, μάλιστα, αυτό το δίπολο πληθωριστικά,
προκειμένου να εξηγήσει κάποιες πλευρές της πολιτικής της, που προφανώς
χρήζουν εξήγησης. Η προσφυγή σε αυτό δίνει μια κάποια διέξοδο: Εχουμε
την κυβέρνηση, αλλά όχι την εξουσία. Συνεπώς, τόσο μπορούμε.
Πολύ πρόσφατα, αναφορά στο συγκεκριμένο θέμα έκανε και η Μπέττυ
Μπαζιάνα, στη συνέντευξη που έδωσε στην «Εφ.Συν.» Η Δεξιά και το ακραίο
κέντρο αντέδρασαν σε αυτήν την αναφορά, όπως ήταν αναμενόμενο, με τον
τρόπο που τους αρμόζει: «Δεν σας φτάνει η κυβέρνηση, ε; Θέλετε
ολοκληρωτικό έλεγχο του κράτους. Θέλετε να γίνουμε Βόρεια Κορέα».
Καταλαβαίνουμε, ωστόσο, ότι το πρόβλημα είναι ακριβώς το αντίθετο. Το
γεγονός δηλαδή πως, αντί η επίκληση της διαφοράς κυβέρνησης και
εξουσίας να είναι στοιχείο έντονου προβληματισμού, αυτό που συμβαίνει
είναι πως χρησιμοποιείται ως άλλοθι.
Αλήθεια, τι νόημα έχει να «έχεις την κυβέρνηση, αλλά όχι την
εξουσία»; Μήπως αυτό σε κάνει τον καλύτερο υπηρέτη της εξουσίας που «δεν
έχεις»; Και ποιος έχει την εξουσία;
Για την κυβέρνηση και τον νέο ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται πως η εξουσία
βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων του «παλιού πολιτικού συστήματος», που,
διαμέσου της «διαπλοκής», εξυπηρετούν συγκεκριμένες διαχρονικά ομάδες
συμφερόντων. Με άλλα λόγια, το κράτος παραμένει στα χέρια των αντιπάλων
της κυβέρνησης, που λυσσαλέα αντιστέκονται στις προσπάθειές της να
αλλάξει τα πράγματα.
Μόνο που ο στοιχειώδης μαρξισμός επιτάσσει να θυμόμαστε πως η εξουσία
έχει δευτερευόντως σχέση με «πολιτικά συστήματα» και «διαπλοκές». Πρώτα
απ’ όλα και πάνω απ’ όλα η εξουσία είναι εξουσία μιας τάξης -και
λιγότερο των «συμμάχων» της.
Οπως έλεγε ο Νίκος Πουλαντζάς (που είναι και Ινστιτούτο), ο
συνασπισμός εξουσίας και το άρχον συγκρότημα είναι ταξικά σύνολα. Το δε
κράτος, μονοπώλιο της νόμιμης βίας από την κυρίαρχη τάξη, συνιστά εχθρό
των κατώτερων τάξεων όχι γιατί αποτελείται από πολιτικούς ολιγάρχες και
διαπλεκόμενα λαμόγια, αλλά λόγω της θεσμικής του υλικότητας, η οποία
είναι φτιαγμένη, ώστε να υπηρετεί αυτά τα κοινωνικά συμφέροντα και όχι
άλλα.
Δεν ήταν σχήμα λόγου, λοιπόν, όταν ισχυρίζονταν πως, αν διατηρήσεις
τις δομές ως έχουν και αλλάξεις τα πρόσωπα, βάζοντας, ακόμη και εξ
ολοκλήρου, αστούς στη θέση των εργατών και εργάτες στη θέση των αστών,
το πράγμα παραμένει ίδιο, απαράλλακτα ίδιο. Που σημαίνει πως μια
κυβέρνηση της Αριστεράς είναι άχρηστη ή και επικίνδυνη όταν μόνο της
μέλημα, στην πράξη, είναι η εγκαθίδρυση μιας κανονικότητας που δεν
μεταβάλλει σχεδόν τίποτε στις υπάρχουσες δομές.
