Γιατί γεµίζουν οι πλατείες
ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ", 31 Μαΐου 2011
Επειδή πολλή κουβέντα γίνεται τις τελευταίες ηµέρες για µια µορφή άµεσης δηµοκρατίας η οποία λειτουργεί µέσω του Διαδικτύου και προτείνεται ως πιθανή εναλλακτική εκδοχή στον καρκινοβατούντα κοινοβουλευτισµό, δεν βλάπτει να θυµηθούµε ορισµένα ιστορικά χαρακτηριστικά της.
Στις µερικές δεκαετίες που λειτούργησε η άµεση δηµοκρατία στην Αθήνα της κλασικής εποχής, ο αριθµός των πολιτών που ψήφιζαν δεν ξεπερνούσε τις 25.000.
Στις µερικές δεκαετίες που λειτούργησε η άµεση δηµοκρατία στην Αθήνα της κλασικής εποχής, ο αριθµός των πολιτών που ψήφιζαν δεν ξεπερνούσε τις 25.000.
Ως γνωστόν δικαίωµα ψήφου είχαν µόνον οι άνδρες πολίτες Αθηναίοι.
Για να µπορέσει να λειτουργήσει η άµε ση δηµοκρατία χρειαζόταν να περιχαρακώσει µε µεγάλη ακρίβεια το σώµα των εκλεκτόρων. Και το θέµα δεν ήταν µόνο ποσοτικό. Το θέµα ήταν περισσότερο ποιοτικό: περιορίζοντας µε τόση αυστηρότητα τους ψηφοφόρους πίστευαν πως έτσι εξασφαλίζουν τα δύο βασικά συστατικά της δηµοκρατίας τους, το δικαίωµα της ισηγορίας και την υποχρέωση της παρρησίας.
«Η θαρραλέα και ειλικρινής έκφρασις γνώµης», έτσι ορίζει την παρρησία το λεξικό Δηµητράκου, µπορεί να σηµαίνει ότι υποχρεούσαι να εκφράσεις την αγανάκτησή σου, ή τον θυµό σου, αν έτσι αισθάνεσαι, σηµαίνει όµως και κάτι πολύ ουσιαστικότερο. Τη θεµελιώδη υποχρέωση να αναλάβεις προσωπικά την ευθύνη των λεγοµένων σου. Ακόµη και οι δηµαγωγοί, όταν παρότρυναν τους συµπολίτες τους να ψηφίσουν τη συνέχιση του πολέµου, ήξεραν πως θα πολεµούσαν και οι ίδιοι, ενδεχοµένως δε να έχαναν και τη ζωή τους, όπως π.χ. ο περιώνυµος Κλέων.
Καµία απ’ αυτές τις προϋποθέσεις δεν πληρούνται από την «άµεση δηµοκρατία» του Διαδικτύου. Χωρίς να θέλω να παραγνωρίσω τη δύναµη του µέσου, και χωρίς, επ’ ουδενί, να θέλω να υποτιµήσω την αξία των συγκεντρώσεων των «Αγανακτισµένων». Επειδή ακριβώς πιστεύω πως αυτό που γίνεται κάθε µέρα στην Πλατεία Συντάγµατος έχει βαρύνουσα κοινωνική αξία, θεωρώ πως θα µπορέσει να δικαιωθεί µόνον αν οι ίδιοι οι συγκεντρωµένοι αντιληφθούν τα όρια και, κατά συνέπεια, τις δυνατότητες της παρέµβασής τους. Οπως κατάφεραν να προστατευθούν από τους επαγγελµατίες συνδικαλιστές, τους πάσης φύσεως µπαχαλάκηδες και τους καιροσκόπους της κάποτε προοδευτικής Αριστεράς, πρέπει να προστατευθούν και από όσους προσπαθούν να τους κολακεύσουν προτείνοντάς τους ως την εναλλακτική λύση στον κοινοβουλευτισµό.
Αν στον λυρισµό των προοδευτικών και στον λυρισµό των Ελληναράδων προστεθεί και ο λυρισµός των «Αγανακτισµένων», είναι µάλλον βέβαιο πως η ατµόσφαιρα θα γίνει ακόµη πιο ασφυκτική.
Οπου, για να εξηγούµαι, ως λυρισµός ορίζεται η υπερκατανάλωση λέξεων, προθέσεων, προτάσεων και απόψεων οι οποίες δεν βρίσκουν καµία πραγµατικότητα που να µπορεί να τις εξαργυρώσει.
Για να µπορέσει να λειτουργήσει η άµε ση δηµοκρατία χρειαζόταν να περιχαρακώσει µε µεγάλη ακρίβεια το σώµα των εκλεκτόρων. Και το θέµα δεν ήταν µόνο ποσοτικό. Το θέµα ήταν περισσότερο ποιοτικό: περιορίζοντας µε τόση αυστηρότητα τους ψηφοφόρους πίστευαν πως έτσι εξασφαλίζουν τα δύο βασικά συστατικά της δηµοκρατίας τους, το δικαίωµα της ισηγορίας και την υποχρέωση της παρρησίας.
«Η θαρραλέα και ειλικρινής έκφρασις γνώµης», έτσι ορίζει την παρρησία το λεξικό Δηµητράκου, µπορεί να σηµαίνει ότι υποχρεούσαι να εκφράσεις την αγανάκτησή σου, ή τον θυµό σου, αν έτσι αισθάνεσαι, σηµαίνει όµως και κάτι πολύ ουσιαστικότερο. Τη θεµελιώδη υποχρέωση να αναλάβεις προσωπικά την ευθύνη των λεγοµένων σου. Ακόµη και οι δηµαγωγοί, όταν παρότρυναν τους συµπολίτες τους να ψηφίσουν τη συνέχιση του πολέµου, ήξεραν πως θα πολεµούσαν και οι ίδιοι, ενδεχοµένως δε να έχαναν και τη ζωή τους, όπως π.χ. ο περιώνυµος Κλέων.
Καµία απ’ αυτές τις προϋποθέσεις δεν πληρούνται από την «άµεση δηµοκρατία» του Διαδικτύου. Χωρίς να θέλω να παραγνωρίσω τη δύναµη του µέσου, και χωρίς, επ’ ουδενί, να θέλω να υποτιµήσω την αξία των συγκεντρώσεων των «Αγανακτισµένων». Επειδή ακριβώς πιστεύω πως αυτό που γίνεται κάθε µέρα στην Πλατεία Συντάγµατος έχει βαρύνουσα κοινωνική αξία, θεωρώ πως θα µπορέσει να δικαιωθεί µόνον αν οι ίδιοι οι συγκεντρωµένοι αντιληφθούν τα όρια και, κατά συνέπεια, τις δυνατότητες της παρέµβασής τους. Οπως κατάφεραν να προστατευθούν από τους επαγγελµατίες συνδικαλιστές, τους πάσης φύσεως µπαχαλάκηδες και τους καιροσκόπους της κάποτε προοδευτικής Αριστεράς, πρέπει να προστατευθούν και από όσους προσπαθούν να τους κολακεύσουν προτείνοντάς τους ως την εναλλακτική λύση στον κοινοβουλευτισµό.
Αν στον λυρισµό των προοδευτικών και στον λυρισµό των Ελληναράδων προστεθεί και ο λυρισµός των «Αγανακτισµένων», είναι µάλλον βέβαιο πως η ατµόσφαιρα θα γίνει ακόµη πιο ασφυκτική.
Οπου, για να εξηγούµαι, ως λυρισµός ορίζεται η υπερκατανάλωση λέξεων, προθέσεων, προτάσεων και απόψεων οι οποίες δεν βρίσκουν καµία πραγµατικότητα που να µπορεί να τις εξαργυρώσει.
[Πιστεύω πως αυτό που γίνεται κάθε µέρα στην Πλατεία Συντάγµατος έχει βαρύνουσα κοινωνική αξία .]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου