Σαν σήμερα (20/1) το 1920 γεννήθηκε ο Φεντερίκο Φελίνι, ιταλός σκηνοθέτης. ("Λα Στράντα", "Νύχτες της Καμπίρια«Ντόλτσε Βίτα», «Οκτώμισι», "Άμακορντ", "Σατυρικόν". "Ο Καζανόβας" "Το πλοίο φεύγει" κ.ά.) [θαν. 31/10/1993]
"...Το Παϊζά ήταν η πρώτη αληθινή επαφή μου με τον κινηματογράφο. Σ' αυτό είδα ότι το μέσο έκφρασης που μου ταίριαζε ίσως περισσότερο ήταν ο κινηματογράφος, ότι με όλη την τεμπελιά μου, την άγνοιά μου, την περιέργειά μου για τη ζωή, το πολλαπλό ενδιαφέρον μου για τα πράγματα, την επιθυμία μου να δω τα πάντα, να είμαι ανεξάρτητος, την έλλειψη πειθαρχίας και μια ικανότητα για πραγματικές θυσίες, ένιωσα ότι ο κινηματογράφος ήταν η κατάλληλη μορφή έκφρασης για μένα. Κι αυτό είναι το πραγματικό μάθημα που πήρα από τον Ρομπέρτο. Αυτή την ταπεινότητα πίσω από την κάμερα, και κάτω από μια ορισμένη έννοια, αυτήν την τρομαχτική πίστη στα φωτογραφημένα πράγματα - στα πρόσωπα, στους ανθρώπους. Ως εκείνη τη στιγμή, όταν πήγαινα στο καθεαυτού θέατρο, όταν έγραφα σενάρια, δεν καταλάβαινα ποτέ τι γινόταν. Μου φαινόταν ότι χάναμε απλώς τον καιρό μας. Στο κάτω κάτω η μόνη παραγωγή ως τότε ήταν το γράψιμο, και κείνο μάλλον άτονα. Υπάρχει κάτι το ασκητικό στο να 'σαι μονάχος με το χαρτί. Έπειτα μ' ενοχλούσε να τους βλέπω να δουλεύουν έτσι στο θέατρο, τόσο ανοργάνωτα, τόσο ανάγωγα, χωρίς να καταλαβαίνεις ποιος διέταξε ποιον. Έλεγα ότι δε θα μπορούσα να γίνω σκηνοθέτης. Όμως δουλεύοντας με τον Ροσελίνι είδα ποιο ήταν αυτό που μου 'κανε την τόσο μεγάλη εντύπωση.
Η ταπεινότητα στη στάση κάποιου απέναντι στη ζωή, όχι η αυθάδεια, να μη λες: "Διηγούμαι τις φαντασιώσεις μου, τις ιστορίες μου", αλλά : "Προσπαθώ να πω όσα είδα". Κι αυτή η απέραντη πίστη στο ανθρώπινο, το ίδιο το πλαστικό υλικό. Αυτό που μου προξένησε τη μεγαλύτερη εντύπωση και τελικά μ' έκανε να καταλάβω, ήταν ότι το βλέμμα πάνω στα πράγματα μ' αυτή την αγάπη ήταν το επάγγελμα και η τέχνη μου, αυτή η επικοινωνία που δημιουργείται κάποτε κάποτε ανάμεσα σε σένα και ένα πρόσωπο, ανάμεσα σε σένα και σε ένα αντικείμενο. Κατάλαβα ότι το να είμαι σκηνοθέτης και να φτιάχνω ταινίες μπορούσε να γεμίζει τη ζωή μου / δε ζητούσα τίποτα περισσότερο / μπορούσε αυτό να 'ναι τόσο πλούσιο, τόσο γοητευτικό, τόσο συγκινητικό - κάτι που σε δικαιώνει και σε βοηθάει να βρεις ένα νόημα... (1962)
Ο κλόουν Πιερίνο
"Έχω ήδη μιλήσει για την πρώτη φορά που αντίκρισα το τσίρκο και τον πρώτο κλόουν, τον Πιερίνο, στο σιντριβανάκι, το πρωί μετά την παράσταση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτός ήταν ο πρώτος πρέσβης μιας σαφέστατης κλίσης. Ο "γελωτοποιός", ο "παλιάτσος", ο "κλόουν", ο αλήτης που εμφανίζεται άθλια ντυμένος, με το κουστούμι του δυστυχή, του απόκληρου, του θύματος ή και του αλήτη, με μια κουβέντα με ό,τι το αξιοκατάκριτο υπάρχει σ' αυτή τη μορφή του χαρούμενου και αστείου κουρελή που εισπράττει χειροκροτήματα και συμπάθεια, με συγκινούσε βαθύτατα. Στην αρχή ο Πιερίνο, έπειτα ο Σαρλώ και όλου άλλοι. Συγκίνηση και θαυμασμός για το φτωχό που ντύνεται αστείος και που τον ένιωθα σαν ένα εξαιρετικό, ελεύθερο πλάσμα το οποίο αρκείται σε ελάχιστα για να ζήσει και καταφέρνει να επιβιώσει μέσα από τα πιο απίστευτα δεινά, να ξαναβγεί μέσα από τις πιο τρομακτικές καταστροφές, να περάσει ανέπαφος τις κοροϊδίες και την περιφρόνηση και τέλος να κρατήσει μια γιορταστική συμπεριφορά διασκεδάζοντας τον εαυτό του και τους άλλους, όπως είναι δυνατό μόνο σε κάποιον που τον φυλάνε οι ουρανοί.
Η γοητεία του κλόουν στάθηκε καθοριστική για μένα από κείνη τη φορά. Γιατί ο κλόουν παίρνει τα χαρακτηριστικά του φανταστικού πλάσματος που εκφράζει την παράλογη πλευρά του ανθρώπου, τη συνιστώσα του ενστίκτου, την επαναστατικότητα και την αμφισβήτηση ενάντια στην ανώτερη τάξη που έχει μέσα του ο καθένας μας. Καρικατούρα του ανθρώπου σαν ζώο και σαν παιδί, σαν χλευαστής και χλευαζόμενος. Από κείνη την πρώτη συνάντηση, θέλησα αμέσως να γίνω σαν αυτόν. Και στο βάθος, στο τέλος τα κατάφερα..."
"Έχω ήδη μιλήσει για την πρώτη φορά που αντίκρισα το τσίρκο και τον πρώτο κλόουν, τον Πιερίνο, στο σιντριβανάκι, το πρωί μετά την παράσταση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτός ήταν ο πρώτος πρέσβης μιας σαφέστατης κλίσης. Ο "γελωτοποιός", ο "παλιάτσος", ο "κλόουν", ο αλήτης που εμφανίζεται άθλια ντυμένος, με το κουστούμι του δυστυχή, του απόκληρου, του θύματος ή και του αλήτη, με μια κουβέντα με ό,τι το αξιοκατάκριτο υπάρχει σ' αυτή τη μορφή του χαρούμενου και αστείου κουρελή που εισπράττει χειροκροτήματα και συμπάθεια, με συγκινούσε βαθύτατα. Στην αρχή ο Πιερίνο, έπειτα ο Σαρλώ και όλου άλλοι. Συγκίνηση και θαυμασμός για το φτωχό που ντύνεται αστείος και που τον ένιωθα σαν ένα εξαιρετικό, ελεύθερο πλάσμα το οποίο αρκείται σε ελάχιστα για να ζήσει και καταφέρνει να επιβιώσει μέσα από τα πιο απίστευτα δεινά, να ξαναβγεί μέσα από τις πιο τρομακτικές καταστροφές, να περάσει ανέπαφος τις κοροϊδίες και την περιφρόνηση και τέλος να κρατήσει μια γιορταστική συμπεριφορά διασκεδάζοντας τον εαυτό του και τους άλλους, όπως είναι δυνατό μόνο σε κάποιον που τον φυλάνε οι ουρανοί.
Η γοητεία του κλόουν στάθηκε καθοριστική για μένα από κείνη τη φορά. Γιατί ο κλόουν παίρνει τα χαρακτηριστικά του φανταστικού πλάσματος που εκφράζει την παράλογη πλευρά του ανθρώπου, τη συνιστώσα του ενστίκτου, την επαναστατικότητα και την αμφισβήτηση ενάντια στην ανώτερη τάξη που έχει μέσα του ο καθένας μας. Καρικατούρα του ανθρώπου σαν ζώο και σαν παιδί, σαν χλευαστής και χλευαζόμενος. Από κείνη την πρώτη συνάντηση, θέλησα αμέσως να γίνω σαν αυτόν. Και στο βάθος, στο τέλος τα κατάφερα..."
Τα κείμενα του Φελίνι είναι από το βιβλίο "Ο Φελίνι για τον Φελίνι" σε μτφ. Τασούλας Καραϊσκάκη (εκδ. "Οδυσσέας", 1982)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου