"Η επανίδρυση του πολίτη" Του ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 5 Μαΐου 2013)

................................................................

Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 5 Μαΐου 2013

Η επανίδρυση του πολίτη

 

 

 

 

Του ΚΩΣΤΗ ΠΑΠΑΓΙΩΡΓΗ

 

Γεγονός είναι ότι ο ντόπιος πολίτης -που δεν έχει ούτε καν ηλικία δύο αιώνων- ουδέποτε κατάφερε να αναπτύξει σχέσεις φιλίας και αγαστής συνεννόησης με την αυτού μεγαλειότητα το Κράτος. Η ιδρυτική του συνταγματική τάξη αποτελούσε προϊόν Επαναστάσεως, οπότε εκείνο που προείχε δεν ήταν η αποδοχή του πολιτειακού θεσμού όσο η απελευθέρωση από τη δουλεία. Προφανώς, η ανεξαρτησία θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Με αυτή την απατηλή και δραματική υπόσχεση διέρρευσε σχεδόν όλος ο 19ος αιώνας.

Στα καθ' ημάς η κοινωνία των πολιτών και το κράτος τέθηκαν εξαρχής ως αντιμέτωπες δυνάμεις ή παρατάξεις, όχι διότι έλειπαν οι θεσμίσεις, αλλά επειδή οι πληθυσμοί, στην κατάσταση που βρίσκονταν, δεν ανταποκρίνονταν στις θεσμίσεις που επιβάλλονταν έξωθεν και άνωθεν. Η λαϊκή άποψη για το Σύνταγμα και για τον κοινοβουλευτισμό αποκρυσταλλώθηκε σταδιακά σαν μια μορφή εύσχημης υποδούλωσης σε «ξένα» συμφέροντα και σε ξένα «τζάκια». Το πελατειακό σύστημα, απότοκο των πελατειακών σχέσεων που προϋπήρχαν του κράτους, υποκατέστησε σταδιακά την αυταπάτη τής «ελέω λαού κυριαρχίας». Αρα, ποιος μπορούσε να υποστηρίξει ότι το κράτος δεν ήταν ένας «ξένος» μηχανισμός εκμετάλλευσης αλλά ένας μηχανισμός που αφορούσε το καλό όλων;

Ευνόητο είναι ότι ίσαμε σήμερα (Μνημονίου μη εξαιρουμένου), στα φυλλοκάρδια του κάθε πολίτη επιβιώνει ένας αρχέγονος αναρχισμός σχετικά με το κύρος των εξουσιών. Αυθόρμητα τείνει κανείς να πιστέψει ότι χωρίς το καταπιεστικό κράτος όλα θα λειτουργούσαν καλύτερα. Κάτι ανάλογο διατεινόταν και ο Κροπότκιν, φρονώντας ότι το κράτος αποτελεί ανάσχεση. Δοθέντος ότι σε εποχές κρίσεως σαν τη σημερινή το κράτος κάνει προσπάθειες να έλθει κοντά στον πολίτη (έστω και αν πράττει το αντίθετο), σήμερα έχουμε την αυταπάτη ότι μπορεί να αναμορφωθεί ο κρατικός μηχανισμός επανιδρύοντας τον πολίτη.

Ποια είναι η δεσπόζουσα καταγγελία; Η διαφθορά βέβαια, ήτοι ένα θεσμοκτόνο ζιζάνιο που θεριεύει απότιστο στους κόλπους του αντιπροσωπευτικού συστήματος. Η βουλευτική ιδιότητα είναι μια βίζα που υπογράφει ο πολίτης στον αντιπρόσωπό του. Ποιος ελέγχει όμως τον αντιπρόσωπο από τη στιγμή που θα λάβει το χρίσμα και θα πατήσει το πόδι του στη Βουλή; Αντί να απολογείται στους ψηφοφόρους του, ο βουλευτής ελέγχεται πλέον μόνο από το κόμμα, το οποίο μάλιστα, άπαξ και γίνει κυβέρνηση, λειτουργεί πλέον σαν αυτονομημένος μηχανισμός. Με άλλα λόγια, ο αντιπρόσωπος ήταν ένας δικός μας που έγινε ξένος, κάποιος δηλαδή που πρόδωσε και θα «ανανήψει» λίγο πριν από τις επόμενες εκλογές (εκτός αν κάνει κάποιο πέρασμα από τις φυλακές)...

Σύμφωνα με τα πατροπαράδοτα θέσφατα του φιλελευθερισμού, κάθε βουλευτής μπορεί να υπόκειται σε εντολές και κυβερνητικές οδηγίες, κατ' απόλυτη έννοια όμως είναι υπόλογος μόνο στη συνείδησή του. Νοείται όμως ταύτιση της βουλευτικής συνείδησης με τη λαϊκή βούληση η οποία εκφράζεται με την ψήφο; Οι πολίτες έχουν την αυταπάτη ότι στα έδρανα του κοινοβουλίου δεν κάθονται μερικές εκατοντάδες βουλευτές αλλά σύσσωμος ο λαός. Αντίθετα, το βουλευτικό σώμα γνωρίζει ότι διά της αντιπροσωπεύσεως, ευτυχώς, ο λαός κλειδώνεται εκτός κοινοβουλίου. Με αυτό το φοβερό τρικ χωρίζεται η κυβέρνηση από το λαό, με μοιραία συνέπεια η κοινωνία να μη χάνει ποτέ την επιθετικότητά της απέναντι στο κράτος.

Ηαπατηλή ελπίδα κάθε προσέλευσης στις κάλπες είναι να ταυτιστεί κάποτε η εκλεγείσα κυβέρνηση με τους πολίτες - ενώ η ρεαλιστική συνέπεια αναδεικνύει το αντίθετο. Μόνο η οικονομική ολιγαρχία ξέρει να αδιαφορεί για την ψήφο, για τον αποδέκτη της και βέβαια τη Βουλή. Αντίθετα, ο πολίτης -πάντα υπό επανίδρυση και πάντα υπό κατάρρευση- είναι αναγκασμένος να υποβάλλεται στην ψυχοδυναμική της ελπίδας που ταυτίζεται με «νέα» πρόσωπα και μανιακά αποταυτίζεται καθ' οδόν.

Τι να κάνει μια χώρα που ξεκίνησε τον ελεύθερο βίο της με Βαυαρούς και κατέληξε σε Γερμανούς;