"Το Καστελλόριζο και η Πόλη" του Παύλου Τσίμα ("ΤΑ ΝΕΑ", 22/4/2011)

ΑΠΟΨΗΑιχμές

Το ερώτηµα δεν είναι γιατί τα είπε ο Πάγκαλος. Το ερώτηµα είναι πώς και γιατί αντεστράφη το ισοζύγιο αισιοδοξίας στις δύο πλευρές του Αιγαίου

Tο Καστελλόριζο και η Πόλη

TOY ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ"22 Απριλίου 2011

Πολλοί Ελληνες που ταξιδεύουν αυτές τις µέρες στην Κωνσταντινούπολη νιώθουν όπως ένιωσε ο Θόδωρος Πάγκαλος και όπως το είπε στην πολύκροτη εν Πόλει οµιλία του. Νιώθουν, δηλαδή, πως αφήνουν πίσω τους µια χώρα που βουλιάζει στην απαισιοδοξία και φθάνουν σε µια χώρα που αποπνέει αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση – υπερβολική αυτοπεποίθηση κατά τη γνώµη µου, αλλά αυτό είναι µια άλλη συζήτηση... 

Το ερώτηµα, λοιπόν, δεν είναι γιατί τα είπε ο Πάγκαλος. Το ερώτηµα είναι πώς και γιατί αντεστράφη το ισοζύγιο αισιοδοξίας στις δύο πλευρές του Αιγαίου. 

Γιατί, µόλις πριν από δέκα χρόνια, συνέβαινε ακριβώς το αντίθετο. Ηταν οι Τούρκοι που µελαγχολούσαν κάθε φορά που επισκέπτονταν την Αθήνα. 

Το 2001 ήταν η Ελλάδα που έσφυζε από αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση (υπερβολική, επίσης...), σίγουρη πως στον κόσµο του ευρώ ανοίγονται εµπρός της δεκαετίες ανέφελης ευηµερίας. Η Τουρκία, αντίθετα, µάτωνε και βυθιζόταν στην κρίση, είχε δεχθεί µια άγρια επίθεση των αγορών και είχε υποχρεωθεί να χτυπήσει την πόρτα του ∆ΝΤ. Η Ελλάδα είχε τότε υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης. Ενώ η Τουρκία είχε ύφεση 6%, πληθωρισµό 55% και η λίρα είχε υποτιµηθεί κατά 51%. Πώς αντεστράφη, λοιπόν, µέσα σε µια δεκαετία η εικόνα; 

Στην Τουρκία, η παρέµβαση του ∆ΝΤ είχε, ηθεληµένα ή αθέλητα, ως αποτέλεσµα να ελευθερωθεί η οικονοµία από τον απόλυτο έλεγχο του κρατιστικού κεµαλικού κατεστηµένου. Να γίνουν οι τουρκικές τράπεζες από παραρτήµατα των κυβερνητικών κοµµάτων κανονικές και να αποκτήσει έτσι πρόσβαση στα δάνεια (χωρίς να της ζητούν πιστοποιητικά κοινωνικών φρονηµάτων) µια νέα, ανερχόµενη µεσαία τάξη της Ανατολίας, που έγινε η ατµοµηχανή ενός παραγωγικού και εξαγωγικού µπουµ στις άλλοτε κοιµισµένες πόλεις της ενδοχώρας. Και, παρεµπιπτόντως, να εξαφανιστεί κυριολεκτικά από προσώπου γης όλο το παλαιό πολιτικό προσωπικό (η κυριαρχία Ερντογάν είναι παράπλευρη συνέπεια της επέµβασης του Ταµείου). 

Ο οικονοµικός φιλελευθερισµός α λα τούρκα έχει, φυσικά, τις µεγάλες γκρίζες ζώνες του. Αλλά προς το παρόν αποδίδει ρυθµούς ανάπτυξης κοντά στο 10%, την ώρα που εµείς βυθιζόµαστε σε µια ύφεση ανάλογη µε εκείνη που βίωνε η Τουρκία πριν από δέκα χρόνια. 

Είναι το τίµηµα µιας χαµένης δεκαετίας. Η Ελλάδα απέτυχε να προσαρµοστεί στις συνθήκες του ευρώ, έζησε µια γοργή παραγωγική παρακµή που την αντιστάθµιζε µια φαινοµενική ανάπτυξη –που δεν ήταν παρά γιγάντωση της κατανάλωσης, µε τίµηµα την υπερχρέωση και την απότοµη διεύρυνση του ελλείµµατος συναλλαγών. Κι έτσι βρεθήκαµε εκεί όπου ήτανοι Τούρκοι πριν από δέκα χρόνια: πελάτες του ∆ΝΤ. Το χειρότερο είναι πως έναν χρόνο µετά το µοιραίο διάγγελµα στο Καστελλόριζο, εκείνες οι µικρές ακτίνες αισιοδοξίας, πως «η κρίση µπορεί να γίνει ευκαιρία αλλαγής», έχουν κι αυτές χαθεί από τον ορίζοντα. Η αλλαγή δεν φάνηκε στο ραντεβού και η διεθνής συζήτηση που βράζει για µια «αναδιάρθρωση» του χρέους, ως τίµηµα αποτυχίας και τιµωρία, όχι ως επιβράβευση ή κατάκτηση, επιβεβαιώνει την αίσθηση αδιεξόδου. 

Και το ακόµη χειρότερο είναι πως έναν χρόνο µετά το µόνο που κάνουµε είναι να αναζητούµε πάντα, ως κυνηγοί µαγισσών, έναν φταίχτη να του τα φορτώσουµε – αυτόν που «τα έφαγε». 

Οπότε επιστρέφουµε εκεί απ’ όπου ξεκινήσαµε: στον Θόδωρο Πάγκαλο. Και τη µνηµειώδη φράση του«µαζί τα φάγαµε, στα πλαίσια ενός φαύλου πελατειακού συστήµατος». 

Η αντίρρησή µου δεν είναι τόσο ότι δεν µετείχαν όλοι στο φαγοπότι ή ότι δεν είχαν όλοι ίσο µερτικό ευθύνης. Αυτό το παραδέχθηκε και ο ίδιος ο Πάγκαλος (δεν έχουν, είπε, ίδια ευθύνη ο µαστροπός και ο περιστασιακός πελάτης του χαµαιτυπείου). 

Η ένστασή µου είναι ότι, πρώτον, όταν µια χώρα πρέπει να πολεµήσει για την ίδια της την επιβίωση, δεν έχει νόηµα να λέει η ηγεσία της σε εκείνους που πρέπει να χύσουν το αίµα τους στο µέτωπο, «φταις κι εσύ». Πρέπει να τους εµπνεύσει. Και ότι, δεύτερον, όπως απέδειξαν αυτοί οι 12 µήνες, η αριστοκρατία αυτού του πελατειακού συστήµατος, τα τέκνα του, δεν είναι η κατάλληλη ηγεσία για να εµπνεύσει τον αγώνα για την κατάλυσή του.*

 

[ Ο οικονοµικός φιλελευθερισµός α λα τούρκα αποδίδει ρυθµούς ανάπτυξης κοντά στο 10%, όταν εµείς βυθιζόµαστε σε µια ύφεση ανάλογη µε εκείνη που βίωνε η Τουρκία πριν δέκα χρόνια ]

*: η υπογράμμιση στην γραμματοσειρά δική μου, συμφωνώντας στο "δια ταύτα" του κ. Τσίμα, καθώς κι αυτοί που είναι τώρα δεν μπορούν και είναι αφερέγγυοι, και άλλοι δεν έχουν φανεί ακόμη...