Λευτέρης Βογιατζής (1945 - 2013) Ένα δικό μου απάνθισμα του λόγου του...

...........................................................

                 Λευτέρης Βογιατζής
                                             (1945 - 2013)

Προσωπικό απάνθισμα ενός λόγου που ήταν μεγάλη παρηγοριά να ξέρεις ότι έχει μιληθεί και ανά πάσα στιγμή να μπορείς να προσπέφτεις εκεί...

‘’- Την πολιτική κατάσταση την παρακολουθείτε;

-Πολύ, αλλά χωρίς να βγάζω συμπέρασμα. Τίποτα δεν είναι διαφανές, τίποτα δεν πάει καλά. Πώς δεν κουράζονται οι πολιτικοί με τον εαυτό τους; Εγώ βγαίνω το πρωί έξω και μόνο με τον ήλιο που με χτυπάει στο κεφάλι, εισπράττω την πρώτη απογοήτευση της μέρας. Εκείνοι πού βρίσκουν τόσο κουράγιο και χρόνο για το κυνήγι της εξουσίας ;’’

 Λευτέρης Βογιατζής

 (συνέντευξη στην «Ε»,11/11/2007)

‘’…Η υποκριτική πρέπει με κάποιο τρόπο να μεταφέρει αυτή την αγωνία του ανθρώπου που προσπαθεί να εκφραστεί χωρίς να ξέρει με ποιο τρόπο ακριβώς…

…- Τι ζητάς από τους ηθοποιούς σου;

- Εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, όσο γίνεται, και στην κοινή προσπάθεια, όχι σιγουριά. Γιατί ακόμη κι αν υπάρχει ταλέντο, αν δεν υπάρχει δεκτικότητα, τα πράγματα γίνονται δύσκολα. Και θέλω και την «αθωότητα» του να αντιμετωπίζουν ως κάτι φυσικό το γεγονός της άγνοιάς τους – θέλω να πω, μπορεί να μην κατέχουν κάτι τη δεδομένη στιγμή, το οποίο μπορεί να κατακτήσουν σε λίγο. Αυτό τι σημαίνει; Με το να μοιράζονται αυτή την άγνοια, τη χρησιμοποιούν, την αντιμετωπίζουν δημιουργικά.

-         Πόσο χρειάζεται το μυαλό, πόσο σημαντική είναι η ευφυΐα του ηθοποιού;

- Η κατανόηση στο θέατρο δεν έχει να κάνει με την εκλογικευμένη κατανόηση. Άλλωστε, και σ’ αυτό το είδος κατανόησης υπάρχουν συμβατικά όρια, δεν είναι ποτέ εντελής. Στο σχολείο έξυπνοι μαθητές δεν τα καταλαβαίνουν όλα, αλλά έχουν την ευχέρεια να πείθουν ότι κατάλαβαν. Υπάρχουν άνθρωποι στον χώρο μας που μιμούνται την τρέχουσα γλώσσα της κριτικής ή της διανόησης, κι ενώ έχουν επιφανειακές γνώσεις περνιούνται για ευφυείς και καλλιεργημένοι…

Λευτέρης Βογιατζής

(από το «LIFO», 15/10/2009)

‘’…ίσως τελικά ποιότητα να σημαίνει πως ο δημιουργός εξέφρασε μέσα από το έργο του μια προσωπική ανάγκη, ότι δημιούργησε πρώτα για τον εαυτό του κι ύστερα για τους άλλους…

…εμείς όλοι πάνω στη σκηνή πρέπει να χάσουμε σε μεγάλο βαθμό ότι παίζουμε για τους άλλους. Όμως αν δεν παίζουμε για τους άλλους, τότε δεν θα υφίσταται αυτό που κάνουμε. Έχουμε ανάγκη από μάτια… Άρα – και ίσως φανεί αλαζονικό αυτό που θα πω – οι θεατές είναι ένα εργαλείο την ώρα της παράσταση, χάρη στο οποίο εγώ κάνω αυτό που κάνω. Χρησιμοποιώ την αντίληψή τους, τα μάτια τους, την ύπαρξή τους, για να δω εγώ ο ίδιος τι μου συμβαίνει. Και αν είμαι τυχερός να αντιλαμβάνομαι τι μου συμβαίνει επί σκηνής χωρίς ταυτόχρονα να αποκτώ συνείδηση του γεγονότος, τότε και ο θεατής αποκτάει εκατονταπλάσια επαφή με την παράσταση. Και εκεί είναι όλη η δυσκολία…

…- Ποιο είναι το ζητούμενο στην τέχνη του θεάτρου;

- Είναι ίδιο με το ζητούμενο της ζωής : η συγκίνηση από κει ξεκινάς για οτιδήποτε…

- …η δυσκολία είναι μια μέθοδος για  να ξαναπάει κανείς στο όνειρο;

- Ναι. Διότι αυτό που ονομάζεις «όνειρο» δεν μπορείς να το ξαναπλησιάσεις με τρόπο. Πρέπει κάθε φορά να επινοηθεί ένας καινούργιος τρόπος – επειδή η ίδια η ζωή τοποθετεί το όνειρο σε διαφορετικό σημείο κάθε φορά. Πρέπει να βρίσκουμε πάντα έναν τρόπο να διατηρήσουμε την ανάγκη αυτής της δυσκολίας. Ώστε να μη γίνονται όλα τόσο ανόητα, εύκολα και χύμα…

…Το ένστικτο, οι συνήθειες, η προσοχή σου σε οδηγούν στο να βλέπεις τι είναι σωστό, για να στηριχτείς εκεί και να προχωρήσεις… Και συνήθως, το σωστό είναι εμπόδιο. Διότι όπως σε όλες τις ενέργειες των ανθρώπων έτσι και στο θέατρο, υπάρχει μόνο μια στιγμή που όλα είναι σωστά. Δεν γίνεται να είναι συνεχώς σωστά – διότι δεν γίνεται να «παγώσεις» τη στιγμή και να την επαναλάβεις. Δεν μπορείς να βάλεις τη στιγμή σε μια γυάλα και να πεις  στους ηθοποιούς : «παιδιά ακινητοποιήσαμε το σωστό». Ο χρόνος περνάει, από δευτερόλεπτο σε δευτερόλεπτο όλα αλλάζουν. Οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι απειροελάχιστες αλλά είναι. Άρα μία και μοναδική μορφή του σωστού δεν μπορεί να υπάρξει… Όλο το ζήτημα που με απασχολεί τα τελευταία χρόνια είναι το πώς να μην ακούνε οι ηθοποιοί αυτά που τους λέω, να βρουν τον τρόπο τον δικό τους, ώστε διαρκώς να υπάρχει μια αίσθηση ζωντάνιας μέσα τους. Πίσω από κάθε θεατρική πράξη κρύβεται το μεγάλο μυστήριο της φυσικότητας, με όλες τις πτυχές της. Το αληθινό είναι μια μήτρα που γεννάει όλες τις μορφές.

- Πώς εννοείτε τη «φυσικότητα»;

- Νομίζω ότι οι όροι, αν και έχουν ανακαλυφθεί για μια ευκολία συνεννόησης, εντέλει είναι σε βάρος της συνεννόησης. Στη δική μου αντίληψη η φυσικότητα είναι ένα πολύπλοκο πράγμα. Όλη η ιστορία είναι να βρεις αυτό που μπορεί να βγάλει στην επιφάνεια τη δύναμη του κειμένου, με έναν τρόπο που ο θεατής να τον χρησιμοποιήσει για να μπει πιο μέσα στην παράσταση. Με δυο λόγια: Φυσικότητα είναι αυτό που δίνει στο θεατή την αίσθηση ότι είναι παρών εκεί που συμβαίνει το δράμα…

…- ...οι άνθρωποι είμαστε «κινούμενες ευαισθησίες»;

- Κινούμενες ενέργειες. Δεν μ’ αρέσει πια η λέξη ευαισθησία. Έχει χάσει κι αυτή το νόημά της…Κινούμενες ζωντάνιες είμαστε που όσο πιο πολύ αντιδρούν, τόσο μαθαίνουν τον τρόπο…’’

 Λευτέρης Βογιατζής

(από το «FAQ», 12/11/2009)