Μια κυβέρνηση της Αριστεράς δικαιώνεται μόνο στο μέτρο που αποτελεί
τμήμα μιας έντονα συγκρουσιακής διαδικασίας, που στοχεύει σε ριζικές,
δομικές αλλαγές. Που σημαίνει, όταν η επιλογή δυναμώνει το κοινωνικό
κίνημα. 'Η τουλάχιστον -αυτό δεν το λέει ο Πουλαντζάς, είναι δική μου
ρεφορμιστική πινελιά- δεν το ρίχνει στην απόγνωση, την παραίτηση και την
υπαρξιακή, κυριολεκτικά, αποστασιοποίηση.
Αυτά έλεγε και εννοούσε ο Πουλαντζάς, τότε. Και είναι ακόμη χρήσιμα,
έστω κι αν δεν μας φτάνουν, έστω κι αν δεν συγκροτούν μια ολοκληρωμένη
θεωρία του καπιταλιστικού κράτους.
Είναι εντυπωσιακό, λοιπόν, το γεγονός πως η σχετική αναφορά σήμερα
γίνεται με τόση ελαφρότητα. «Τι να κάνουμε; Αφού δεν έχουμε την εξουσία,
τόσο μπορούμε. Να είστε ευτυχείς που δεν καταστραφήκατε εκείνον τον
τρομερό Ιούλιο βγαίνοντας από το ευρώ. Δεν έχουμε την εξουσία, γι’ αυτό
αναλάβαμε την ευθύνη!». Αν βγάζει νόημα αυτό, μπορεί ο καθένας να το
κρίνει.
Βάσει Μαρξ και Πουλαντζά, πάντως, δεν βγάζει.
Και δεν νομίζω πως αυτή η απόφανση συνιστά δογματισμό. Στο μέτρο που
δεν ξέρω κάποια καλύτερη θεωρητική αναφορά από αυτές -οι κυβερνητικοί
διανοούμενοι δεν έχουν προσφέρει, από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω- με
αυτά πορεύομαι.
Γι’ αυτό, νομίζω, είχε άδικο ο Πέτρος Λινάρδος-Ριλμόν, όταν σε
πρόσφατο κείμενό του σε αυτήν την εφημερίδα (19 Ιανουαρίου) αναφορικά με
το βιβλίο του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Δουζίνα (SYRIZA in Power –άρα ο
ΣΥΡΙΖΑ στην «εξουσία», όχι στην «κυβέρνηση»; Anyway) ισχυρίστηκε πως
«για την ευρωπαϊκή Αριστερά, η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είναι μια
πρωτοποριακή εμπειρία που πρέπει να μελετηθεί και όχι μια αποτυχημένη
απόπειρα ξεχασμένη ή ακατανόητη».
Η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι «ξεχασμένη». Είναι απωθημένη. Και
είναι απωθημένη, γιατί είναι τραυματική για τη διεθνή Αριστερά. Δεν
συντρέχει, δε, λόγος «παρακολούθησης της εμπειρίας», γιατί αυτά τα, ζωής
και θανάτου για την κοινωνική πλειοψηφία, πράγματα δεν επιδέχονται
«πειραματισμούς». Το «κρατάμε την κυβέρνηση και βλέπουμε», συνεχίζοντας
την εφαρμογή μιας αγριότατης νεοφιλελεύθερης πολιτικής, όχι μόνο δεν
μπορεί να προκαλεί το παραμικρό ενδιαφέρον, αλλά, όπως ήδη είπα, πρέπει
να απωθηθεί. Δεν είναι «πρωτοποριακή», αλλά δικαίως «ακατανόητη».
Εκτός κι αν οι λέξεις έχουν χάσει τη σημασία τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου