........................................................
Πασχάζουµε µε δυσκολίες
Η Ανάσταση ως αντίδοτο στην εθνική κατάθλιψη
ΤΟΥ ΜΊΜΗ ΣΟΥΛΙΩΤΗ
ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ" Τετάρτη 20 Απριλίου 2011
Ω, Μούσα! Στον αιώνα που βρεθήκαµε ή κοίτα για παράδες ή εχαθήκαµε
ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ
Οι Ελληνες δεν είµαστε και πολύ κατανυκτικοί τις ηµέρες του Πάσχα. Αν εξαιρέσουµε µιαν ευάριθµη µερίδα που αφοσιώνεται στα εκκλησιαστικά δρώµενα καθώς και µιαν ισάριθµη που αδιαφορεί και απέχει παντελώς, οι λοιποί στη µεγάλη πλειονότητά µας πασχάζουµε µε τον τρόπο που κατέχουµε: µε µπόλικα ψώνια, µε εκδροµές και µε το κοκορέτσι. Ο ψαλλόµενος θείος λόγος από το ένα αυτί µπαίνει και από το άλλο βγαίνει, ως ακατάληπτη µουσική υπόκρουση στα σούρτα-φέρτα των κινητάκηδων· και γενικώς αντί της θρησκευτικής κατανύξεως έχουµε προκρίνει την κρασο-κατάνυξη οι πλείστοι – ενώ λίγα λεπτά πριν εκσπάσει το καµπανιστό «Χριστός Ανέστη» εµείς αγωνιούµε µη κι έχει κρυώσει η µαγειρίτσα.
Μήτε και στο παρελθόν υπήρξαµε κατανυκτικότεροι. Οσο κι αν εξιδανικεύει ο Αλ. Παπαδιαµάντης, ο Ανδρέας Λασκαράτος (που την Πρωτοµαγιά κλείνουν 200 χρόνια από τη γέννησή του, το 1811) στα «Μυστήρια της Κεφαλλονιάς» (1856) µαρτυρεί καταλεπτώς. Ας δούµε µερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις.
Όπως όλες οι γιορτές έτσι και το Πάσχα ήταν και τότε η χαρά του διαρρήκτη, ο οποίος εξοµολογούνταν και µεταλάβαινε πρόωρα ώστε να «εργαστεί» απρόσκοπτα κατά τις ώρες του εκκλησιασµού: «Οι χριστιανοί γυρίζουνε σπίτι τους και βρίσκουνε τα πράµατά τους κλεµένα. Εκείνοι που συνηθούνε κάθε χρόνο σα σήµεραν’ ανοίγουν τα σπίτια, ξεµολογιόνται και µεταλαβαίνουνε λίγες µέρες προτύτερα, για να βγάλουν την έγνοια,και να είν’ ελεύθεροι την Μ. Παρασκευή όντες [=όταν] οι φαµελιές ολάκερες ληµεριάζουνε στο Λόγο. Τότες απογυρίζουν από τους κήπους, από θέσες έρηµες, τσακίνουν πόρτες ή παραθύρια, και µπαίνουνε και παίρνουν ό,τι µπορέσουνε. Το βράδυ βγάνουν τους Νιπιτάφιους».Στην Κεφαλονιά του 19ου αιώνα οι διαρρήκτες ήταν ευλαβείς χριστιανοί· Πακιστανοί είτε άλλοι αλλόθρησκοι λαθροµετανάστες δεν αναφέρονται.
Αν ίσως περιµέναµε να παρηγορηθούµε πως την ώρα που εξελισσόταν η διάρρηξη το χριστεπώνυµον πλήρωµα µεταρσιούτο τουλάχιστον, οπότε την υλική απώλεια τη ρεφάριζε το µεταφυσικό ωφέληµα, ο Λασκαράτος µάς απογοητεύει: «Τη Μεγάλη Πέφτη το βράδυ είναι τα δώδεκα Ευαγγέλια· ακολουθία εχτεταµένη εις την οποία πολλοί, αφού φαν τα στραγάλια τους, αποκοιµιόνται, και άλλοι, που ήφεραν επιταυτού βελόνια, τους ράφτουνε ή τους καιν τα µαλλιά [µε τ’ αναµένα κεριά], ή τους κάνουνε άλλο παρόµοιο και ξεδόνουνε». Οσο για ευλάβεια την ώρα των αναστάσιµων κωδωνοκρουσιών, φαίνεται πως οι Κεφαλλήνεςτου απώτερου παρελθόντος δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν από τους σηµερινούς Καλύµνιους ή απότους Χιώτες: «Οι πιστολιές πέφτουνε µες στην εκκλησιάσα σε πόλεµο (...) τα βαρελότα τροµάζουνε την εκκλησιά όλη (…)τα τρικιτρόκα, ριµέναµες στους ανθρώπους πηδούνε σκώντας και κάνουν ανάβλιαξη [=πανδαιµόνιον] (…) οιζουρλοροκέτες πετούνε και βγάνουνε µάτια (…) τα παιδιά τσακώνουνται και γροθίζουνται (…) οι µεγάλοι φώναζουνε τάχατες για ησυχία και οι φωνές τους αυξαίνουνε την ανάβλιαξη· βρισιές, φοβέρες, τσακωµάρες, παρατρεξίµατα, και η ώρα έρχεται για το Ευαγγέλιο. Το Ευαγγέλιο αρχίζει µε τη µεγαλύτερη ανάβλιαξη, και εξακολουθιέται έως τέλους µε χτυπιές στα στασίδια, µε πιστολιές, µε φωνές,µε τρικιτρόκα, βαρελότα, ζουρλοροκέτες, και µε κάθε άλλο είδος ταραχής µεγάλης. Σε κανένα θέατρο, για καµία τραγουδίστρα, για καµία χορεύτρα,δεν εγίνηκε ποτέ ταραχή τόση, όση γένεται εις το Ευαγγέλιο της Λαµπρής! […] Αν ο Χριστός ερχότουνε πάλε να ιδεί το Ευαγγέλιό του πώς το δέχουνται οι χριστιανοί, [θα] εσκέπαζε κι εκείνος το πρόσωπό του σαν τον Καίσαρα και [θα] εξανάλεγε τελειωτικώς τώρατο Τετέλεσται». Αυτήήταν η Ελλάδα, ηίδια παραµένεικαι µέχρι την εποχή τουΜνηµονίου: παλιµπαιδίζουσα, οικογενειοκρατούµενη και γοητευτική.
Μα τελικώς η ειδυλλιακή Σκιάθος ή το φασαριόζικο Ληξούρι εκφράζει τον πασχαλινό ελληνισµό; Και τα δύο, µα πιο πολύ περιβρεχόµαστε νοµίζω από «το Ιόνιον πέλαγος ολόγυρά µας», κατά την καβαφική διατύπωση· η dominante µας είναι αυτή. (Και προτού κανείς αντιτείνει πως οι περιγραφές του Λασκαράτου είναι υπερβολές ή µεµονωµένες περιπτώσεις,ας θυµηθεί ότι στα δηµοτικά µας τραγούδια διεκτραγωδούνται τα χειρότερα: γδικιωµοί µε φονικά, της Λαµπρής ανήµερα).
Ετσι όπως το εορτάζουµε πάντως, µε τα ψώνια, µε τις λαµπάδες και τις τρακατρούκες, το Πάσχα λειτουργεί και ως αντίδοτο στην εθνική κατάθλιψη στην οποία µπαινο-βγαίνουµε εξαιτίας της οξείας οικονοµικής κρίσης – συν ότι τα βαρελότα θα σκάζουν φέτος παρέα µε τα καπνογόνα της ανυπότακτης Κερατέας. Ταιριάζει εποµένως να κλείσω µε τις ανορθόγραφες ευχέςτου Μποστ: «Πιστέβωνδε ειλικρινώς να φτιάξει η κατάσταση / έφχοµε εις όλους καλό Πάσχα κε καλή ανάσταση».
ο Μίµης Σουλιώτης είναι ποιητής και διδάσκει λογοτεχνία στο πανεπιστήµιο Δυτικής Μακεδονίας
Έτσι όπως το εορτάζουµε, µε τα ψώνια, µε τις λαµπάδες και τις τρακατρούκες, το Πάσχα λειτουργεί και ως αντίδοτο στην εθνική κατάθλιψη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου