"Ο θρύλος της ενότητας" του Παντελη Μπουκαλα ("Καθημερινή", 1/12/2012)

........................................................

Ο θρύλος της ενότητας

Tου Παντελη Μπουκαλα

Υπάρχει ένας θρύλος που τον παραδίδει με μορφή σκυτάλης η μια γενιά πολιτικών στην άλλη, και γίνεται έτσι κοινός τόπος για τη μια γενιά πολιτών μετά την άλλη. Είναι ο θρύλος της παντοδύναμης ελληνικής ενότητας. Τον έχουμε ακούσει από τρεις γενιές Παπανδρέου, από δύο γενιές Καραμανλή, από τον κ. Μητσοτάκη, τον κ. Σημίτη, τώρα και από τον κ. Σαμαρά, κι όχι για πρώτη φορά. Στο φιλμάκι που έθεσε σε διαδικτυακή κυκλοφορία η Ν.Δ. ακούγεται ο πρωθυπουργός να λέει στο γνωστό λυρικομελό στυλ: «Εμείς όμως οι Ελληνες ξέρουμε καλά πως, μόνο όταν είμαστε ενωμένοι και αποφασισμένοι, μπορούμε να πετύχουμε τα πάντα».

Ο,τι παρουσιάζεται σαν αυταπόδεικτη αλήθεια με στόχο να διδάξει και να παροτρύνει, δεν είναι και τόσο αυτονόητα αληθινό, και ίσως γι’ αυτό σπανίως αποδείχθηκε μεγάλη η παιδευτική αξία του. Η νικηφόρος ελληνική ενότητα που ζωγραφίζεται σε πανηγυρικούς ή διαγγέλματα, ήταν πάντα ζητούμενο· όχι συντελεσμένη πραγματικότητα. Κι αν το θυμάται κανείς, δεν είναι επειδή τάσσεται τάχα υπέρ του διχασμού, αλλά επειδή, αν η Ιστορία έχει όντως κάτι να διδάξει, θα το κάνει εφόσον προσπαθήσουμε να δούμε τι όντως γράφτηκε στις δέλτους της και όχι τι θα θέλαμε να έχει γραφτεί.

Και από τη μυθολογία αν ξεκινήσουμε, από τον Τρωικό Πόλεμο, θα δούμε πως οι Δαναοί είναι τόσο ενωμένοι όσο και οι θεοί τους: η Αθηνά και ο Ποσειδώνας από δω, ο Αρης κι ο Απόλλωνας από κει, κι ο Δίας στον θρόνο του με τη ζυγαριά του θανάτου στα χέρια, δήθεν ουδέτερος. Και τι ιστορεί, χοντρικά, η «Ιλιάδα»; Τον διχασμό, όχι την ενότητα: ο μηνίων Αχιλλέας παρατάει τις μάχες τσακωμένος με τους Ατρείδες. Στην Ιστορία τώρα, στους Μηδικούς πολέμους, ακόμα κι αν εξαιρέσουμε τα πρόσωπα που μήδισαν (όπως ο Δημάρατος, για να μην αναφερθούμε στο περίπλοκο ζήτημα του Πινδάρου) ή πρόδωσαν (ο Εφιάλτης), θα δούμε ολόκληρες πόλεις–κράτη υπέρ των Περσών, λ.χ. η Θήβα. Θα δούμε επίσης ότι στις μεν Θερμoπύλες οι Σπαρτιάτες πολέμησαν με τους Θεσπιείς μόνο στο πλευρό τους, στον δε Μαραθώνα οι Αθηναίοι δίχως άλλη βοήθεια από των δούλων τους, στις κρίσιμες στιγμές της μάχης. Αφήνοντας στην άκρη τον όχι και τόσο ενωτικό Πελοποννησιακό Πόλεμο, θα φτάσουμε στον Μεγαλέξανδρο, στην όχι και τόσο ενωτικοαδελφική στάση του έναντι των Νοτίων και στο σαφές «πλην Λακεδαιμονίων». Αν πάλι, σε τούτη την προδήλως γενικευτική μικροσύνοψη, αναζητήσουμε την ελληνική ενότητα στο Βυζάντιο, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι για πολλούς αιώνες το όνομα Ελλην, συνώνυμο του παγανιστή, ήταν αρνητικότατα βεβαρημένο. Πιο κοντά σ’ εμάς, το θαύμα του ’21 υπήρξε μαζί με τους εμφυλίους του όπως και το θαύμα του ’40, συν τους μαυραγορίτες και τους γερμανοτσολιάδες, οι πολιτικοί απόγονοι των οποίων είναι πια και στη Βουλή.