"Το Ανθρωπάκι"* γράφει ο Γιώργος Βέλτσος ("Εφημεριδα των Συντακτών", 02.01.2018)

.............................................................

Το Ανθρωπάκι*

 

 

 γράφει ο Γιώργος Βέλτσος

("Εφημεριδα των Συντακτών", 02.01.2018)

 

 

Τρεις μοναχικοί άνθρωποι, τρεις ήρωες τριών διαφορετικών έργων, σε τρεις σκηνές της Δεκεμβριανής Αθήνας. Ο Γάιος Μάρκιος, ο επονομαζόμενος Κοριολανός, στο ομώνυμο έργο του Σαίξπηρ, στο θέατρο Σημείο. Ο Θωμάς Μπέκετ στο Φονικό στην Εκκλησιά του Ελιοτ, στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης και ο Μάνος Σιμωνίδης στην Αριάγνη του Τσίρκα, στη Φρυνίχου.

Τρεις πολιτικοποιημένοι άνθρωποι στη μοναξιά τους, που προβλέπουν ότι θα τους σκοτώσουν∙ και τους σκοτώνουν. Τους δύο πρώτους, το σπαθί. Τον τρίτο, η γραφίδα του κόμματος.

Είδα τον Κοριολανό στη σκηνοθεσία ενός εικοσιτριάχρονου, ώριμου ήδη, σκηνοθέτη, του Αλέξανδρου Διαμαντή, και δεν δίστασα να το συνδυάσω με το Φονικό του Ελιοτ σε σκηνοθεσία της εξίσου ευαίσθητης Ιόλης Ανδρεάδη. Και παρά το ότι ο ήρωας της Αριάγνης ανήκει σε ένα «άλλο» έργο, θέλησα να εντοπίσω το κοινό σημείο και των τριών ηρώων: το πείσμα τους απέναντι στην εξουσία και επομένως, τη συντριβή τους.

Στον Σαίξπηρ, ο Κοριολανός -ανάμεσα στη συνείδησή του και την πόλη- επιλέγει τον θάνατο αδιαφορώντας για τον λαό. Ανήκει στη νιτσεϊκή κάστα των πολεμιστών, δηλαδή των κυρίων, που δεν μπορούν να αναδιπλωθούν και να γίνουν μνησίκακοι-δούλοι-πολιτικοί, επειδή αφήνουν τη δύναμή τους να εκφορτιστεί, αδιαφορώντας για το «σχήμα» αυτής της εκφόρτισης: τον θεσμό.

Ο Ελιοτ βλέπει στον Αρχιεπίσκοπο της Καντερβουρίας αυτόν που δεν επιθυμεί πλέον τίποτα, «ούτε καν τη δόξα του μάρτυρα». Το ηθικό του κίνητρο να πεθάνει για την Εκκλησία είναι ωστόσο το κατ’ εξοχήν αντικείμενο της επιθυμίας. Ο Θωμάς, όπως η Σίβυλλα, που ο Ελιοτ την παραθέτει στο μότο της Ερημης Χώρας του, θέλει να πεθάνει.

Ο Τσίρκας, αυτοβιογραφούμενος, υφίσταται στο πρόσωπο του Μάνου τη σοβαρότερη καταδίκη για έναν κομμουνιστή: τη διαγραφή.

Και στα τρία έργα όμως, το δεύτερο πρόσωπο που τα συνέχει είναι γυναίκα: η σπαρακτική Παρθενόπη Μπουζούρη στον μονόλογο της μάνας του Κοριολανού. Η σοφή Ρούλα Πατεράκη ως γυναίκα του Χορού, στο Φονικό. Και η Ηλέκτρα Νικολούζου, που στον βουβό δεκάλεπτο μονόλογο της Αριάγνης συνοψίζει ολόκληρη την Τριλογία από την ανθρώπινη πλευρά. Εκεί συσσωρεύει τον πόνο όλων των γυναικών παρακινημένη, όχι μόνο από τον δυνατό σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη, όσο και από τη δική της σπάνια ποιότητα.

Αυτά στο θέατρο. Γιατί στη ζωή όπου διαδραματίζεται καθημερινά το δράμα όσων μάχονται με τη συνείδησή τους, το ζητούμενο είναι απλό. Θα συμφωνούσα λοιπόν με τον Γιαν Κοττ, που βλέπει στον Κοριολανό την ιστορία της πάλης των τάξεων, αν δεν προσυπέγραφα τα λόγια που έγραψε γενναία ο Λεοντάρης για την Αριάγνη με τα οποία μας αποχαιρετά και ο Κήρυκάς του στο τέλος της παράστασης: «Στο θέατρο βλέπουμε πάντα την αλήθεια. Θέλετε να πεθάνετε Κυρίες και Κύριοι; Μ’ αυτό τον τρόπο; Η Ιστορία είναι σκληρή (...) Η Ιστορία δεν είναι για καλλιτέχνες (...) Η Ελλάδα μας δεν μας χωράει όλους. Ας μείνουν εδώ τα σιωπηλά θύματα μιας πλάνης».

Στους νεκρούς επί σκηνής εντοπίζω το δράμα των ακυβέρνητων συμπολιτών μου, σύντροφε Ανθρωπάκι.

* Το όνομα που δίνει ο Τσίρκας σ’ αυτόν που νομίζει πως «κατευθύνει τη μοίρα της ανθρωπότητας».