"Μυστήριο με φωτογραφία του Αρη Βελουχιώτη" από τον Θοδωρή Ρουμπάνη (http://www.ethnos.gr, 20/3/2014)

..........................................................

ΕΞΗΝΤΑ ΕΝΝΕΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

Μυστήριο με φωτογραφία του Αρη Βελουχιώτη

Σάλο έχει προκαλέσει η ανάρτηση στο Διαδίκτυο φωτογραφίας που από το blog «XYZ Contagion» υποστηρίζεται ότι παρουσιάζει το κομμένο κεφάλι του Αρη Βελουχιώτη. Ερχεται στο φως 69 χρόνια μετά τον τραγικό θάνατο του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ.

Οι διαχειριστές του ιστότοπου, Κλέων Ιωαννίδης και Βασιλική Μετατρούλου, υποστηρίζουν πως είναι η μοναδική καταπρόσωπο εικόνα που αποτυπώθηκε από τον φανοστάτη της πλατείας των Τρικάλων, εκεί όπου οι διώκτες του έστησαν το «τρόπαιό» τους. Θεωρούν ότι η συγκεκριμένη απεικόνιση δεν υπάρχει στην πλούσια βιβλιογραφία για την Εθνική Αντίσταση, τον πρωταγωνιστή της και τις δραματικές τελευταίες ώρες του. Βεβαιώνουν ότι δεν υπάρχει ούτε στα βιβλία, ούτε στα ντοκιμαντέρ, ούτε στα εικονογραφημένα αφιερώματα.

Το μόνο γνωστό είναι -και αναφέρεται στην ανάρτηση- πως μεταξύ 18 και 20 Ιουνίου 1945 στάλθηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολις» από τον ανταποκριτή της με σκοπό να δημοσιευτεί. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργήθηκε αναστάτωση. Ποικίλες και αντιφατικές εκτιμήσεις διατυπώνονται από τους χρήστες του Ιντερνετ.

Ενστάσεις

 
Λόγω ακριβώς του δικαιολογημένου ενδιαφέροντος το «Εθνος» δημοσιεύει τη φωτογραφία χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υιοθετεί το ντοκουμέντο ως γνήσιο και αδιαφιλονίκητο. Αλλωστε, άνθρωποι οι οποίοι έχουν ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα διατυπώνουν ενστάσεις. Θεωρούν εξαιρετικά αμφίβολο να υπάρχει τέτοιο ιστορικό τεκμήριο το οποίο παρέμενε στα αζήτητα σχεδόν επτά δεκαετίες.

Η φωτογραφία του Αρη, αποτελεί, σύμφωνα με τους διαχειριστές του μπλογκ που την ανήρτησαν, τη μοναδική καταπρόσωπο εικόνα που αποτυπώνει τον αρχικαπετάνιο του ΕΛΑΣ από τον φανοστάτη της πλατείας Τρικάλων

Το νήμα της ζωής του Αρη Βελουχιώτη κόπηκε στις 15 Ιουλίου 1945.

Ο ηγέτης του ΕΛΑΣ είχε καταγγείλει τη Συμφωνία της Βάρκιζας και είχε έρθει σε ρήξη με το ΚΚΕ και την ηγεσία του ΕΑΜ. Διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο ένοπλος αγώνας και μετά την αποχώρηση των ναζί, αυτήν τη φορά εναντίον του εξαρτημένου από τη Βρετανία μεταπελευθερωτικού καθεστώτος. Οι θέσεις αυτές προκάλεσαν την αντίδραση της κυβέρνησης αλλά και του επιτελείου του ΚΚΕ, που τελικά τον αποκήρυξε.

Η υπό τον Νίκο Ζαχαριάδη κομματική ηγεσία έκανε λόγο για τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο. Εριξε το σύνθημα «Ούτε φαΐ ούτε νερό στον Αρη». Τον διέγραψε και η διαγραφή του δημοσιεύτηκε την ίδια μέρα με το τραγικό τέλος του, στη Μεσούντα της Αρτας, κοντά στον Αχελώο.

Τα κομμένα κεφάλια του Αρη και του Τζαβέλα, κρεμασμένα 

στην κεντρική πλατεία των Τρικάλων

Ο Αρης ασφαλώς είχε ειδοποιηθεί για την αποκήρυξη. Μαρτυρίες των ανταρτών που βρέθηκαν στο πλευρό του αναφέρουν ότι το μοιραίο απόγευμα ένας άνδρας γνωστός στο Γενικό Αρχηγείο του ΕΛΑΣ, ο Ηλίας Τσιουμάνης, τον συνάντησε και του έδωσε κάποιο διπλωμένο χαρτί. Ο Βελουχιώτης πήγε παράμερα και το διάβασε. Πάντως φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο να ήταν η απόφαση της διαγραφής του, που είχε δημοσιευτεί εκείνη την ημέρα στον «Ριζοσπάστη». Δεν πέρασε πολλή ώρα και η ομάδα των ανυπότακτων ανταρτών αντιλήφθηκε πως είχε περικυκλωθεί.

Δυτικά βρίσκονταν οι μονάδες της Εθνοφυλακής που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν, κάπου 120 άτομα με επικεφαλής τον Βόιδαρο, οπλαρχηγό του Ναπολέοντα Ζέρβα. Ανατολικά είχε αναπτυχθεί τμήμα του Ελληνικού Στρατού υπό τον υπολοχαγό Α. Μουρελάτο.

 

Ο Αρης Βελουχιώτης εκφωνεί τον περίφημο λόγο της απελευθέρωσης στη Λαμία. Δεξιά, ο ηγέτης του ΕΛΑΣ εισέρχεται στην πρωτεύουσα της Φθιώτιδας

 

Η επικρατούσα εκδοχή είναι πως ο Αρης αυτοκτόνησε λίγο πιο πέρα από τους άνδρες της ομάδας του.

Οταν ο κλοιός έσφιξε, ο Βελουχιώτης έδωσε εντολή στα παλικάρια του να τραβηχτούν προς τον Αχελώο. Ο ίδιος έμεινε πίσω και σε λίγο ακούστηκε ένας πυροβολισμός.

Ο καπετάνιος είχε δώσει τέλος στη ζωή του με την τελευταία σφαίρα που είχε κρατήσει για τον εαυτό του. Το πρωτοπαλίκαρό του, ο Τζαβέλας, ειδοποίησε τους άλλους πως ο πρωτοκαπετάνιος σκοτώθηκε. Τους ζήτησε να τον ακολουθήσουν στον θάνατο, αλλά αρνήθηκαν.

Κατέστρεψε στοιχεία
Ο Τζαβέλας προχώρησε προς το άψυχο κορμί του αρχηγού του, πήρε στα χέρια του ό,τι φωτογραφίες κρατούσε μαζί του και τις έσκισε. Εσπασε και το ρολόι του και κατάστρεψε το πιστόλι του. «Ελβετό» έλεγε το πιστόλι του ο Βελουχιώτης. Επειτα έβγαλε την περόνη από μια χειροβομβίδα μιλς.

Υπάρχουν και άλλες δύο εκδοχές. Η μία είναι ότι ο Αρης αυτοκτόνησε με τη χειροβομβίδα έχοντας δίπλα τον Τζαβέλα. Η άλλη καταγράφηκε στις επίσημες αναφορές του Στρατού και θέλει να έχει πέσει νεκρός από τα πυρά των διωκτών του.

Γιορτή ζούγκλας Χόρευαν και τραγουδούσαν μπροστά στα κεφάλια

Οι επιζήσαντες από την ανταρτο-ομάδα του Αρη συνελήφθησαν. Οι εθνοφύλακες αποφάσισαν να αποκεφαλίσουν τα πτώματα του Αρη και του Τζαβέλα. Μάλιστα υποχρέωσαν τον συλληφθέντα αντάρτη με το ψευδώνυμο Δράκος να κάνει με σουγιά αυτή τη δουλειά. Με τα κομμένα κεφάλια κατευθύνθηκαν στο χωριό Μυρόφυλλο, όπου τα επέδειξαν ακουμπισμένα σ΄ ένα πεζούλι έξω από το καφενείο του χωριού. Οι παρακρατικοί τραγουδούσαν και χόρευαν. Απ΄ εκεί μετακινήθηκαν στα Τρίκαλα. Στην κεντρική πλατεία Ρήγα Φεραίου κρέμασαν τα δύο κεφάλια από τον φανοστάτη.

Εμειναν κρεμασμένα δύο μέρες. Ηταν πιασμένα με σκοινί από τις άκρες ενός πασάλου, που δέθηκε πάνω στον πανύψηλο φανοστάτη με τρόπο που να είναι εύκολο να το διακρίνει κανείς ακόμα και μέσα από το πυκνό πλήθος.

Ολη νύχτα
Το κρέμασμα ακολούθησε γιορτή ζούγκλας, που οι πρωταγωνιστές της συναγωνίζονταν σε επίδειξη ανθρωποβόρων ενστίκτων. Κράτησε ολόκληρη τη νύχτα. Πίπιζες, νταούλια και ζουρνάδες έπαιζαν βασιλικά θούρια. Το τσάμικο «Ζέρβα μ΄ σε θέλει ο βασιλιάς» είχε την τιμητική του. Κανείς δεν ξέρει την τύχη που είχαν τελικά τα κρανία και τα πτώματα. Στις εφημερίδες της εποχής γράφτηκε πως τα κεφάλια μεταφέρθηκαν ταριχευμένα στην Αθήνα. Για τις σορούς δεν υπάρχει κάποια αναφορά. Μπορεί να πετάχτηκαν στον Αχελώο. Μπορεί πάλι να έγινε περιφορά τους στα χωριά για να παραδοθούν τελικά βορά στα όρνια και τα αγρίμια. Το βέβαιο είναι ότι δεν τάφηκαν. Με καθυστέρηση μιας - δύο ημερών στα Τρίκαλα έφτασε ο Ν. Ζέρβας, θανάσιμος εχθρός του Βελουχιώτη. Συνεχάρη τους εθνοφύλακες για το κατόρθωμά τους να εξοντώσουν τον «αρχιληστή» και «αρχισυμμορίτη». Τα κεφάλια είχαν φυλαχτεί στη Διεύθυνση Χωροφυλακής με αλάτι και πάγο μέσα σε τσίγκινο τενεκέ.

Η διαδρομή του Θανάση Κλάρα, οι σπουδές, η μύηση στον κομμουνισμό και η είσοδος στο μαζικό κίνημα

Αποκατάσταση από το ΚΚΕ τον Ιούνιο του 2011

Ο θάνατος του Αρη Βελουχιώτη και η μεταθανάτια διαπόμπευσή του προκάλεσαν σοκ στην ελληνική κοινωνία, που ζούσε στο τρομοκρατικό κλίμα της μεταβαρκιζιανής περιόδου.

Η «Ελεύθερη Ελλάδα», δημοσιογραφικό όργανο του ΕΑΜ, ζήτησε να αποκαθηλωθούν τα κεφάλια από τον φανοστάτη και να ταφούν στον Γοργοπόταμο, «εκεί όπου ο Αρης δόξασε την Ελλάδα».

Η «Ακρόπολις» στις 21 Ιουνίου δημοσίευσε την είδηση ότι ενταφιάστηκαν με εντολή των Αρχών.

Το ΚΚΕ αποκατέστησε πολιτικά τον Αρη Βελουχιώτη με την Πανελλαδική Συνδιάσκεψη, που έγινε στις 16 Ιουνίου 2011. Στην απόφαση τονίστηκε ότι «είχε δίκιο ως προς την εκτίμηση που έκανε για τη Συμφωνία της Βάρκιζας».

Η πολιτική αποκατάσταση δεν σήμανε και επαναφορά της κομματικής ιδιότητας. Και τούτο διότι: Παραβίασε την κομματική πειθαρχία -όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά- και αξιοποίησε τη φήμη που είχε αποκτήσει ως καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στέλεχος του ΚΚΕ, γεγονός που αποτέλεσε ρήξη με τη θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.

Τον Ιούνιο του 1945 ο Αρης Βελουχιώτης ήταν 40 ετών. Γεννήθηκε στη Λαμία στις 26 Αυγούστου 1905 και το πραγματικό όνομά του ήταν Θανάσης Κλάρας. Ο πατέρας του Δημήτρης ήταν δικηγόρος και διετέλεσε πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Λαμίας. Η μητέρα του Αγλαΐα προερχόταν από οικογένεια συμβολαιογράφου.

Σπούδασε στην Αβερώφειο Γεωργική Σχολή της Λάρισας. Το 1923 που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μυήθηκε στον κομμουνισμό από τον δημοσιογράφο Τάκη Φίτσιο. Στον Στρατό, λόγω των πολιτικών του φρονημάτων, υπηρέτησε ως ημιονηγός στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου.

Μετά την απόλυσή του από το στράτευμα, συνέχισε τη δράση του στις γραμμές του ΚΚΕ. Διακρίθηκε στην οργάνωση αποδράσεων συναγωνιστών του. Δύο φορές βοήθησε να αποδράσει ο Νίκος Ζαχαριάδης, τότε ηγετικό στέλεχος της Κομμουνιστικής Νεολαίας. Πήρε το ψευδώνυμο «Μιζέριας».

Το 1928 έγινε συντάκτης του «Ριζοσπάστη», αλλά συνέχισε τη δουλειά στο μαζικό κίνημα. Συνελήφθη και φυλακίστηκε δύο φορές. Εκτοπίστηκε και στη Γυάρο.

Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου τον συνέλαβε. Κλείστηκε στις φυλακές της Κέρκυρας. Η δήλωση μετανοίας που υπέγραψε ήταν πράξη αμφιλεγόμενη. Εγινε είτε υπό το βάρος των βασανιστηρίων είτε εσκεμμένα για να συνεχίσει την κομματική δραστηριότητα.

Το 1942 ανέλαβε δράση στον ΕΛΑΣ, όπου έμελλε να αναδειχθεί σε ηγετική μορφή του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα.

ΘΟΔΩΡΗΣ ΡΟΥΜΠΑΝΗΣ