Ελευθεροτυπία, Τρίτη 26 Απριλίου 2011
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ - ΓΟΝΕΙΣ ΣΗΚΩΝΟΥΝ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΣΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Πιλάτοι και θύματα της ενδοσχολικής βίας
Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω, είναι η έκφραση που ταιριάζει στο φλέγον θέμα της ενδοσχολικής βίας και επιθετικότητας, σύμφωνα με ειδικούς επιστήμονες. Η παγκόσμια κοινότητα σε όλα τα επίπεδα ζει σ' ένα συγκρουσιακό περιβάλλον, συμπεριφέρεται με επιθετικότητα και βία.
Η σχολική κοινότητα δεν μένει ανεπηρέαστη και αναπαράγει την ευρύτερη κοινωνική και οικογενειακή βία.
Η ομαδική βία, η επιθετικότητα και ο εκφοβισμός είναι το αντικείμενο της ομώνυμης έκδοσης, όπου συμπυκνώνονται ερευνητικά δεδομένα και καλές δράσεις και πρακτικές, που εξέδωσαν η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και η Ειδική Επιτροπή Μελέτης Ενδοσχολικής Βίας.
Η κοινωνία
Η βία και η επιθετικότητα μεταξύ μαθητών στην εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και διαρκώς αυξανόμενα προβλήματα που αντιμετωπίζει το σχολείο και κατ' επέκταση η κοινωνία, όπως παραδέχονται όλοι όσοι, επαγγελματίες ή μη, συναναστρέφονται μαθητές.
Το φαινόμενο σημειώνει αύξηση παγκοσμίως ιδίως μεταξύ παιδιών 8-15 ετών.
Πρόκειται για ζήτημα στο οποίο η κοινωνία οφείλει να εγκύψει με επείγουσα δράση, έγκαιρη πρόληψη, διαπαιδαγώγηση, αφού ανυπολόγιστες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις στην ψυχοκοινωνική εξέλιξη του παιδιού και του εφήβου. Εκπαιδευτικοί, μα και γονείς, δείχνουν αδύναμοι να παρέμβουν αποτελεσματικά μέσα σ' ένα σχολικό σύστημα χωρίς όραμα και συνοχή που στερείται πρόσβαση σε υποστηρικτικές υπηρεσίες. Παρατηρείται δε πως, παρά τη σαφή αύξηση του φαινομένου, τα περιστατικά τείνουν να διαφεύγουν την προσοχή, να παραγνωρίζονται ή και να αποσιωπώνται.
Τη νέα μορφή και χροιά επιθετικότητας μεταξύ νέων στη χώρα μας περιγράφει, μεταξύ άλλων, η καθηγήτρια Αλίκη Γιωτοπούλου-Μαραγκοπούλου, η οποία στάθηκε η εμπνεύστρια της δημιουργίας Εθνικής Επιτροπής Μελέτης Ομαδικής Ενδοσχολικής Βίας, με αφορμή τις συγκλονιστικές περιπτώσεις του φόνου του Αλεξ στη Βέροια και τον βιασμό της μαθήτριας στην Αμάρυνθο. Υπενθυμίζει λοιπόν πως η βία υπήρχε από παλιά μεταξύ των μαθητών, όμως έξω από τα σχολεία, υπό τη μορφή «μονομαχίας» ή υπό τη μορφή ομάδας κατά ομάδας, ή ακόμη σε περιοχές υπήρχαν ομάδες «πετροπολέμου» μεταξύ συνοικιών που συγκρούονταν εκούσια και φυσικά στο ύπαιθρο. Αντίθετα, σήμερα η βία διεξάγεται στο σχολείο και είναι άνανδρη, διότι η ομάδα εφαρμόζει βία κατά ενός μαθητή παρά τη θέλησή του και κατά κανόνα σωματικά αδύνατου, όχι επιθετικού ή και του καλού μαθητή.
Κατά την άποψη του Συνηγόρου του Παιδιού, που έχει υποβάλει σειρά προτάσεων στην πολιτεία προκειμένου να εφαρμοστούν ειδικές δράσεις που εστιάζουν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας, χρειάζεται πρωτίστως να διασφαλιστούν συνθήκες γενικότερης λειτουργικότητας και ξεκάθαροι κανόνες ευνομίας στη σχολική κοινότητα και να αναπτυχθεί κλίμα συνεργασίας, συμμετοχής, αλληλοσεβασμού ανάμεσα στα μέλη της. Μεγάλη ευθύνη γι' αυτό έχει ο διευθυντής του σχολείου, που θα πρέπει να βρίσκεται κοντά σε εκπαιδευτικούς και μαθητές. Ως ειδικότερη καλή πρακτική προτείνεται από τον Συνήγορο η σύσταση ομάδων διαμεσολάβησης από μαθητές.
Ως σχολική βία ορίζεται η επιβολή βούλησης, απειλή εκφοβισμού, κακομεταχείρισης, κακοποίηση, προσβολή, πρόκληση βλάβης, ζημίας και φθοράς που συμβαίνουν στον σχολικό κυρίως χώρο από μέλη της μαθητικής κοινότητας και από εξωσχολικούς. Ως άμεσες φανερές μορφές επιθέσεων καθορίζονται η λεκτική, ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική βία, οι βανδαλισμοί, ενώ υφίσταται και η κοινωνική απομόνωση ως αφανής μη άμεση βία.
Εύλογη ανησυχία προκαλούν τα ποσοτικά-ποιοτικά χαρακτηριστικά της βίας μεταξύ ανηλίκων, αν και δεν έχει τις διαστάσεις που προσδίδουν συχνά όσο και αποσπασματικά τα ΜΜΕ, υποστηρίζει ο πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Κωστής Παπαϊωάννου, που επισημαίνει ότι ιδιαίτερης προσοχής χρήζει η αποφυγή «δαιμονοποίησης» των παιδιών και εφήβων.
Αμέτοχοι θεατές
Σε έρευνα-2008, της Εθνικής Επιτροπής, από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς σημειώνονται η αδυναμία του σχολείου να ανταποκριθεί στις ανάγκες των μαθητών, η έλλειψη οράματος που το διαπνέει και η αναγκαιότητα επικέντρωσης στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων. Σε έρευνα του ΕΚΚΕ-2007, ένα 63% των παιδιών του Δημοτικού, 51% του Γυμνασίου και 36% του Λυκείου δηλώνουν ότι υπάρχουν παιδιά που τους συμπεριφέρονται άσχημα στο σχολείο (δείτε και αναλυτικό πίνακα). Τα παιδιά στην έρευνα του ΕΚΚΕ ανέφεραν ότι έχουν βιώσει εκδηλώσεις βίας και ως αμέτοχοι θεατές: Τα μισά (53%) έχουν δει παιδιά να απειλούν κάποιο άλλο στο σχολείο.
Ακόμη οι διευθυντές και εκπαιδευτικοί, αν και καταγράφουν ως αυξανόμενη την επιθετικότητα την αντιμετωπίζουν -όπως και η πλειονότητα των μαθητών- ως φυσικό και αναπόφευκτο φαινόμενο, ενώ αναφέρουν μόνο κατασταλτική αντιμετώπιση της βίαιης συμπεριφοράς και μόνο σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις. Συχνές απαντήσεις εκπαιδευτικών είναι: «Τι θέλετε να κάνουμε», «έτσι είναι τα παιδιά», «δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε με τους γονείς που έχουν».
Ενδεικτικό είναι πως, σύμφωνα με το διακρατικό πρόγραμμα «Δάφνη» για την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό της Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου, με σημαντικά αποτελέσματα (π.χ. μείωση από 28% σε 5,26% των μαθητών θυμάτων που δεν αναφέρουν πουθενά το πάθημά τους) παρεμβαίνοντας σε Δημοτικά, οι μαθητές-θύματα και θύτες θεωρούν ότι οι δάσκαλοι προσπαθούν να παρέμβουν μόνο στο ένα τρίτο των περιπτώσεων, ενώ οι δάσκαλοι δήλωσαν ότι βοηθούν στην πλειοψηφία (79,4%). Η δε πλειοψηφία των γονέων (το 66,67%), αν και σε αυτούς μιλούν πρώτα τα θύματα κατά 55%, δεν μιλά με το σχολείο για να σταματήσουν καταστάσεις εκφοβισμού.*
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου