Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 28 Απριλίου 2011
Το υπουργείο και η Ιστορία
Έκδοση του 2010, δηλαδή πέρυσι, είναι η Ιστορία για τους μαθητές των Γ' Λυκείου και Δ' Εσπερινού Λυκείου, με τίτλο «Ιστορία του Νεότερου και του Σύγχρονου Κόσμου (από το 1815 έως σήμερα)». Καλύπτει δηλαδή σχεδόν δύο αιώνες της Παγκόσμιας Ιστορίας, σε 231 σελίδες ή με πίνακες κ.λπ.252. Μέσα εκεί είναι και η Ελλάδα.
Πώς παρουσιάζεται η Ελλάδα «σήμερα»; Ετσι ακριβώς το λέει, στη σελ. 162 και μάλιστα στο τέλος της «Ιστορίας της Ελλάδας»:
«Η χώρα πλέον έχει ξεπεράσει τα πολιτικά πάθη και τους επικίνδυνους διχασμούς του παρελθόντος, έχει γνωρίσει αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη, διαθέτει μια εδραιωμένη σύγχρονη δημοκρατία και μετέχει δημιουργικά, ως πλήρες μέλος, στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Επίσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια σταθεροποίησης των Βαλκανίων».
Ο νέος των 18 ετών, στον οποίο απευθύνεται το κείμενο αυτό, ο οποίος έχει μάλιστα το δικαίωμα να ψηφίζει στις εκλογές, τι μπορεί άραγε να σκεφθεί συγκρίνοντας το «σήμερα», που του λέει η «Ιστορία», με αυτό που ζει κανονικά;
Η«αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη», η «εδραιωμένη σύγχρονη δημοκρατία» και το «μετέχει δημιουργικά στην Ε.Ε.» πόση αξία έχουν ως διαπιστώσεις και πόσο αξιόπιστες είναι, όταν τον «βομβαρδίζουν» επί ενάμιση χρόνο με την κρίση, με την «εντατική» όπου είναι η Ελλάδα, με τον «Τιτανικό», με την «αναξιοπιστία» απέναντι στους εταίρους και μετά με το Μνημόνιο, με τα μέτρα, που τα ζει στο πετσί της η οικογένειά του, με την ανασφάλεια, με την ανεργία, με το μαύρο μέλλον, τη μαύρη προοπτική; Αυτή είναι η «αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη»; Και με την τρόικα και το Μνημόνιο πώς λειτουργεί η «σύγχρονη δημοκρατία» (και μάλιστα «εδραιωμένη»), όταν έχει εκχωρηθεί κανονικά εθνική κυριαρχία;
Η Ιστορία σταματάει μάλλον το 2004. Μα, δεν θα μπορούσε να γίνει ένα μικρό συμπλήρωμα;
Πηγαίνοντας προς τα πίσω μπορούμε να σταχυολογήσουμε ορισμένα σημεία από την πρόσφατη Ιστορία του τόπου.
Αναφέρει, σελ. 162: «Μετά από μια περίοδο κυβερνητικής αστάθειας, το 1989-1990, κυβέρνηση σχημάτισε η Ν.Δ. με πρωθυπουργό τον Κων. Μητσοτάκη». Με δυο λέξεις, ξεπερνά ένα σταθμό της Ιστορίας, κατά τον οποίο δέσποζε το σκάνδαλο Κοσκωτά, έχασε το ΠΑΣΟΚ τις εκλογές, έγινε για πρώτη φορά κυβέρνηση συνεργασίας Δεξιάς-Αριστεράς για την κάθαρση, έγινε κυβέρνηση εθνικής ενότητας και με το ΠΑΣΟΚ, παρ' όλο που είχε παραπεμφθεί σε δίκη ο Α. Παπανδρέου.
Κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης αναφέρονται οι Κων. Καραμανλής, Α. Παπανδρέου, Γ. Μαύρος και Κ. Τσάτσος (Πρόεδρος της Δημοκρατίας), καθώς και οι Γ. Ράλλης και Κ. Σημίτης. Νέα κόμματα το ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. και η Ε.Κ.-Ν.Δ., ενώ από το χώρο της Αριστεράς μόνο η νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Κι αυτό το τελευταίο είναι η μόνη αναφορά στην Αριστερά από το 1974, χωρίς τίποτα απολύτως άλλο. Ο μαθητής μένει με την εντύπωση πως στην Ελλάδα μόνο δύο πολιτικές δυνάμεις υπήρχαν και υπάρχουν, τα δύο κόμματα του δικομματισμού, προς δόξαν της «σύγχρονης δημοκρατίας»!
Για τη δικτατορία των συνταγματαρχών 1967-1974 (έτσι την ονομάζει), ο μαθητής διαβάζει ότι «πρωτοστάτες» του «πολιτικού κόσμου» που «αντιτάχθηκε έντονα και αντιστάθηκε» ήταν ο Γ. Παπανδρέου, ο Γ. Μαύρος, ο Γ. Ράλλης, ο «Κ. Καραμανλής αυτοεξόριστος στο Παρίσι κατήγγειλε τη δικτατορία» (πότε;). «Επίσης, λέει, στο εξωτερικό ανέπτυξαν αντιστασιακή δράση ο Α. Παπανδρέου (αρχηγός του ΠΑΚ), ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, η Μελίνα Μερκούρη». Αναφέρει επίσης τον Αλέκο Παναγούλη και τις φοιτητικές εξεγέρσεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου.
Από τον πολιτικό κόσμο απουσιάζουν πλήρως οι της Αριστεράς (ΕΔΑ, ΚΚΕ, ΚΚΕ Εσωτερικού) και ο Μίκης μόνο ως συνθέτης αναφέρεται. Πού είναι το ΠΑΜ, ο Δημοκρατικός Αγώνας, ο Ρήγας Φεραίος, η ΚΝΕ, η ΔΝΛ κι άλλες οργανώσεις; Μόνο το ΠΑΚ υπήρχε; Πού είναι οι χιλιάδες συλλήψεις, εκτοπίσεις, φυλακίσεις, δίκες, βασανιστήρια, διώξεις, δολοφονίες; Μόνο για το Πολυτεχνείο λέει «πολλοί πολίτες βρήκαν το θάνατο ενώ άλλοι συνελήφθησαν και υπέστησαν βασανισμούς». Μα το όργιο όλων αυτών και κυρίως των βασανιστηρίων έγινε πριν, όταν πρωτοστάτησε η νεολαία και η Αριστερά.
Στην περίοδο 1950-1967 χαρακτηρίζεται «ανορθωτικό» το έργο των κυβερνήσεων. Αναφέρονται πάλι τα κόμματα της Δεξιάς και του Κέντρου και αγνοείται ουσιαστικά πάλι η ΕΔΑ, το νέο κόμμα στο χώρο της Αριστεράς, που το 1958 έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με σχεδόν 25%. Και δεν αναφέρεται λέξη για τη μετανάστευση, εσωτερική και εξωτερική.
Η δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη αποδίδεται σε «μια παρακρατική οργάνωση» (!) «χωρίς άμεση ή έμμεση ανάμειξη της κυβέρνησης». Με άλλα λόγια, κανείς δεν ήταν υπεύθυνος για τη δολοφονία!
Για τον εμφύλιο πόλεμο αναφέρει ότι «το σημαντικότερο (είναι ότι) προκάλεσε βαθιά ψυχολογικά τραύματα στην ελληνική κοινωνία, τα οποία χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να επουλωθούν». Ωστε «ψυχολογικά τραύματα» είναι οι χιλιάδες εκτελέσεις, οι δολοφονίες, οι φυλακίσεις, οι εξορίες, τα βασανιστήρια, το Μακρονήσι, οι πολιτικοί πρόσφυγες...
Κι όμως, έχει ενδιαφέρον να διαβάσει κανείς αυτό το πόνημα που απευθύνεται στους μαθητές. Είναι η μεθοδευμένη μονόπλευρη θεώρηση της Ιστορίας από την πλευρά των «νικητών», από την πλευρά του δικομματισμού, με προσεκτική τήρηση των ισορροπιών, εξωραϊσμένη, και απούσα την Αριστερά, λες και δεν έχει συμβάλει καθοριστικά στην Ιστορία. Οπως επίσης απουσιάζει η αναφορά στους μεγάλους μαζικούς κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, με πρώτη τη νεολαία τα τελευταία 60 χρόνια.
Συγγραφείς είναι οι Ι. Κολιόπουλος, Κ. Σβολόπουλος, Ευ. Χατζηβασιλείου (του κεφαλαίου της μεταπολεμικής περιόδου αλλά και της Ελλάδας), Θ. Νημάς, Χάρις Σχολινάκη-Χελιώτη.
 |
Το εικονιζόμενο ηρώον βρίσκεται στην αυλή του 2θέσιου δημοτικού σχολείου στην Ασίνη της Αργολίδας. Αλήθεια αυτοί οι έρμοι δύο δάσκαλοι που υπηρετούν εκεί, τι να απαντούν στην πολύ πιθανή απορία των παιδιών "Τι ήταν τα Τάγματα Ασφαλείας, κυρία ή κύριε;" ή κάνουν τον Κινέζο που δεν καταλαβαίνει και δεν επικοινωνεί με το περιβάλλον; |
Σχολιάζω: Ο καλός αρθρογράφος της "Ελευθεροτυπίας" γράφει παρ ακάμπτοντας μια οδυνηρή πραγματικότητα που έχει παγιωθεί στη στάση των παιδιών μας απέναντι στο μάθημα, και κατ' επέκτασιν στην ίδια την Ιστορία. Στάση που συμπυκνώνεται στην απάντηση που δίνουν στην συχνή ερώτηση που τους γίνεται: "Ποιο μάθημα θεωρείς πιο βαρετό στο σχολείο;" Η απάντηση έρχεται αυθόρμητα κι αυτόματα: "Φυσικά, και το μάθημα της ιστορίας!" Και αυτό ισχύει για τ α π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ α παιδιά ανεξάρτητα από το μορφωτικό επίπεδο των οικογενειών τους, ανεξάρτητα ακόμα και από τις πολιτικές καταβολές των γονιών τους, των παππούδων τους κλπ. Έτσι, παιδιά αριστερών - ναι, ναι ακόμα και αριστερών, καλέ μας κύριε Κιάο και καλοί μας αγωνιστές της Αριστεράς - οικογενειών αρνούνται να δείξουν ενδιαφέρον για το μάθημα της ιστορίας και για όποια γνώση αυτό το μάθημα τους παρέχει. Είναι άραγε γιατί πρόκειται για γνώση "μονόπλευρη", μεθοδευμένα θεωρημένη, εξωραϊσμένη από την πλευρά των "νικητών", του δικομματισμού κλπ, όπως ισχυρίζεται ο καλός δημοσιογράφος;
Δεν αρνούμαι ότι συντρέχει και αυτός ο λόγος. Ναι, είναι μερικά παιδιά που διαισθάνονται περισσότερο, παρά γνωρίζουν, ότι πράγματι όλα όσα αφορούν το παρελθόν αυτού χωριού στην ανατολική άκρη της Ευρώπης, μέσες - άκρες δεν λέγονται, κρύβονται, διαστρεβλώνονται, υπηρετούν τις εξουσίες που ορίζουν τη ζωή τους. Όμως φοβάμαι ότι ο κύριος λόγος δεν είναι αυτός. Είναι ότι δεν βρίσκουν να έχει καμιά σημασία η γνώση του παρελθόντος στη ζωή τους σ ή μ ε ρ α , τ ώ ρ α ! Και πιστεύουν ότι δεν έχει καμιά σημασία γιατί η ιστορία όπως διδάσκεται είναι μόνο αρχειακό υλικό, γεγονότα - τόποι και χρονολογίες που έγιναν αυτά τα γεγονότα, που τα έζησαν μόνο ονόματα και αριθμοί ανθρώπων.
Όμως ξέρουμε, ότι αυτά τα γεγονότα του παρελθόντος αφορούν ζ ω έ ς ανθρώπων, δηλαδή α ι σ θ ή μ α τ α και σ κ έ ψ ε ι ς ανθρώπων, πραγματωμένα και ματαιωμένα ό ν ε ι ρ α ανθρώπων, ε λ π ί δ ε ς και α π ε λ π ι σ ί ε ς ανθρώπων, δηλαδή β ι ώ μ α τ α. Δεν μπορείτε να φαντασθείτε πόσο συγκλονισμένοι ήταν οι μαθητές μου όταν τους διάβασα - με όλη την ωμότητα που είχε η περιγραφή των βασανιστηρίων - αποσπάσματα από τους "Ανθρωποφύλακες" του Περικλή Κοροβέση στις επετείους του Πολυτεχνείου και της 21ης Απριλίου. Το ίδιο συγκλονισμένοι ήσαν όταν "έπαιξαν" προφορικές αφηγήσεις ανωνύμων που έζησαν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή. Κι αν μπορεί ένας δάσκαλος να μεταγγίσει εμπειρίες ζωής στο μάθημα της ιστορίας, φαντασθείτε τι μπορεί να κάνει στο μάθημα της λογοτεχνίας, αρχαιοελληνικής και νεώτερης.
Με όλα αυτά δεν θέλω καθόλου να υποτιμήσω την αναγκαιότητα του ν α τ α λ έ μ ε ό λ α όταν διδάσκουμε Ιστορία, χωρίς ιδεολογικές ποδηγετήσεις και μονόπλευρες θεωρήσεις απ' όπου κι αν προέρχονται. Εννοείται και εξυπακούεται ότι "εθνικόν είναι ό,τι και αληθινόν" και την αλήθεια εξάπαντος πρέπει ν' αναζητούμε. Όμως μόνο μ' αυτό δεν ξεμπερδεύουμε. Τι νόημα έχει να διαπραγματεύεσαι και να διδάσκεις "προοδευτική" ή "αριστερή" ιστορία με τρόπο βαρετό και πληκτικό; Εδώ μιλάω για την ανάγκη να βρούμε τον τρόπο να αγαπήσουν τα παιδιά την Ιστορία, να αποκτήσουν ενδιαφέρον για το παρελθόν, για τη ζωή των προγόνων τους, αν θέλουμε να έχουν έρμα και προσανατολισμό στη δική τους ζωή, για να την ορίζουν και όχι να την διεκπεραιώνουν ή να την καταναλώνουν σαν μια "ξένη φορτική", που λέει κι ο ποιητής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου