Ο Θάνατος, το προαιώνια Αδιανόητο. Από τις "Βάκχες" του Ευριπίδη στο "Πικρό μέτρο του κόσμου" του Νίκου Ξυδάκη ("Καθημερινή", 17/8/2011)

Μορφές πολλές παίρνει το θεϊκό            Άγνωστο τέλος δίνουν στα πράγματα   οι θεοί  Εκείνα που είναι να γίνουν δεν έγιναν ποτέ Κι αυτά που γίνονται. Δεν ήταν για να γίνουν Σιωπή. Σιωπή  (Ο Χορός "κλείνοντας" τις "Βάκχες" του      Ευριπίδη στην σπουδαία μετάφραση του Γ. Χειμωνά)  .................................................................. Σπύρος Μπουκάλας, ετών 20, το ανείπωτο «γιατί»... Λεπτομέρεια «Γιάννης Μόραλης Σχέδια, 1934-1994», ΜΙΕΤ. Ηρθε η είδηση του αδόκητου χαμού ενός νέου φοιτητή, σπλάχνου της οικογένειας του Παντελή Μπουκάλα και της Σάσας Καρκαγιάννη, του εγγονού του Αντώνη Καρκαγιάννη, κι ο «φοβερός μήνας Αύγουστος» έδειξε, ακόμη μια φορά, τη σκοτεινή του όψη μέσα στο καμίνι του ήλιου. Ηταν 20 χρόνων ο Σπύρος Μπουκάλας, τραβούσε τον δρόμο του καβάλα στη μηχανή του, στο άτι της εποχής μας, όταν τον θέρισε, πισώπλατα χτυπώντας τον, το τροχαίο στη δίνη μιας καραμπόλας αυτοκινήτων στην εθνική Αθηνών - Κορίνθου. Και από το παρόν και το μέλλον που ήταν δικό του ν’ αγωνιστεί να το κερδίσει, με τις καταβολές της οικογένειας και τα όπλα της γνώσης, δεν χρειάστηκε παρά μια στιγμή για να του στερήσει όλα όσα του άξιζαν. Οποιος ένιωσε το ξερίζωμα της καρδιάς του πατέρα, το «γιατί;» το ανείπωτο της μάνας, καταλαβαίνει πως τα λόγια της παρηγορίας δεν φθάνουν στον στόχο τους, μεσολαβεί ο ωκεανός του πένθους. Η οικογένεια της εφημερίδας «Καθημερινή» πενθεί το παιδί των παιδιών της, των δημοσιογράφων και λόγιων συντακτών της, και καταθέτει, αντί στεφάνου, τη σιγή και τη βαθύτατη θλίψη όλων όσοι την αποτελούν. Η αληθινή ποίηση τα έχει πει όλα, και σ’ αυτήν ανατρέχει, αδύναμη να εκφράσει η στήλη την οργή του άδικου, πρόωρου, σκληρού θανάτου ενός νέου.

....................................................................................

Το πικρό μέτρο του κόσμου

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Αβάσταχτη. Ανείπωτη. Αδιανόητη. Απαρηγόρητη. Κι εντούτοις πικρό μέτρο του κόσμου. Η απώλεια, μάλιστα η απώλεια του παιδιού, η απώλεια του παλικαριού, είναι η μόνη που δίνει το μέτρο να ζυγίσεις τις άλλες θλίψεις, τις άλλες έγνοιες, τις ήττες και τις καταστροφές, συλλογικές, κοινωνικές, ιστορικές· να τις μετρήσεις με τα σταθμά του πόνου, που ξεπερνά τον άνθρωπο και τον ορίζει. Που του θυμίζει τι είναι. Οναρ σκιάς.

Πώς θα ζήσουν οι γονείς; Το γοερό ερώτημα μ' έσκισε στο τηλέφωνο.

Πώς θα ζήσουν η Σάσα και ο Παντελής χωρίς τον Σπύρο; Πώς επιζεί ο γονιός που χάνει το εικοσάχρονο παιδί του; Ακαριαία μπήκα στη θέση των συντέκνων, έχω παιδί στην ίδια ακριβώς ηλικία, κι έπεσα στα γόνατα ξέπνοος άλαλος μουσκεμένος, σε μια σκοτεινή εσοχή, να μη με βλέπει μάτι. Ακουγα στο κινητό τον άνεμο της Ελευσίνας, και τον γόο. Είδα μπροστά μου πρόσωπα βρεφών και νηπίων, την πρωτότοκη στο Αιγαίο, γκριμάτσες, τσουλούφια, φακίδες, επικά βαφτίσια με κλαρίνα του βάλτου, ποδοσφαιρικές φανέλες, είδα τους εαυτούς γονείς ν' ασπρίζουν και τα νήπια να αντρεύουν και να σαλπάρουν, άκουσα μπουζουκομπαγλαμάδες σε συμπόσια, άκουσα υποβλητικούς τον Μάντη και τον Πάνθηρα, την Ευδοκία και τον Αλγόρυθμο, άκουγα, έβλεπα, μύριζα, η ζωή περνούσε με αστραπές και μαστιγώματα της μνήμης. Η ζωή. Μπροστά στον θάνατο ψελλίζουμε στερεοτυπικά, μπροστά στον θάνατο του παλικαριού σώνεται ακόμη και το ψέλλισμα, σβήνει κάθε στερεότυπο. Δεν ψελλίζω τίποτε.

Σκέφτομαι μόνο ότι ο ποιητής πατέρας έχει γράψει τόσο βαθιά, τόσο συμπονετικά, για την απώλεια, το πένθος και τον θάνατο, ζυμωμένος μαζί τους από παιδί, μα πάντα δοσμένος της ζωής. Τούτο, του 2009 («Σύνοψη». Παντελής Μπουκάλας, Ρήματα):

Μια μεταφορά ο βίος
Κυριολεκτικά

Ακάθεκτα περνούν τα χρόνια μας τα στάσιμα
ένας αέρας πες ένας αέρας. Ούτε.
Εκείνος, μια θ' αναστήσει τη φωτιά
μόλις που σβήνει
μια τα καράβια θα τα κινδυνέψει
μια πιο αψύ θα κάνει το κρασί.
Αέρας το λοιπόν.
Αφού το λες.
Φυσάει και φεύγει.
Απ' την πληγή δεν απομένει παρά η μνήμη της,
λειψή κι εκείνη,
μακρινή. Τότε. Θυμάσαι. Δεν θυμάσαι;
Τότε που έφυγε ο...
Ο;
Ολα τα συνοψίζει ο θάνατος
Ολα;