Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 19 Αυγούστου 2011
Ταξίδι πολιτικής ανθρωπολογίας
«Ταξίδι με τρένο» Πολεοδομία 5 - Φεστιβάλ Αθηνών
Η πέμπτη κατά σειρά «πολεοδομική» παρέμβαση του Φεστιβάλ περιελάμβανε τη συμμετοχή στα καλλιτεχνικά καθέκαστα ενός εκ των πλέον βαρύσκιωτων κτηρίων της «μέσα πόλης».
Το «Ταξίδι με τρένο» παρουσιάστηκε στο μέγαρο του ΟΣΕ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Εντός του τρίγωνου της παρακμής, ψηλότερα από κάθε οικιακή ενόχληση, σε ένα δάσος από δορυφορικά πιάτα στις γύρω ταράτσες και με θέα την περίμετρο του πάλαι ποτέ ιστορικού κέντρου, η βεράντα του κτηρίου του ΟΣΕ στη οδό Μάρνη υπήρξε ίσως η πιο ενδιαφέρουσα έξοδος του φεστιβαλικού κοινού -ή η είσοδός του- στο αληθινό, πικρό περιβάλλον του σημερινού αστικού βίου.
Μέχρι τώρα, το Φεστιβάλ πατούσε στα σίγουρα λημέρια του, δεχόταν τον κόσμο του σε γκαράζ, τοπία ή μεταποιούσε τους χώρους εκδηλώσεων για να δώσει στο κοινό την αίσθηση κάποιας θεατρικής κιριοσιτέ. Εδώ όμως ο πυρήνας της εκδήλωσης αφορά την ίδια την Αρχιτεκτονική: Το ίδιο το κτήριο του ΟΣΕ δίνει την εντύπωση ότι φιλοξενεί το φεστιβάλ για λίγο, ότι ανοίγει τις θύρες του στους τυχερούς που θα δουν τα άδυτά του -εν είδει εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής μαζί εκδρομής- πριν κλείσει πάλι για τους μυημένους.
Επειτα είναι η ίδια η σύλληψη και ανάπτυξη της κεντρικής ιδέας. Πρόκειται βέβαια για μια μεταφορά της μεθόδου ή του πρωτόκολλου εργασίας των Rimini στα ελληνικά καθέκαστα. Κάτι απλό, ριζικό και δύσκολο. Εχουμε και εδώ ειδικούς -ανθρώπους που ασχολούνται με τα του ελληνικού σιδηροδρόμου, οδηγούς, τεχνικούς, μηχανικούς, φίλους των τρένων, μέχρι μια εκπρόσωπο της χορωδίας του ΟΣΕ-, που, με την καθοδήγηση του Ανέστη Αζά και τη συνεργασία του Πρόδρομου Τσινικόρη, φτάνουν στο σημείο να «εκδηλώσουν» τον εαυτό, μέσα από τη σχέση τους με το αντικείμενο.
Ας πούμε πρωταρχικά πως δεν πρόκειται για μια ακόμα σκηνική ιδέα αλλά για ολόκληρο είδος θεάτρου, για ακέραια θεατρική ζωή, όπως υπήρξε παλιά το «Ζωντανό Θέατρο», που δεν αντιγράφεται αλλά εξαπλώνεται.
Γι' αυτό δεν ενοχλεί καθόλου η σχεδόν απροκάλυπτη αναγωγή του ελληνικού εγχειρήματος στην υπερεθνική του προέλευση. Το ενδιαφέρον βρίσκεται ότι, όπως στα ντοκιμαντέρ, η πραγματικότητα δεν παρουσιάζεται αλλά αποκαλύπτεται, και μάλιστα βήμα το βήμα, άλλοτε μέσα από την προσωπική εξιστόρηση και παρέμβαση, άλλοτε -ακόμα περισσότερο γοητευτικά- με τρόπο πλάγιο, με μια πινελιά δραματοποίησης ή μέσα από ειρωνικές παρενθέσεις.
Αναρωτιέμαι ποιο είναι το προκείμενο σε αυτές τις περιπτώσεις: Κάποιοι θα έλεγαν το προφανές, η πολιτική αναγέννηση του θεάτρου μέσα από τη ζωντανή δρώσα επικοινωνία του με τα κοινωνικά προβλήματα. Μήπως και εδώ το ίδιο δεν συμβαίνει; Σε καιρούς, ούτως ή άλλως, εγρήγορσης, η ομάδα του Αζά βρίσκει την ευκαιρία να μας παρουσιάσει και μάλιστα σε πρώτο πρόσωπο, τα ζητήματα των ανθρώπων που απασχολεί ο Οργανισμός, ζητήματα επαγγελματικά, προσωπικά, εργασιακά, αλλά και καθαρά πολιτικά.
Υπάρχουν αλήθεια πολλά να πει κανείς εδώ και οι αποκαλύψεις για τις πολιτικές επιλογές που οδήγησαν στη μεταπολεμική νεκροφάνεια του ΟΣΕ είναι αλήθεια συγκλονιστικές - θα ήθελα ωστόσο να πρωτοτυπήσω και να μη σταθώ σε αυτές. Το ζήτημα δεν είναι η συνδικαλιστική μας ενημέρωση για τα προβλήματα του κλάδου -πολύ σημαντική από μόνη της αλλά παρούσα και σε άλλες σελίδες της εφημερίδας-, όσο η ενεργοποίησή μας απέναντί τους. Και εδώ οφείλει να διαφανεί η καλλιτεχνική έγνοια της Ομάδας.
Μοιάζει πολιτικό θέατρο και πράγματι είναι, εντούτοις ο βαθμός της συγκίνησης που περιλαμβάνει εξαρτάται από τον βαθμό που το κέλυφος σπάει για να φανεί από πίσω ο άνθρωπος στους παράξενους ιριδισμούς του. Από την πρώην κιόλας φορά που είδα αυτό το είδος θεάτρου, μέχρι σήμερα, δεν έχω αλλάξει εντύπωση ότι πρόκειται για ζωντανό και επί σκηνής ανθρωπολογικό εγχείρημα, που χρησιμοποιεί την πολιτική σαν καύσιμη ύλη. Πρόκειται για θέατρο που δεν ανακαλύπτει την πολιτική πίσω από τους αριθμούς αλλά τον άνθρωπο πίσω από την πολιτική.
Μέχρι σήμερα, η αισθητική και καλλιτεχνική πορεία του Ανέστη Αζά υπήρξε αρκετά διαφορετική. Η απόπειρά του αποκτά όλο και περισσότερο ενδιαφέρον, καθώς κινείται σε λιγότερο χαρακτηριστικές ομάδες του πληθυσμού, καθώς θέτει ολοένα και πιο απρόβλεπτα και μειοψηφικά ερωτήματα στο κοινωνικό σύνολο.
Κατάδυση
Και, βέβαια, χρειάζεται ακόμα δουλειά για να γίνει η εργασία του εκτός από οριζόντια εξέταση των πολιτικών συμφραζόμενων, κάθετη κατάδυση στα ανθρώπινα. Κάτι στην όμορφη τρέλα που είχε η βραδιά, με τα παλιά τραγούδια, την αληθινή μανία για τα τρένα και τη ζωή τους, την αγαθή προαίρεση αλλά και τις απρόβλεπτες παρεμβάσεις των «ειδικών», έδιναν στο πολιτικό στίγμα την ανθρώπινη διάσταση και πιστεύω και το τελικό πρόσημο της παράστασης.
Αναφέρω τους αληθινούς πρωταγωνιστές της με ευχαρίστηση: Η κυρία Λένα Ζωγραφάκη και οι κύριοι Σπύρος Φασούλας, Κώστας Ντεμελής, Κώστας Γενιδούνιας, Χάρης Καραδήμας, Νίκος Σμπαρούνης και Γιώργος Φωτιάδης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου