Χριστολογικά και άλλα μεγαλοβδομαδιάτικα και πασχαλινά...

Ήταν ο Χριστός αριστερός;

ΤΟΥ Π.Κ. ΙΩΑΚΕΙΜΙΔΗ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ" Τετάρτη 20 Απριλίου 2011

Ήταν ο Χριστός αριστερός; Το ερώτηµα διχάζει. Η Δεξιά και ιδιαίτερα η αµερικανική Δεξιά έχει διεκδικήσει τον Χριστό ως τον πνευµατικό ηγέτη και καθοδηγητή της. Στην Ελλάδα, η χριστιανική θρησκεία έχει (µε τις γνωστές εξαιρέσεις) ταυτιστεί ή έχει χρησιµοποιηθεί από συντηρητικά, δεξιά, αυταρχικά, αντιδραστικά, δικτατορικά καθεστώτα και δυνάµεις ως θεµελιακό στοιχείο της ιδεολογικής τους ρητορικής. Από την άλλη, ηγέτες όπως λ.χ. ο Μιχ. Γκορµπατσόφ διακήρυξαν ότι «ο Χριστός ήταν ο πρώτος σοσιαλιστής». 

ο γνωστός µαρξιστής καθηγητής Τέρι ιγκλετον έχει γράψει ότι «ο Χριστός ήταν άστεγος, χωρίς ιδιοκτησία, περιπατητικός, κοινωνικά περιθωριοποιηµένος, ανεπάγγελτος, φίλος των ταπεινών και καταφρονεµένων, εχθρός των υλικών αγαθών, χωρίς φόβο για την ασφάλειά του, αγκάθι στο µάτι του κατεστηµένου, µαστίγιο για τους πλούσιους και ισχυρούς», δηλαδή αριστερός. 

οπωσδήποτε µια ανάγνωση των λόγων και πράξεων του Χριστού όπως αποτυπώνονται στα Ευαγγέλια δίνει πειστική απάντηση. Την ανάγνωση αυτή έκανε ο Μεχντί Χασάν στο «New Statesman» (13/12/2010) θέτοντας το ερώτηµα «Τι θα έκανε ο Χριστός;» πάνω στα φλέγοντα θέµατα της επικαιρότητας (αναδιανοµή εισοδήµατος, φορολογία, ασυδοσία µεγάλων τραπεζών, πόλεµος και ειρήνη). Το αποτέλεσµα της ανάγνωσης είναι σαφές: ο Χριστός θα έπραττε όπως πράττει σήµερα κάθε αριστερός – ας διεκδικείται τόσο επίµονα από τη Δεξιά και ας παραγνωρίζεται από την Αριστερά… 

ο Παναγιώτης Κ. Ιωακειµίδης είναι καθηγητής του πανεπιστηµίου Αθηνών και µέλος του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ

.........................................................

Η ξηρανθείσα συκή

Tου Παντελη Mπουκαλα ("ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 21/4/2011)

Οσο διαβάζει κι ακούει κανείς τα Ευαγγέλια, όχι με τις μεθόδους που προσφέρει η πίστη και η εξ αυτής σιγουριά ότι πρόκειται για λόγο εξ αποκαλύψεως, κάποια στιγμή θα απορήσει με τις διαφορές στις αφηγήσεις τους, τις λεγόμενες εναντιοφάνειες. Αργότερα ίσως τον φέρει σε αμηχανία το καθαυτό περιεχόμενο ορισμένων χωρίων και το περιστατικό που εξιστορούν. Για παράδειγμα, θα τον ξενίσει το γεγονός ότι ο Ιούδας συμπεριελήφθη στους δώδεκα μαθητές, ενώ ο διδάσκαλος γνώριζε ότι θα τον προδώσει, όπως γνώριζε επίσης ότι δεν υπήρχε λόγος προδοσίας, αφού ο Ιησούς κήρυττε δημόσια και ήταν γνωστός, άρα περίττευε το προδοτικό φιλί της αναγνώρισής του. Κατά τη συχνότερη εξήγηση, αν όχι τη μοναδική, η ένταξη του Ιούδα στους μαθητές είναι απόρροια του θεϊκού σχεδίου· έτσι έπρεπε να γίνει, έτσι είχε γραφτεί να γίνει, κι έτσι έγινε.

Ανάλογη αμηχανία προκαλεί το επεισόδιο με την άκαρπη συκιά, που το αφηγούνται ο Ματθαίος και ο Μάρκος. Βγαίνοντας από τη Βηθανία για να επιστρέψει στην Ιερουσαλήμ, λέει ο Μάρκος, ο Ιησούς πείνασε. «Και ιδών συκήν από μακρόθεν έχουσαν φύλλα», την πλησίασε μήπως βρει κάτι να φάει. Φτάνοντας όμως κοντά στο δέντρο είδε πως πάνω του υπήρχαν μόνο φύλλα, όχι σύκα. Και τότε, με απροσδόκητη οξύτητα, την καταράστηκε να μην ξανακαρπίσει: «μηκέτι εκ σου εις τον αιώνα μηδείς καρπόν φάγοι». Οτι ακόμα και ο γλυκύς Ιησούς οργιζόταν το γνωρίζουμε από τα Ευαγγέλια, από την επίθεσή του κατά των εμπόρων στον Ναό, αλλά και από τον «ταλανισμό» των Φαρισαίων, το φραστικό μαστίγωμά τους.

Μολαταύτα, το ξάφνιασμα παραμένει. Είναι σαν να υποχωρεί εδώ από τη θεανδρική φύση του Χριστού τόσο η θεϊκή (ως Θεός, γνώριζε φυσικά ότι η συκιά δεν είχε καρπό, δεν χρειαζόταν να την πλησιάσει για να το διαπιστώσει) όσο και η ανθρώπινη: Ανάμεσα στους ταπεινούς έζησε ο Ιησούς, ψαράδες κι αγρότες, ήξερε λοιπόν αυτό που καταγράφει ο Μάρκος, ότι δεν ήταν ο καιρός που καρπίζουν οι συκιές («ου γαρ ην καιρός σύκων»), δεν ήταν καλοκαίρι αλλά άνοιξη. Γιατί λοιπόν η κατάρα που, σε όσους έχουν διαβάσει τα Απόκρυφα Ευαγγέλια, θυμίζει ένα άλλον Ιησού, παρορμητικό ή εκδικητικό; Στα πολύ μεταγενέστερα «Ρητά εις τα παιδικά του Κυρίου», λ. χ., που αποδίδονται σε κάποιον αταύτιστο Θωμά Ισραηλίτη, ο νεαρός Ιησούς καταριέται να ξεραθεί σαν δέντρο ένας ασεβής, ενώ σε άλλο επεισόδιο σκόνταψε πάνω του ένα παιδί που έτρεχε και «πικρανθείς» το καταράστηκε επίσης, κι εκείνο «παραχρήμα πεσόν απέθανε».

Για αρκετούς ερμηνευτές των Γραφών, η άκαρπη συκιά συμβολίζει τους υποκριτές Φαρισαίους ή τον ιουδαϊσμό εν γένει, εξ ου, λένε, η βαριά κατάρα. Αν όμως δεχτούμε την ερμηνεία αυτή που θέλει τον Ιησού της αγάπης να καταδικάζει για πάντα μια φυλή, θα δυσκολευτούμε να βρούμε τις διαφορές του φιλέκδικου Θεού της Παλαιάς Διαθήκης από τον Θεό της Καινής.

.........................................................

Η σοφία της μη ισχύος Tου Παντελη Mπουκάλα ("ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 22/4/2011) Το ερώτημα του Ιησού προς τους μαθητές του, «Τίνα με λέγουσιν οι άνθρωποι είναι;» το καταγράφουν τρεις ευαγγελιστές, ο Ματθαίος, ο Μάρκος και ο Λουκάς. Αλλοι λένε πως είσαι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, αποκρίνονται οι μαθητές, άλλοι ο Ηλίας, άλλοι ο Ιερεμίας ή κάποιος από τους Προφήτες. Τίποτε καινούργιο δεν λένε βέβαια στον παντογνώστη, που όμως επιμένει να εμφανίζεται ως μη γνωρίζων και ρωτάει πια τους μαθητές τι πιστεύουν οι ίδιοι. Πως είσαι ο Μεσσίας, του απαντούν, κι αυτός τους προστάζει αυστηρά να μην το πουν σε κανέναν γιατί «πρέπει να πάθει πολλά, να αποδοκιμαστεί από τους πρεσβύτερους, τους αρχιερείς και τους γραμματείς, να θανατωθεί και την τρίτη μέρα ν’ αναστηθεί». Αν έγινε όντως αυτός ο διάλογος ή είναι απόρροια της αφηγηματικής μεθόδου που επέλεξαν οι ευαγγελιστές, είναι ένα ερώτημα που, με φιλολογικότερους όρους, απασχολεί τους γραμματολόγους, όταν αναρωτιούνται πόσος αυθεντικός Σωκράτης υπάρχει στους διαλόγους του Πλάτωνα ή αν ο Επιτάφιος είναι του Περικλή ή του Θουκυδίδη. Υπό το καθεστώς της πίστης, ερωτήματα αυτού του είδους και το εγχείρημα των απαντήσεων συνιστούν περίπου αμαρτία. Αυτό ωστόσο δεν απέτρεψε τους ανθρώπους (παρά τους κινδύνους που κατά καιρούς αντιμετώπισαν, να κηρυχθούν αιρετικοί ή και να καούν) να σκέφτονται και να ξανασκέφτονται το «σημείον αμφιλεγόμενον». Για να φανεί έτσι ότι το «τίνα με λέγουσιν άνθρωποι είναι;» απευθυνόταν στον μέλλοντα χρόνο. Θα μπορούσε άραγε να δοθεί η απάντηση πως ο Χριστός ήταν φιλόσοφος, κι ας μην έγραψε παρά λίγες άγνωστες λέξεις στο χώμα, κι ας μιλούσε με παραβολές για να τον νιώθουν καλύτερα οι απλοί άνθρωποι που τον άκουγαν; «Ο Χριστός φιλόσοφος», ακριβώς, τιτλοφορείται ένα βιβλίο του Φρεντερίκ Λενουάρ (εκδ. Πόλις, 2010, μτφρ. Αιμίλιος Βαλασιάδης), που επιχειρεί μια ενδιαφέρουσα σύνοψη της χριστολογίας και της ιστορίας του χριστιανισμού, βασιζόμενος στις σπουδές του στη φιλοσοφία και την ιστορία των θρησκειών. «Ο Ιησούς κηρύσσει τη σοφία της αγάπης και της μη ισχύος» υπογραμμίζει ο συγγραφέας, σημειώνοντας ότι θαυματουργούσε για να καταδείξει ότι διαθέτει την απόλυτη δύναμη, την οποία ωστόσο απαρνήθηκε επί του σταυρού. «Αλλάζει έτσι ριζικά το παραδοσιακό πρόσωπο του Θεού που εμπνέει φόβο και έρχεται σε αντίθεση με το πιο οικουμενικά διαδεδομένο ένστικτο: το ένστικτο της αυτοεπιβεβαίωσης, μέσω της κυριαρχίας επί των άλλων». Πόσο δυσπρόσιτη είναι η «σοφία της μη ισχύος» το βεβαιώνει η ίδια η πορεία του χριστιανισμού, όχι πια ως θρησκείας, αλλά ως συστήματος κυριαρχίας. Φοβάμαι πως και ο σημερινός κερματισμένος, εθνικοποιημένος και πολιτευόμενος χριστιανισμός στο ερώτημα του Ιησού «τίνα με λέγουσιν άνθρωποι είναι;» θα έδινε την απάντηση «ένας αιρετικός». Το πρόβλεψε άλλωστε ο Ντοστογιέφσκι στους «Αδελφούς Καραμαζόφ». ............................................................. Ο προδότης και ο δάσκαλος Του Κώστα Γεωργουσόπουλου ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ στα "ΝΕΑ" Τετάρτη 20 Απριλίου 2011 Σήµερα στις εκκλησίες µελωδείται ο προδότης, ο µαθητής που πρόδωσε, που δεν θέλησε, ο παράνοµος Ιούδας συνιέναι, να συµπορευτεί µε τον δάσκαλο και τους συντρόφους. Είχα πάντα ένα πρόβληµα µε το εγχείρηµα του Ιούδα. Η συνήθης και λαϊκίζουσα και από άµβωνος κατηγορία που του προσάπτεται είναι η φιλαργυρία, συναρτώµενη µάλιστα µε τη φυλή του, λες και οι άλλοι µαθητές ήταν αλλόφυλοι! Ο Ιούδας, διαβάζουµε στις Γραφές, ήταν ο ταµίας του κοινοβίου των µαθητών και οπαδών του Ναζωραίου. Αφού λοιπόν είχε στη διάθεσή του το ταµείο και αγαπούσε τα αργύρια γιατί δεν το βούτηξε να φύγει και λιµπίστηκε το ευτελές ποσό των 30 αργυρίων της επικήρυξης. Και ένας φιλοχρήµατος που καταδίδει για τον παρά γιατί τόσο σύντοµα µετανιώνει και κρεµιέται; Παλιότερα ο Μελάς σε ένα από τα σηµαντικότερα έργα του («Ιούδας»), που ανέβασε ο Φώτος Πολίτης στο Εθνικό Θέατρο, δραµατοποίησε µια ευρέως τότε κυκλοφορούσα θεωρία ότι ο µαθητής είχε πιστέψει πως ο Δάσκαλος ήταν φορέας µιας επαναστατικής ιδέας που αποσκοπούσε και στην απελευθέρωση του λαού από τον ρωµαϊκό ζυγό αλλά και στην κοινωνική ανατροπή των κατεστηµένων αξιών των Εβραίων. Αρκούντως βέβαια, την εποχή του µεσοπολέµου, σοσιαλιστική ιδεολογία.  Οπως όµως κι αν έχει το πράγµα ένας φιλάργυρος δεν αφήνει το ταµείο για να ευτελιστεί ως καταδότης, ούτε σηµατοδοτεί την πράξη του, θα έλεγα τη συµβολοποιεί, µ’ ένα φιλί. Ο έξοχος στίχος του Κάλβου για τον προδότη «Εγύρισε τες πλάτες του, φεύγει, φεύγει ο προδότης», δεν ταυτίζεται µε µια καθαρά ερωτική, αν θέλετε συντροφική δήλωση αγάπης. Ο ένας τον φίλησε και τον κατέδωσε, ο άλλος τον αρνήθηκε τρεις φορές. Η µοίρα των δασκάλων. ............................................................