"Μια χώρα στο έλεος του σύγχρονου Μινώταυρου" του Αντώνη Λιάκου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 8/11/2012)

.........................................................

Μια χώρα στο έλεος του σύγχρονου Μινώταυρου

του Αντώνη Λιάκου ("Εφημερίδα των Συντακτών", 8/11/2012)

Τα διαδοχικά Μνημόνια μοιάζουν με τον Μινώταυρο. Το πρώτο έφαγε το ΠΑΣΟΚ, το δεύτερο το ΛΑΟΣ, το τρίτο κατασπαράζει τη ΔΗΜΑΡ. Τι μένει; Η Ν.Δ. και η Αριστερά. Την κοινωνική δομή τους την είχαμε δει στις προηγούμενεις εκλογές - η Ν.Δ. πρώτο κόμμα στην επαρχία, στις εύπορες συνοικίες, στους μεσήλικες και τους ηλικιωμένους, ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτο κόμμα στις παραγωγικές ηλικίες των πόλεων. Πέρα από αυτούς ελλοχεύει η Χρυσή Αυγή. Είναι σαφές η βίαιη μετάλλαξη της χώρας, που επιχειρείται με την αποπτώχευσή της αλλά και με την αλλαγή των συμβάσεων που την διέπουν , καταστρέφει τις πολιτικές δομές της. Συνήθως λέμε ότι η καταστροφή δημιουργεί ευκαιρίες για δημιουργία. Όχι πάντα. Όταν καταστράφηκε η παλιά πολιτική τάξη στις σοβιετικες και ανατολικές χώρες, αυτές είτε έμειναν ακέφαλες για χρόνια, είτε το κενό το κάλυψαν μαφιόζικοι σχηματισμοί  ή τα παιδιά της παλιάς νομενκλατούρας που ιδιοποιήθηκαν τις νέες ευκαιρίες. 

   Κατά συνεπεια, το χάσμα που ανοίγει, καθώς ο Μινώταυρος τρώει τα κόμματα μετά το άλλο, δεν θα κλείσει με έναν καινούργιο αλλά συνηθισμένο στις κοινοβουλευτικέ δημοκρατίες δικομματισμό, Δεξιάς και Αριστεράς, μνημονιακών και αντιμνημονιακών. Ακόμη κι αν επισείει τη θεωρία των δύο άκρων, η Ν.Δ. δεν πρόκειται να μετακομίσει σε άλλη πολυκατοικία. Χάνει κόσμο προς την Χ.Α., πράγμα που την αναγκάζει, παρά την αβρότητα προς τους κεντροαριστερούς νεοπροσήλυτους, να στρέφεται ολοένα και πιο δεξιά. Και αυτό θα το δούμε σε σύντομο διάστημα με την αναθεώρηση του νόμου για την ιθαγένεια. Οφείλει να δώσει εξετάσεις αντιμεταναστευτικότητας, να ανταγωνιστεί με τη Χ.Α. στα ίδια πεδία "ανακατάληψης των πόλεων". 
   Με αυτά τα δεδομένα, ας σκεφτούμε τώρα ένα σενάριο για τις επόμενες εκλογές: τρεις δυνάμεις, Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ και Χ.Α. από τις οποίες καμιά δεν μπορεί να κάνει κυβέρνηση με απόλυτη πλειοψηφία. Εφιαλτική εκδοχή. Πόσα θα μπορούσαν να είναι τα τυπικώς πιθανά σενάρια; Κυβέρνηση Ν.Δ με ανοχή ΣΥΡΙΖΑ, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με ανοχή Ν.Δ. Κυβέρνηση Ν.Δ. με ανοχή Χ.Α.
   Μας φαίνονται απίθανα, αλλά ας τα εξετάσουμε. Με τα δύο πρώτα, τον ΣΥΡΙΖΑ τον τρώει ο Μινώταυρος. Με το τρίτο, ο Μινώταυρος θα φάει τη Ν.Δ., αν δεν μας φάει όλους οριστικά. Άρα; Είτε η Ν.Δ. θα γίνει πλειοψηφική καταναλώνοντας τη Χ.Α. και μετακινούμενη πάρα πολύ πιο δεξιά και αυταρχικά, είτε ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να γίνει πλειοψηφικός, αποσπώντας ό,τι προηγουμένως προήλθε από τις δεξαμενές που αντλούσαν το ΠΑΣΟΚ και η Κεντροαριστερά. Βέβαια, αν οι γενιές των ψηφοφόρων δεν ανανεώνονταν, τα πράγματα θα βρίσκονταν σε μια απελπιστική αδιέξοδη στασιμότητα. Αλλά η αναπόφευκτη ηλικιακή ανανέωση φέρνει ένα στοιχείο ρευστότητας και αβεβαιότητας, άρα κινητικότητας. Καθώς, λοιπόν, ανάμεσα στους ψηφοφόρους και τους ενεργούς πολίτες, ολοένα και λιγότεροι είναι όσοι γνώρισαν το ΠΑΣΟΚ πριν το 2000 ή το 2005, πρόκειται για έναν κόσμο, και κυρίως για νεανικές ηλικίες, των οποίων η φυσιογνωμία δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένη. Χρειάζεται να τη μάθουμε. 
    Προς την προοπτική αυτή πρέπει να στραφούν οι μέριμνες της Αριστεράς. Πώς θα γίνει πλειοψηφική δύναμη με την υποστήριξη αυτών των στρωμάτων που δεν είναι παραδοσιακή αριστερά, που βρίσκονται σε μια κριτική αντιπαλότητα με τον κόσμο που κληροδότησε η μεταπολιτευτική Ελλάδα και που, ακόμη, έχουν την εμπειρία της παγκοσμιοποίησης και της τρίτης βιομηχανικής, της ηλεκτρονικής επανάστασης, που άλλαξαν τον κόσμο και όλες τις συμβάσεις. Εκεί βρίσκεται η πρόκληση για την Αριστερά. Όχι σε αψιμαχίες, όχι σε μάχες οπισθοφυλακών, όχι σε ανέξοδη και αδιέξοδη επαναστατική γυμναστική. Πώς δηλαδή θα εκφράσει τα νέα δυναμικά στρώματα που είναι αποκλεισμένα, λόγω της κρίσης, από την παραγωγή.
   Το πρόβλημα που έχει να λύσει η Αριστερά δεν αφορά μόνο τον εαυτό της, αλλά τη δημοκρατία και την πορεία της χώρας. Πρέπει να ανασυντάξει τον διαλυμένο κρατικό μηχανισμό και τη δημόσια διοίκηση, όχι πάνω σε παλιές αλλά σε καινούργιες και στραμμένες προς το μέλλον βάσεις. Πρέπει να αντιμετωπίσει τα μείζονα προβλήματα της παραγωγικής ανασύνταξης της χώρας σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης. Χρειάζεται δηλαδή να αποκτήσει ένα  μεγάλο πρόγραμμα ανασύνταξης της κοινωνίας συνολικά. Δεν είναι ζήτημα προτίμησης  και επιλογής, γιατί εκεί που έχουμε φτάσει οι δυνατότητες αυτές περιορίζονται δραματικά. Η αποτυχία της Αριστεράς δεν θα βαρύνει μόνο την  ίδια, αλλά την μοίρα και το μέλλον της Ελλάδας. Θα μείνουμε στο έλεος του Μινώταυρου. Σε παρόμοιες συνθήκες σύχεται κανείς να έχει κάνει λάθος στους υπολογισμούς του.

Ο Α. Λιάκος είναι ιστορικός (Παν/μιο Αθηνών), μέλος του συντονιστικού της Πρωτοβουλίας για την Υπεράσπιση της Κοινωνίας και της Δημοκρατίας.