Από τα μέσα της δεκαετίας του '80 ο νέος ξέφυγε από τον κομματικό καθοδηγητή και πήγε στον πορτιέρη . Από το κόμμα, στο μπαρ. Η ελληνική φιλολογία των περιοδικών και της αναδυόμενης greeklish σαβούρας θεώρησε αυτή την μετάβαση ύψιστη απελευθερωτική κίνηση. Νομιμοποιείται επιτέλους η καταπιεσμένη από την Αριστερά ιδιωτεία και απλώνεται στο γερο-ρέηβ ορθάδικο. Η ηλεκτροποπ, η άμπιεντ, η τρανς, ακόμα και η γκαραζοψυχεδέλεια αντικατέστησαν τον Χαλβατζή, τον Μπασκόζο ή τον Βούτση και τον Γεωργούλα. Αντί να διαβάζεις απέραντες εισηγήσεις σε προσυνεδριακούς διαλόγους, μπορούσες να ακούς Κλικ. Αυτό, εκτός από την παρατεταμένη κλιμακτήριο που έφερε σε ολόκληρη την κοινωνία, εκτός από τα μαύρα ακρυλικά μπλουζάκια που καταπίεσαν τις κοιλιές των Νεοελλήνων, συν-έφερε και μια μαζική συμφιλίωση με την απομόρφωση ή καλύτερα τη μη μόρφωση. Εγκατέστησε τη χαμηλή επίδοση, τη βαρεμάρα, την επίδειξη, τον σκηνοθετημένο, κούφιο νεοπλουτισμό και το μέην στρημ, ανέδειξε σε μεγάλο κοινωνικό αγαθό τον αραχτό φραπέ, αφού απενοχοποιούσε τον μικροαστό από τις αριστερές εξεγερσιακές εμμονές και τον οδηγούσε κατευθείαν στην πορτοκαλί νιρβάνα των εναλλακτικοτήτων και της «θετικής ενέργειας».

  • Σιωπή. Αυτή είναι η μεγάλη επιταγή για «να βγει η χώρα από την κρίση,να μείνουμε στην Ευρώπη, να πιάσουν τόπο οι θυσίες. Σκάστε, δηλαδή
Χιλιάδες χαρτορίχτρες και μέντιουμ, συνοικιακοί αποκρυφιστές και στυλίστες, πρωτοποριακοί καλλιτέχνες και τεχνοκριτική της κόκκινης περμανάντ, άντε και συγγραφείς παραλίας, κατέκλυσαν τις τηλεοράσεις, τα περιοδικά και τον δημόσιο λόγο εξαλλάσσοντας και τον πολιτικό λόγο. Τι διαφορετικό απ' αυτό το καταραμένο υπόστρωμα βλέπουμε σήμερα; Τι διαφορετικό δρέπουμε; Ποια συλλογική ιεράρχηση εκδηλώνεται κάθε μέρα, κάθε στιγμή; Γιατί, όπως ξέρουμε, η χαμηλή ποιότητα, τα κουσούρια και οι ποταπότητες στη δυσκολία ή στην ισχύ φαίνονται. Μαζική κανιβαλική αποκαθήλωση κάθε μορφωτικού ιδανικού, αστόχαστοι και απαράδεκτοι κοινωνικοί αυτοματισμοί που πνίγουν τη δεύτερη σκέψη, που φωλιάζουν την ψύχραιμη ανακεφαλαίωση.
Οι καθηγητές της Δευτεροβάθμιας λούζονται στην ίδια φερτή ύλη που λάσπωσε αυτούς της τριτοβάθμιας την τελευταία πενταετία, τους ερευνητές και προηγουμένως τους δασκάλους της πρωτοβάθμιας. Τεμπέληδες, αμόρφωτοι, εκβιαστές, βολεμένοι ή έστω ανεκτοί, αλλά με «κακή συνδικαλιστική ηγεσία».
Το γρήγορο κοινωνικό μίσος που ενεργοποιείται, ιδίως όταν πρόκειται για μορφωμένους εργαζομένους, δείχνει μια κοινωνία ποτισμένη με την ακαλλιέργητη και αχαλίνωτη ελαφρότητα που περιέγραψα στη αρχή του κειμένου, δείχνει μια κοινωνική παραδοχή που ξεμπερδεύει με τις απαντήσεις αυτόματα, μόλις «ανάψει πράσινο». Πρόκειται για πολιτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά που θεμελιώνονται στην αισθητική και τις ιεραρχήσεις της 20ετίας 1985-2005 και σε μια κοινωνία διδαγμένη από την κουλτούρα του αυτονόητου και του οχλοκρατικού φανατισμού.
Η πολιτική ηγεσία επέλεξε να εξοντώσει ένα κλάδο θεωρώντας ότι εξαφανίζοντας τη συνδικαλιστική του εκπροσώπηση θα εξαφανίσει την πολιτική ταυτότητα και τα κόστη του κοινωνικού σώματος που αυτή η «συνδικαλιστική εκπροσώπηση» ενσωματώνει. Αλλά πιο πολύ η ηγεσία μερίμνησε για την εμπέδωση μιας διδακτικής βιαιότητας, παραθεσμικής και ανελαστικής.
Σιωπή. Αυτή είναι η μεγάλη επιταγή για «να βγει η χώρα από την κρίση,να μείνουμε στην Ευρώπη, να πιάσουν τόπο οι θυσίες κλπ. Σκάστε, δηλαδή. Αυτό που κρατάει έναν δάσκαλο ώστε να μη μειώσει την απόδοσή του ανάλογα με την μείωση του μισθού του, αλλά να εμμείνει στο δημιουργικό πείσμα, είναι μια ηθική επιλογή που θα τον στηρίξει ψυχικά, που θα δικαιώσει τη δουλειά του, την αυτομόρφωσή του, τη μέριμνα προς τον αδύναμο μαθητή, την ειδική κατανόηση του κακοποιημένου παιδιού στο τελευταίο θρανίο κ.λπ. Από ποιον η λεγόμενη ηγεσία θα ζητήσει πνευματική και ηθική υποκατάσταση της οικογενειακής και οικονομικής αποσταθεροποίησης που συντελείται, αν όχι απ' τον αποκεντρωμένο διανοούμενο; Γιατί η γνώση είναι παραγωγική δύναμη, όχι μόνο στην εφαρμογή της, αλλά και στην ηθική της.
Με τις κλωτσιές και το ξύλο στους δασκάλους, πριμοδοτούνται τα χειρότερα χαρακτηριστικά, αυτά που καταπιέζουν τη μάθηση και τη συνοχή. Πρέπει να ομολογήσω ότι η υπόθεση των καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, της απεργίας, της πολιτικής διαχείρισης, της συνδικαλιστικής απρονοησίας, καθώς και των δημοσκοπικών εκδηλώσεων της κοινωνίας, με έχει ανησυχήσει, αλλά πιο πολύ μ' έχει στεναχωρήσει. Μου ματαιώνει τις δικές μου ιεραρχήσεις, αυτό που αγάπησα και αγαπώ και κυνηγάω, να χαίρομαι στη σκέψη, να κερδίζω τον παραιτημένο φοιτητή, να βλέπω τη λέξη μέσα στη ζωγραφική, να κρατιέμαι απ' αυτά τα λίγα. Πολυτέλειες... Άλλωστε έχουμε πιο σοβαρά να σκεφτούμε. Τις Τάσεις...

* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος αν. καθηγητής ΕΜΠ dsevastakis@arch.ntua.gr