Δύο άρθρα (αποσπάσματα) για το νόημα της πλατείας (από την "ΑΥΓΗ", 12/7/2011) : Ανιχνεύοντας το απροσδιόριστο, αυτό που ακόμα ξεφεύγει, ανυπάκουο, δύστροπο και μεμψίμοιρο, αλλά πάντως αγωνιστικό...

...Μια προσπάθεια επανεφεύρεσης του δημόσιου χώρου

Καταρχάς, το πλήθος μαζεύεται εκεί για να δώσει το «παρών», να πει «καλησπέρα», σε έναν χώρο στον οποίο όλοι μοιράζονται το ίδιο πρόβλημα: αυτό που δημιουργεί η πολιτική του Μνημονίου. Η πολλαπλή εξατομικευμένη αγανάκτηση δεν φτιάχνει μόνο μια μαζική αγανάκτηση, φτιάχνει και αλληλεγγύη, φτιάχνει ανθρωπιά. Το νόημα της πλατείας και της Γενικής της Συνέλευσης, κατά τη γνώμη μου, ακριβώς σε αυτό το σημείο εντοπίζεται: στην ασαφή ακόμη προσπάθεια «επανεφεύρεσης» του τι σημαίνει «παρίσταμαι» και πάλι σε έναν δημόσιο χώρο, του τι σημαίνει το ξαναδηλώνω ως άτομο το «Καλησπέρα» μου στην ομήγυρη, μην περιμένοντας από τις «32» ή τις «132» κομματικές, πνευματικές, συνδικαλιστικές, τηλεοπτικές προσωπικότητες να το οικειοποιηθούν αυτονόητα. Σε αυτή την κρίσιμη φάση, η πλατεία οικοδομεί την αντίληψη του «είμαι εδώ» μαζί με τους άλλους και προσπαθώ να βρω αυτά που μοιράζομαι ή που ίσως έπρεπε εδώ και καιρό να είχα μοιραστεί...

...Με την πολιτική του Μνημονίου εδραιώνεται πλέον με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο αυτό που αναδεικνύεται στο πλαίσιο του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού σε όλη την Ευρώπη,  που στην Ελλάδα λόγω της κρίσης επιταχύνθηκε: η συστηματική άσκηση της πολιτικής, εξορθολογιστικά, αλλά εναντίον του ορθού λόγου. Μια εξορθολογιστική πολιτική που θεμελιώνεται στην ακύρωση του ατόμου ως ενεργού πολίτη, και που γι’  αυτό καταντάει απολύτως ανορθολογική. Ανορθολογισμός, και όχι εξορθολογισμός, είναι η συγχώνευση σχολείων και πανεπιστημίων, η συγχώνευση νοσοκομείων. Ανορθολογισμός είναι η οριζόντια περικοπή μισθών και συντάξεων, ανορθολογισμός είναι η άνιση κατανομή των οικονομικών βαρών, ανορθολογισμός είναι η υπονόμευση θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ανορθολογισμός, και όχι εξορθολογισμός, είναι να τρέχουν οι υπουργοί να προλάβουν τους αριθμούς που επιβάλλει η Τρόικα, ξεχνώντας ότι η δημοκρατία θεμελιώθηκε στον ορθό λόγο, στον άνθρωπο, πολιτικό υποκείμενο. Ο Αντώνης Λιάκος, σε ένα πολύ καλό άρθρο του για την κρίση («Μερικές ιδέες για να σκεφτούμε ξανά την κρίση», The book’s journal, τχ. 6, Απρίλιος 2011· βλ. tinyurl.com/6cy5yen), εξηγώντας την επιβολή στην παγκόσμια οικονομία της Ινδίας και της Κίνας, έκανε λόγο για οριστική αποαποικιοποίηση. Κατανοώντας απολύτως τι θέλει να πει, θα έλεγα ωστόσο ότι μέσω της Ανατολής, μέσω του εργασιακού Μεσαίωνα της Ανατολής, επαναποικιοποιείται και πάλι όχι η Ανατολή αυτή τη φορά, αλλά η έννοια του πολίτη μιας παγκόσμιας «Ανατολής» από μια παγκόσμια «Δύση», η οποία στο όνομα του εξορθολογισμού των αριθμών και του κέρδους αφήνει πίσω της ό,τι κατέκτησε η Δύση με τον ορθό λόγο: τους ίδιους τους ανθρώπους, ως πολιτικά υποκείμενα.

Η διεκδίκηση μιας πολιτικής του ορθού λόγου

Στην πλατεία λοιπόν αναζητείται, έστω και με σπασμωδικό, μη πολιτικά στοχευμένο τρόπο, η ατομική ευθύνη για το περιεχόμενο του «Καλησπέρα», αναζητούνται οι τρόποι εξοικείωσης και πάλι με το ξαναϋπογράφουμε μαζί και όχι ερήμην μας το νέο συμβόλαιο. Ωστόσο, η διεκδίκηση μιας πολιτικής του ορθού λόγου προϋποθέτει τη συγκρότηση μετώπου εναντίον του ανορθολογισμού, απ’ όπου κι αν αυτός απορρέει. Ο «λαός» ή το «έθνος» ως αδιαφοροποίητες ταξικά, ιδεολογικά και πολιτικά κατηγορίες συνιστούν τη βάση του ανορθολογισμού, τη νομιμοποιητική βάση άλλωστε, έστω κι από άλλο δρόμο, και του εξορθολογιστικού ανορθολογισμού. Οι εθνοσωτηριακού χαρακτήρα προσωπικότητες ή κινήσεις, οι «Σπίθες» που απευθύνονται σε ένα έθνος πανταχόθεν απειλούμενο, που επιδιώκουν παλλαϊκή και πανεθνική συσπείρωση εναντίον των εχθρών του έθνους (σιωνιστές, Ευρωπαίους, Τούρκους), ανάμεσα στους οποίους και οι «ξεπουλημένοι πολιτικοί», καταργούν τελικά τη θεμελιώδη αρχή της πολιτικής: τη συγκρότηση με ορθολογικό τρόπο –δηλαδή ταξικό και ιδεολογικό– πολιτικών μετώπων, και όχι την υπερβατική, αφοριστική συσπείρωση του έθνους εναντίον των εχθρών του. Σε στιγμές μεγάλης κρίσης, το οποιοδήποτε κίνημα, για να είναι ανατρεπτικό, για να είναι επαναστατικό, οφείλει στο πλαίσιο του να διεκδικεί την ανάδειξη ενός «νέου, σε σχέση με το μόλις χτες, ανθρώπου», ενός «νέου» συνειδητοποιημένου πολίτη. Τα εφησυχαστικά σχήματα, πολύ παλιάς κοπής, περί «έθνους και των εχθρών του», δεν ανέτρεψαν τίποτε άλλο παρά μόνο την ίδια την ουσία της πολιτικής: τον πολίτη, υπεύθυνο απέναντι στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας. Ο Μίκης Θεοδωράκης πολέμησε –προς τιμήν του και προς τιμήν μας– τον φασισμό, τον αυταρχισμό, το έλλειμμα δημοκρατίας, κι εκεί συναντήθηκε με ένα παγκόσμιο κίνημα. Δεν πολέμησε για το ελληνικό έθνος κατά των εχθρών του, αλλά στο όνομα των δημοκρατών Ελλήνων ανέδειξε με τη μουσική του τον «νέο Έλληνα», αυτόν που συναντήθηκε με τον «νέο» Χιλιανό, Ισπανό, Παλαιστίνιο, Τούρκο. Δεν τραγούδησε τη διεθνή συνωμοσία εναντίον του Έλληνα, αλλά έδωσε πολιτική και πολιτισμική υπόσταση «στη φτώχεια», στους περιθωριοποιημένους ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά ανθρώπους — Έλληνες και άλλους. Γι’ αυτό η μουσική του απέκτησε οικουμενικότητα.

Η πλατεία έχει πολλές φωνές, και η Αριστερά, αν θέλει να «πιάσει» το βαθύτερο νόημά της, οφείλει πρώτη να αποφύγει τον εύκολο και γι’ αυτή λαϊκισμό που αναπαράγει τα αφοριστικά «εμείς» (ο λαός και τα αφεντικά). Η Αριστερά δεν απειλείται από την πλατεία, απειλείται από την υπονόμευση του ορθού λόγου, του οποίου ήταν κάποτε ο αποκλειστικός φορέας.

    Σία Αναγνωστοπούλου ("Σκέψεις με αφορμή την πλατεία Συντάγματος") 

..................................................................................

...Πρόκειται, θα τολμούσα να πω, για τη προσπάθεια μιας νέας συγκρότησης του πραγματικού που μας πνίγει, μια προσπάθεια που έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με την κατεστημένη θεώρησή του, που αμφισβητεί και υποσκάπτει τα θεωρούμενα ως αυτονόητα όριά του.

Πρόκειται, ακόμα, κι αυτό είναι το κυριότερο, για μια επανάκτηση της πλατείας από χιλιάδες πολιτών της. Για την έξοδό τους από τους τοίχους της ιδιώτευσης και της παθητικής τηλεθέασης στον ανοικτό, δημόσιο χώρο. Πρόκειται για την έκφραση μιας άλλης στάσης ζωής, από αυτήν στην οποία είχαμε καθηλωθεί για δεκαετίες.

Δε γνωρίζω, όπως ίσως δε γνωρίζει κανείς πού θα οδηγήσουν αυτές οι συγκεντρώσεις, ποιες πολιτικές, κοινωνικές διαστάσεις θα πάρουν, ποια «υποκείμενα» και ποιες συλλογικότητες θα δημιουργηθούν, αν δημιουργηθούν. Στέκομαι αμήχανη απέναντι στα δρώμενα στις πλατείες, όπως και πολλοί άλλοι, φαντάζομαι. Θα ήθελα πολύ να πιστέψω στη γέννηση μιας νέας συνείδησης πολιτών, ενός νέου κινήματος. Αλλά και η αμηχανία γεννά με τη σειρά της νέα ερωτηματικά  και νέους συνειρμούς και νέα ρήγματα στην κυρίαρχη, υποκριτική και μικροαστική αντίληψη της ζωής.

   Η εικόνα της  νεοελληνικής πραγματικότητας που παρουσιάζεται στις πλατείες δεν είναι, ευτυχώς, ομοιογενής, αλλά κερματισμένη, φέρνοντας στο φως τις αντιφάσεις της. Το σίγουρο είναι ότι δεν είναι μια εικόνα κλειστή αλλά μια εικόνα ανοιχτή στον κόσμο. Οι πλατείες των πόλεων είναι γεμάτες από τους πολίτες της. Και αυτό έχει σημασία.

 Λήδα Καζαντζάκη ("Η επανάκτηση της πλατείας ως δημόσιου χώρου)

ΣΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΦΕΕ

Η πλατεία ήταν γεμάτη
με το νόημα που ΄χει κάτι
απ΄ τις φωτιές
στις γωνίες και τους δρόμους
από συντρόφους οικοδόμους
φοιτητές
και συ έφεγγες στη μέση όλου του κόσμου
κι ήσουν φως μου
κατακόκκινη νιφάδα σε γιορτή
σε γιορτή που δεν ξανάδα
στη ζωή μου τη σκυφτή.

Η πλατεία ήτανε άδεια
και τρελός απ΄ τα σημάδια
σα σκυλί
με συνθήματα σχισμένα
σ΄ έναν έρωτα για σένα
έχω χυθεί.
Στ΄ αμφιθέατρο σε ψάχνω στους διαδρόμους
και τους δρόμους
και ζητώ πληροφορίες και υλικό
να φωτίσω τις αιτίες
που μ΄ αφήνουνε μισό.

Η πλατεία είναι γεμάτη
κι απ΄ το πρόσωπό σου κάτι
έχει σωθεί
στον αγώνα του συντρόφου
στην αγωνία αυτού του τόπου
για ζωή
στα παιδιά και στους εργάτες στους πολίτες
στους οπλίτες
στα πλακάτ και τη σκανδάλη που χτυπά
η συγκέντρωση ανάβει
κι όλα είναι συνειδητά