.............................................................
Το γράψιμο δεν είναι σπουδαιότερο από τη φροντίδα των παιδιών ή το μαγείρεμα
Η συγγραφέας Γλυκερία Μπασδέκη είναι μια ξεχωριστή
προσωπικότητα του καιρού μας, έτσι όπως και τα έργα της
ΠΑΝΟΣ ΜΙΧΑΗΛ
Το τέταρτο θεατρικό έργο της με τίτλο «Αχ!», μεταγραφή της «Κερένιας Κούκλας» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, παρουσιάζεται από την ομάδα Bijoux
de Kant στο Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη.
Μιλώντας με τη Γλυκερία Μπασδέκη, αισθάνεσαι ότι απέναντί σου δεν είναι η
συγγραφέας, αλλά ένας «κανονικός» άνθρωπος που ζει στην Ξάνθη,
μεγαλώνει τα παιδιά του, διδάσκει σε νυχτερινό σχολείο, και… τυχαίνει να
γράφει. Η Γλυκερία Μπασδέκη είναι μια ξεχωριστή προσωπικότητα του
καιρού μας, έτσι όπως και τα έργα της.
Προηγήθηκαν τα «Στέλλα travel
- η γη της απαγγελίας», «Ραμόνα travel - η γη της καλοσύνης» για την
Bijoux de Kant και μετά το «Donna abbandonata ή πολύ με στεναχωρήσατε
κύριε Γιώργο μου...» για το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Τώρα επιστρέφει ξανά στην
Bijoux de Kant μ’ έναν βαθύ αναστεναγμό: «Αχ!».
«Ο Χρηστομάνος διηγήθηκε μια λυπητερή ιστορία, αλλά με αναφορά στη
θεολογία. Η τραγικότητα του ολομόναχου ανθρώπου ενώ ο θεός απουσιάζει. Η
παράσταση είναι σκοτεινή, δεν καλοπιάνει τον θεατή. Φεύγει μ’ ένα αχ,
χωρίς να ξέρει κι αυτός γιατί. Αν θεωρήσουμε ότι η Bijoux de Kant είναι
ένα αισθητικό μανιφέστο, νομίζω ότι πρόκειται για την παράσταση που την
αντιπροσωπεύει περισσότερο. Αντιλαμβάνομαι κάθε μεταγραφή ως
τελετουργία. Δεν είναι απλό να παίρνεις από τον ιδιοκτήτη το έργο του.
Θέλω να νιώσω ότι ο συγγραφέας με συμπάθησε μέσα στη σχέση μας, ότι
είναι ήσυχος. Επίσης, αν ήξερα τους συγγραφείς, δεν θα ακουμπούσα το
έργο τους. Δεν είναι ωραίο να χρησιμοποιείς τους ανθρώπους ούτε στην
τέχνη ούτε στη ζωή».
• Πώς ξεκίνησε η συνεργασία με την Bijoux de Kant;
Λάτρευα την αισθητική της. Ο Γιάννης Σκουρλέτης με βρήκε σε διάσπαρτα
κείμενα και ποιήματά μου χωμένα εδώ κι εκεί στο ίντερνετ. Κάτι του
άρεσε, ζήτησε να μιλήσουμε. Μου πρότεινε ένα έργο πάνω στη «Στέλλα» κι
εγώ ως ψώνιο είπα ναι. Στη δεύτερη συνεργασία μας, «Ραμόνα travel - η γη
της καλοσύνης», έγινε κάτι εντυπωσιακό. Τα κείμενά μου περιέχουν μια
μουσικότητα -το συγκεκριμένο μάλιστα έναν πολύ κρυμμένο
δεκαπεντασύλλαβο-, αν αλλάξεις μια λέξη διαλύονται. Ε, λοιπόν, η
Καρυοφυλλιά, μεταφέροντας το κείμενο -γραμμένο σε κανονική γλώσσα- στο
θρακιώτικο ιδίωμα, κατάφερε να διατηρήσει την τονικότητα. Είμαι
παντρεμένη με Θρακιώτη, ζω στην Ξάνθη και ακούω την ντοπιολαλιά. Ηταν
εντυπωσιακό. Και σ’ αυτήν είμαι ευγνώμων.
• Το πρωτότυπο έργο λειτουργεί ως όχημα για τη δημιουργία ενός καινούργιου;
Ολα τα κείμενά μου είναι μεταγραφές, όχι διασκευή. Δεν υπάρχει
ομοιότητα με το πρωτότυπο κείμενο. Παίρνω μόνο την αίσθηση και τους
χαρακτήρες. Διάβασα την «Κερένια Κούκλα» του Χρηστομάνου 16 χρονών και
την αγάπησα. Οταν μου ζήτησε ο Σκουρλέτης κάτι πάνω σ’ αυτό, άρχισα να
γράφω χωρίς να ξαναδιαβάσω το διήγημα. Το έκανα αφού τελείωσα. Εχω μια
αλλόκοτη αίσθηση με τα γραπτά μου. Νιώθω ότι η απεύθυνσή μου γίνεται
κυριολεκτικά δεκτή από τον παραλήπτη. Με τον Χειμωνά ήταν ένας «έρωτας».
Ο,τι ήθελα να του πω τα έγραψα στο «Donna abbandonata ή πολύ με
στεναχωρήσατε κύριε Γιώργο μου...».
• Τελικά γράφετε κατόπιν παραγγελίας;
Από μόνη μου δεν κάνω τίποτα. Η ανάθεση με βάζει σ’ ένα καλούπι
σκέψης, συγκεντρώνομαι πάνω σ’ αυτό και δουλεύω, ξέροντας όμως καλά τι
κάνω. Γράφω συστηματικά πολλά χρόνια, κάποτε σταμάτησα με το παράπονο
ότι δεν με έβρισκαν. Ετσι βγήκε μαζεμένο το απόθεμα μιας 20ετίας.
Περίμενα πάντα να με σταματήσει κάποιος κύριος στον δρόμο, όπως
συμβαίνει σε εκείνα τα ωραία κορίτσια που τα σταματούν οι ατζέντηδες
μοντέλων στο λεωφορείο. Τέτοια φαντασιωνόμουν...
• Ως γραφιάς δεν νιώσατε την ανάγκη να γράψετε κάτι δικό σας;
Μόνο το κίνητρο της παραγγελίας με κινητοποιεί. Ε, λοιπόν, πρέπει να
φταίει η επιθυμία να αισθάνομαι ότι με θέλουν. Αυτό το χαζό. Οταν μου
ζητούν κάτι, λέω «α, τους αρέσω». Το κάνω έτσι όπως μαγειρεύω, επειδή
κάποιος θέλει να φάει. Ακόμα και τα ποιήματα παραγγελία ήταν. Ετυχε να
καταπιαστώ με το θέατρο. Δεν ήξερα ούτε ξέρω να γράφω θέατρο. Δεν έχω
πρόβλημα με το θέμα ή το είδος. Θα έγραφα ακόμα και ιστορικό μυθιστόρημα
ή βιβλίο μαγειρικής αν μου το ζητούσαν. Μόνο αν μου το ζητούσαν. Μήπως
να ντρέπομαι γι’ αυτό; Αλλά ειλικρινά όταν ακούω για εργατοώρες
έμπνευσης, τα χάνω. Εγώ γράφω μέσα στην καθημερινότητά μου, μαζί με τις
δουλειές του σπιτιού. Τα κείμενα, όμως, δεν είναι καθόλου τυποποιημένα.
Δεν θα πάω σ’ ένα νησί να απομονωθώ. Δεν υπερτιμώ το γράψιμο. Αισθάνομαι
ότι έχει την ίδια αξία με τα υπόλοιπα, όπως τη φροντίδα των παιδιών ή
των μαθητών μου, το μαγείρεμα. Επίσης είμαι πολύ γρήγορη. Μήπως να
ντρέπομαι;...
• Δεν έχετε φορέσει το κοστούμι του συγγραφέα. Σαν να κρατάτε μια απόσταση, μια νοοτροπία ασφαλείας από το σχήμα του ρόλου.
Δεν είμαι αθώα, έχω κι εγώ τους δαίμονές μου και γράφοντας τους ξορκίζω. Αλλά δεν είμαι junkie.
Αν τελειώσει όλο αυτό, δεν θα μου στοιχίσει. Κλείνοντας τα 45,
αντιμετωπίζω την επόμενη μέρα σαν την τελευταία, σαν προετοιμασία
εξόδου. Θέλω το τοπίο της ζωής μου καθαρό, χωρίς φιλοδοξίες. Οταν βλέπω
τα έργα μου, πετάω, αλλά είναι η ίδια χαρά όπως όταν βαφτίζω τα παιδιά
μου. Δυστυχώς, η κριτική ματιά απαιτεί βίωμα, δηλαδή χρόνο. Αλλά αν
μπορούσαμε ως ενήλικες να δανειστούμε την ελαφράδα των παιδιών, που δεν
στέκονται τόσο δραματικά πάνω στα πράγματα. Αν…
• Είστε φιλόλογος σε νυχτερινό Λύκειο.
Πήγα σε εσπερινό για να γίνω συνάδελφος του Γιώργου Ιωάννου, αυτός
ήταν ο δάσκαλός μου. Δουλεύω 15 χρόνια σε νυχτερινό Λύκειο και είμαι
πολύ περήφανη. Το έχω ευλογία, κορόνα στη ζωή μου. Δεν ξέρω τι σημαίνει
κανονικός μαθητής. Τα παιδιά, μεγάλα σε ηλικία, έχουν κάνει μεγάλες
παύσεις. Εχω μαθήτρια που την πάντρεψαν στα 14 και της έκοψαν το
σχολείο. Κι αφού πάντρεψε τα παιδιά της, επέστρεψε 60άρα στο σχολείο.
Παρ’όλο που το σχολείο δεν είναι μειονοτικό, έχω μαθητές μουσουλμάνους. Η
ελληνική δεν είναι η μητρική τους γλώσσα, άρα έχουν πολλά προβλήματα.
Δεν μπορείς να έχεις υψηλές απαιτήσεις. Τον Κάλβο τον θεωρούν αρχαία
ελληνικά. Προσπαθούμε να προσαρμοστούμε στις δύσκολες συνθήκες ενός
υπουργείου που δεν ξέρει τι του γίνεται. Παλεύω για τα βασικά: να
χρησιμοποιούν λειτουργικά τη γλώσσα, να έχουν αυτοεκτίμηση. Διαβάζουν κι
όταν κάτι καταφέρνουν, λάμπουν από περηφάνια.
• Οι μαθητές την ημέρα εργάζονται;
Το σχολείο αρχίζει στις 6.30 μ.μ. και τελειώνει στις 10.30 μ.μ. Το
πρωί δουλεύουν, κυρίως στις λαϊκές αγορές. Εγώ πάλι νιώθω σαν τη
βασίλισσα του παζαριού. Με βλέπουν και λένε: έλα, κυρία, θα σε
φιλέψουμε... Εύχομαι να μην κλείσουν τα νυχτερινά. Φεύγοντας νιώθω ότι
κάτι θα αφήσω πίσω. Οχι ότι δεν ισχύει και στα κανονικά σχολεία. Αλλά το
νυχτερινό είναι ιδιαίτερο, δεν επιβιώνεις αν πας με τη σκέψη «είμαι
φιλόλογος». Θα σε πετάξει, θα φύγεις την επόμενη μέρα. Πρέπει να
προσαρμοστείς στους ρυθμούς του, να μπεις σε άλλες διαδικασίες.
• Ο καθηγητής δεν αισθάνεται ότι πηγαίνει πίσω στην εξέλιξή του, ότι απομακρύνεται από τα δικά του πράγματα;
Αν είσαι καθηγητής που θέλεις να πεις τα μεγάλα και τα σπουδαία, ναι,
έχεις τελειώσει. Στο νυχτερινό χαμηλώνεις εσύ. Γίνεσαι μ’ έναν τρόπο
και κοινωνικός λειτουργός. Ξεχνάς ότι είσαι στην έδρα, πάνω από την
τάξη. Μην πω ότι συχνά νιώθεις και κατώτερος, με την έννοια ότι δεν
είσαι τίποτα μπροστά στις ιστορίες που κουβαλούν εκείνοι οι άνθρωποι.
Υπέροχα πλάσματα, δύσκολα, άγρια μερικές φορές, αλλά καταλαβαίνουν ότι
τους αγαπάς. Το μυρίζονται, σε αντίθεση με τα άνετα 15χρονα, τα
προστατευμένα από την οικογένεια. Αγωνίζεσαι μαζί τους, αλλά θα πάρεις
ουσιαστική αγάπη και σεβασμό. Θυμάμαι, όταν η μητέρα μου είχε
αρρωστήσει, οργάνωσαν ομαδική αιμοδοσία. Παιδιά σκληρά, που δεν κάνουν
κάτι επειδή πρέπει, επειδή κάποιος τους καθοδήγησε.
• Εχετε κάνει «τη νύχτα μέρα». Πώς ρυθμίζετε την καθημερινότητά σας;
Ο Καρούζος έλεγε «η νύχτα με συμφέρει»… Η ζωή μου για κάποιους είναι
βαρετή. Ξυπνάω νωρίς, ετοιμάζω τα παιδιά -βαριά δουλειά-, μαγείρεμα,
ταπεράκια, τακτοποίηση σπιτιού -χάος- και μετά δουλεύω συστηματικά 3
ώρες. Παίρνω τα παιδιά από το σχολείο, φαγητό, παιχνίδι και μετά σχολείο
εγώ. Στις 11 το βράδυ, αν έχω κουράγιο, θα δουλέψω, αλλιώς θα κοιμηθώ
για να βγει η επόμενη μέρα. Δεν βγαίνω. Δεν μου λείπει τίποτα. Μόνο η
μάνα μου.
Η επανάσταση θα έρθει από τον ρομαντισμό
• Αρθρογραφείτε και στη Lifo.
O Τσαγκαρουσιάνος μού πρότεινε να γράφω ό,τι θέλω. Κι άλλη
ευγνωμοσύνη. Πρώτα ξεκαθάρισα λογαριασμούς με όσους αγαπώ. Τους Σολωμό,
Γκοντάρ, Χειμωνά, την αντιπάθειά μου για τον Σεφέρη - τον θεωρώ βαριά
σκιά. Επίσης ό,τι με συγκινεί εκείνη τη στιγμή, σαν φωτογραφία.
• Αποφεύγετε τα πολιτικά θέματα;
Για μένα πολιτική είναι έρωτας. Ερωτευμένος και βαθιά ευχαριστημένος
άνθρωπος κάνει καλή πολιτική. Η χώρα περνάει άγρια κρίση έλλειψης
ερωτισμού. Οι άνθρωποι δεν επιθυμούν πια τίποτα. Το σώμα τους έχει
στεγνώσει. Φαίνεται από τη λακ των γυναικών. Μισώ τη λακ, τη θεωρώ κρίση
πολιτισμού. Η Μαλβίνα έλεγε πως γυναίκα που φορά σκουλαρίκια
γκουμούτσες αποκλείεται να θέλει να φιληθεί. Κανείς δεν θα μπορεί να την
αγκαλιάσει…
• Αυτοί που έρχονται προς την εξουσία είναι ερωτεύσιμοι;
Ανέκαθεν η Αριστερά ήταν έρωτας. Θεωρώ υγιές να πει κάποιος: θέλω να
γίνω πρωθυπουργός για να βγάλω αυτή την γκόμενα. Εγώ γράφτηκα στην ΚΝΕ
γιατί μου άρεσε κάποιος από εκεί. Παραλίγο θα πήγαινα και στη Νικαράγουα
να μαζέψω καφέ. Δόθηκα με πάθος και αφοσίωση σε μια ιδεολογία γιατί
υπήρχε και ο έρωτας. Μα αυτό είμαστε. Ερωτας με όλα. Και ο διανοητής
σαρκικό έρωτα βιώνει. Ακόμα και ο αναχωρητής, ο άγιος. Μέσα του τρώγεται
το σώμα. Το βλέπεις στις τελετουργίες, ακόμα και στις ακραίες. Το κορμί
παίζει είτε το ταλαιπωρείς είτε το γιορτάζεις. Προσπαθούμε να
αποδείξουμε ότι είμαστε καλλιεργημένοι και δεν αφηνόμαστε στο χαοτικό,
αλλά χαριτωμένο DNA
που έχουμε ως λαός, και ερμηνεύουμε τη ζωή κατά τις σπουδές μας:
φιλοσοφικά, φιλολογικά, οικονομικά. Ας ξεχάσουμε και λίγο τι μάθαμε.
• Ποια είναι σήμερα τα χαρακτηριστικά του αριστερού;
Κοίτα, εγώ θα είμαι αριστερή μέχρι να κλείσω τα μάτια μου. Αρα με
καλύπτουν τα παλιά κλισέ: να μη σου παίρνω το ψωμί από το στόμα. Να
έχουμε όλοι δωρεάν παιδεία, υγεία. Να εξαφανιστεί ο βιομήχανος με το
πούρο στο στόμα... Δεν είμαι αισιόδοξη του στιλ «χαμογέλα». Αλλά πιστεύω
ότι αν κυκλοφορήσεις τη μαυρίλα έξω από το δωμάτιό σου, κάτι θα
ταρακουνηθεί. Είδες; Με παρασέρνεις σε λόγια από καθέδρας. Οταν έχεις να
αντιμετωπίσεις κάτι πολύ σκοτεινό, τι να πουν τα λόγια; Πάντως πιστεύω
στην κοινωνική αλλαγή.
• Από πού θα προκύψει;
Από τον ρομαντισμό. Αυτός έχει τη μεγαλύτερη επαναστατική δυνατότητα.
Αν όλο αυτό το μαύρο γίνει ρομαντικό κίνημα, πρέπει να τρέμουν αυτοί
εκεί πάνω.
Info:
Ιδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης-Υπόγειο Γκαράζ (Πειραιώς 206, Ταύρος, τηλ.: 210 3418550).
«Αχ!». Κείμενο: Γλυκερία Μπασδέκη. Σκηνοθεσία:
Γιάννης Σκουρλέτης. Μουσική: Κώστας Δαλακούρας. Σκηνική εγκατάσταση:
Αντρέας Κασάπης. Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος. Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα.
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα.
Παίζουν: Λένα Δροσάκη, Τάσος Καραχάλιος, Κατερίνα Μισιχρόνη, Αγνή
Παπαδέλη - Ρωσσέτου. Παρασκευή & Σάββατο 21.15 & Κυριακή 19.30
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου