..............................................................
Στέφανος Ροζάνης: Κινδυνεύει η κοινωνία στο σύνολό της!
[...] Εδώ, γίνεται κάτι πολύ πιο σοβαρό, και είναι αυτό που οι θεωρητικοί θα λέγανε: "δημοκρατία, χωρίς Δήμο", ή "κοινωνία, χωρίς ανθρώπους", ή "έθνη, χωρίς εθνότητα". Δείτε, τα πράγματα εξελίσσονται σε έναν φασισμό, ο οποίος δεν υπήρξε ούτε καν στις ιστορικές του στιγμές [...] Κινδυνεύει η κοινωνία στο σύνολό της! Κινδυνεύει η κοινωνία, ως υπόσταση των λαών του κόσμου. Πρόκειται για μια εποχή τεράτων [...] Εάν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους κινδυνεύουμε να τερατοποιηθούμε οι ίδιοι [...] Ο καθητηγής Φιλοσοφίας - συγγραφέας, Στέφανος Ροζάνης, μιλά στην Κρυσταλία Πατούλη και το tvxs.gr με αφορμή τη διακοπή λειτουργίας της ΕΡΤ.
Το πρόβλημα είναι, πως όταν ένα δημόσιο αγαθό εμπίπτει μέσα στις οικονομικές σκοπιμότητες της εκάστοτε ιστορικής συγκυρίας, και εξ αυτού του λόγου το δημόσιο αυτό αγαθό χάνει τον δημόσιο χαρακτήρα του, χάνει βεβαίως ταυτοχρόνως και τον χαρακτήρα του κοινωνικού αγαθού΄ όχι μόνο του δημοσίου, αλλά και του κοινωνικού αγαθού.
Εδώ πρόκειται για μια κατάσταση πλήρους περιφρονήσεως κάθε κοινωνικής λειτουργίας, η οποία, μόνον αυτή μπορεί να στηρίξει μια εύρυθμη λειτουργία ενός συνόλου, μέσα στα πλαίσια της δημοκρατικότητας.
Ωστόσο, στη χώρα μας αλλά και διεθνώς, αντί για δημοκρατία έχουμε ένα ομοίωμα δημοκρατίας. Μέσα σ’ αυτό το ομοίωμα δημοκρατίας, το οποίο εμείς επιμένουμε να το λέμε δημοκρατία, εκείνο το οποίο συμβαίνει, είναι να αλλοιώνεται κάθε αξία, κάθε πνευματική, κάθε ιστορική, κάθε ψυχολογική αξία, πάνω στην οποία θα μπορούσε να στηριχθεί έστω και ένα ελλιπές δημοκρατικό καθεστώς.
Στ.Ρ.: Μα, είναι σίγουρο ότι θα το έκλεινε! Διότι, η λογική, φαίνεται, η οποία καθοδηγεί αυτού του είδους το καθεστώς, όπως αυτό που υπάρχει σήμερα, είναι όχι μόνο να στερήσει την κοινωνία από τα δημόσια αγαθά(τα μουσεία της, την πνευματική της και καλλιτεχνικής ζωή, την ενημέρωση), αλλά ει δυνατόν, και αν μπορέσει να κλείσει –μεταφορικά- την κοινωνία. Αυτό, ουσιαστικά, επιδιώκεται. Η κοινωνία να λειτουργήσει, κάτω από καθεστώς πλήρους στερήσεως της κοινωνικότητός της.
Κρ.Π.: Όταν κάτι είναι φορέας -αλλά και σύμβολο- ενός πολιτισμού, διεθνώς μάλιστα, ανήκει σε μία κυβέρνηση, ή στο κράτος και στον λαό της; Σωστά; Και εκτός από την ανυπολόγιστη πολιτιστική αξία του επικοινωνιακού αυτού μέσου, υπάρχει επίσης και το αρχείο της Ερτ, το οποίο είναι ανυπολόγιστης αξίας.
Στ. Ρ.: Είμαι σε θέση να το ξέρω. Και να το ξέρω, μάλιστα, από τις διάφορες συνεργασίες που κατά καιρούς έχω κάνει με τη δημόσια τηλεόραση ή το δημόσιο ραδιόφωνο. Αλλά, εκείνο που πιστεύω, είναι το εξής: Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα, όπως τη βλέπουν οι διοικούντες, απειλείται από την κοινωνία της. Οπότε, αυτή η απειλή που αισθάνονται από την κοινωνία, τους επιτάσσει όχι μόνο να την παραγνωρίσουν, αλλά να την φιμώσουν σε ότι πιο πολύτιμο έχει! Και ξεκινάνε, βεβαίως, από το πιο πολύτιμο, που είναι ο πολιτισμός!
Κρ.Π.: Και ο πολιτισμός είναι η ψυχή μας, οπότε οποιαδήποτε βία –άρα βιασμός- ενάντια στον πολιτισμό μας, είναι και ενάντια στην ψυχή μας;
Στ.Ρ.: Είναι ακριβώς αυτό.
Κρ.Π.: Όταν λέτε ότι οι κρατούντες απειλούνται από την κοινωνία, εννοείτε το μεγαλύτερο μέρος –ουσιαστικά- του ελληνικού λαού(όπως καταγράφεται και στη νέα δημοσκόπηση που έγινε για λογαριασμό του tvxs.gr), που είναι εναντίον και της συγκεκριμένης διαταγής, αλλά και ενάντια στην πολιτική τους, γενικά;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Διότι, δεν είναι μόνον το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας που δεν τους θέλει. Αυτό ενδεχομένως, θα μπορούσε να εκληφθεί, και μέσα στα όρια της οποιασδήποτε δημοκρατίας. Αλλά είναι το σύνολο των κοινωνικών δομών. Δεν πρόκειται για το «παιχνίδι» της δημοκρατίας, έστω κι αυτής της … δημοκρατίας που έχουμε μάθει να βιώνουμε στα νεωτερικά χρόνια.
Εδώ, γίνεται κάτι πολύ πιο σοβαρό, και είναι αυτό που οι θεωρητικοί θα λέγανε: "δημοκρατία, χωρίς Δήμο", ή "κοινωνία, χωρίς ανθρώπους", ή "έθνη, χωρίς εθνότητα". Δείτε, τα πράγματα εξελίσσονται σε έναν φασισμό, ο οποίος δεν υπήρξε ούτε καν στις ιστορικές του στιγμές, δηλαδή όταν ανεδείχθη ιστορικά.
Κρ.Π.: Και ο φασισμός, ειδικά στην Ελλάδα, στον πολιτισμό είχε επιτεθεί...
Στ.Ρ.: Α, μπράβο! Αλλά ξέρετε; Είχε επιτεθεί στον πολιτισμό, διαστρέφοντάς τον, κάνοντας για παράδειγμα γιορτές στα στάδια για την αρχαία Ελλάδα. Εδώ δεν πρόκειται γι’ αυτό.
Κρ.Π.: Εδώ πρόκειται για ακύρωση και κατάργηση;
Στ.Ρ.: Πρόκειται για την προσπάθεια ακύρωσης κάθε πολιτισμικής αξίας! Και βέβαια, η ενημέρωση, τουλάχιστον απ’ ότι ξέρω από το Πανεπιστήμιο, είναι η κορυφαία, ή μια από τις κορυφαίες στιγμές της πολιτισμικής αξιακής κλίμακας.
Κρ.Π.: Επιπλέον, υπάρχει δημοκρατία χωρίς ελεύθερη ενημέρωση, αλλά και έλεγχο της εξουσίας;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Και τον έλεγχο της εξουσίας, ουσιαστικά, τον ασκεί -όχι εντός των πλαισίων του «παιχνιδιού» της εκπροσώπησης- κάποιος λαός. Τον έλεγχο της εξουσίας τον ασκεί η ίδια η πολιτισμική υπόσταση του λαού!
Κρ.Π.: Τα πράγματα είναι πάρα πολύ άσχημα, λοιπόν;
Στ.Ρ.: Είναι πάρα πολύ άσχημα. Και εντελώς ασφυκτικά. Ρωτάω τους συναδέλφους μου, τους οικονομολόγους καθηγητές, αλλά και αυτοί, νομίζω, ότι απλώς παπαγαλίζουν κάποια πράγματα.
Κρ.Π.: Ζούμε την περίοδο της βασιλείας των… τεχνοκρατών, όπου οι τεχνοκράτες όχι μόνον υπερεκτιμούνται, αλλά αποκλείουν και οτιδήποτε μη τεχνοκρατικό; Εξού και ο αποκλεισμός του πολιτισμού και της ιστορίας; Ακόμα και πολλοί δημοσιογράφοι, σήμερα, μιλούν τεχνοκρατικά. Αυτό δεν είναι μία από τις πιο σοβαρές αιτίες που φτάσαμε εδώ;
Στ.Ρ.: Έτσι είναι, όπως το λέτε. Συμφωνώ απόλυτα. Και μιλούν μέσω στερεοτυπιών.
Κρ.Π.: Είναι νοοτροπία, τρόπος ζωής δηλαδή, όχι μόνο θέμα ιδεολογίας;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Κι εδώ έχω να πω, πάλι, εκείνο που εγώ υποστηρίζω πάντα και σε όσα κατά καιρούς γράφω, ότι: Κινδυνεύει η κοινωνία στο σύνολό της! Κινδυνεύει η κοινωνία, ως υπόσταση των λαών του κόσμου. Πρόκειται για μια εποχή τεράτων.
Κρ.Π.: Όταν λέτε «κινδυνεύει η κοινωνία», πώς το εννοείτε;
Στ.Ρ.: Εννοώ ότι, κινδυνεύει η κοινωνία να απεμπολήσει η ίδια -κάτω από το καθεστώς μιας ασφυκτικής πιέσεως- τον εαυτό της!
Κρ.Π.: Να μπει στο περιθώριο, δηλαδή; Να αποκλειστεί από τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα;
Στ.Ρ.: Ακριβώς! Η περιθωριοποιημένη, είναι η ίδια η κοινωνία! Δεν είναι κάποια μερίδα της.
Κρ.Π: Και όταν λέμε κοινωνία, εκτός από τους ανθρώπους, εννοούμε και τον φυσικό και πολιτισμικό της πλούτο;
Στ.Ρ.: Ναι, η κοινωνία είναι οι θεσμοί της, είναι οι δομές της. Η κοινωνία είναι ο πλούτος της, ο πνευματικός, και ο ψυχικός.
Κρ.Π.: Και ο φυσικός πλούτος, που βλέπουμε ότι καταστρέφεται βήμα βήμα και αυτός;
Στ.Ρ.: Αυτός φοβάμαι ότι θα εκλείψει. Ο φυσικός πλούτος της, θα εκλείψει εντελώς πια…
Εννοώ, ότι δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει τη φύση. Αυτό που μάθαμε να θεωρούμε ως φύση΄ να το χαιρόμαστε, να το απολαμβάνουμε, να μας τονώνει σε στιγμές όπου εμείς –το ανθρώπινο στοιχείο, δηλαδή- υποχωρεί κάτω απ’ το βάρος των ψυχικών του, των συναισθηματικών του, ή των άλλων του προβλημάτων.
Πάντα ο άνθρωπος κατέφευγε στη φύση. Και τώρα αυτή η φύση δεν υπάρχει. Εκτός εάν νοήσουμε ως φύση τη Μύκονο… Αλλά, βέβαια, η Μύκονος, δεν είναι φύση. Παραφράζοντας τη Χάνα Άρεντ, θα πω, ότι: Αυτό που είναι η Μύκονος, δεν υπήρξε ποτέ φύση. Η Μύκονος είναι ένα απλό παράδειγμα, αν θέλετε. Αυτό, όμως, συμβαίνει σε μία παγκόσμια κλίμακα.
Κρ.Π.: Και που βαδίζουμε, αν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους, χωρίς να επέμβουμε;
Στ.Ρ.: Εάν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους κινδυνεύουμε να τερατοποιηθούμε οι ίδιοι. Το πρόβλημα είναι, πώς μπορούμε, και κάτω από ποιες συνθήκες, και ποια μέσα, να κάνουμε και τον εαυτό μας, και τους άλλους, να αναστοχαστούν τη θέση στην οποίαν βρίσκονται. Χωρίς αναστοχασμό, μόνο με το μονεταρισμό μας, μόνο με την ευμάρειά μας την υλική, φοβάμαι, όχι μόνο δεν γίνεται τίποτα, αλλά και ότι επισπεύδονται τα πράγματα.
Κρ.Π.: Και για ποιά ευμάρεια να μιλήσουμε, στην καλύτερη περίπτωση, ειδικά για την Ελλάδα…
Στ.Ρ.: Όταν το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει στα χέρια του το 20% του παγκοσμίου πλούτου, αντιλαμβάνεστε ότι, εμείς που ενδεχομένως πεινάμε, ή βρισκόμαστε σε δύσκολη κατάσταση, απλώς, δεν είμαστε μετρήσιμα στοιχεία! Δεν ενδιαφέρονται καν για την ύπαρξή μας.
Κρ.Π.: Οπότε, όταν δεν υπάρχουμε... Πόσο μάλλον, δεν υπάρχει ο πολιτισμός μας;
Στ.Ρ.: Είναι έτσι. Αυτά τα πράγματα είναι αλληλένδετα. Ύπαρξη χωρίς πολιτισμό, είναι μη ύπαρξη! Με αυτή την έννοια, είναι πάρα πολύ θλιβερή η εικόνα που φανερώνεται.
Κρ.Π.: Έχετε σκεφτεί, πώς θα μπορούσε να ανατραπεί αυτή η εικόνα;
Στ.Ρ.: Θα πω το πολύ κοινότοπο κλισέ: Να αλλάξει, ο καθένας από μας!-
Στ.Ρ.: Πιστεύω ότι αυτή η πραξικοπηματική πράξη της κυβέρνησης να αναστείλει την λειτουργία των καναλιών εκείνων που συγκροτούν το σύνολο της κρατικής τηλεόρασης, είναι μία πράξη η οποία από τη μια μεριά αγνοεί και παραχαράσσει πλήρως την συνταγματική τάξη και από την άλλη δημιουργεί μια εντελώς πρωτοφανή κατάσταση, για μια χώρα, η οποία θέλει, ακόμη, -έστω και προσχηματικά- να ονομάζεται δημοκρατική χώρα.
Το πρόβλημα είναι, πως όταν ένα δημόσιο αγαθό εμπίπτει μέσα στις οικονομικές σκοπιμότητες της εκάστοτε ιστορικής συγκυρίας, και εξ αυτού του λόγου το δημόσιο αυτό αγαθό χάνει τον δημόσιο χαρακτήρα του, χάνει βεβαίως ταυτοχρόνως και τον χαρακτήρα του κοινωνικού αγαθού΄ όχι μόνο του δημοσίου, αλλά και του κοινωνικού αγαθού.
Εδώ πρόκειται για μια κατάσταση πλήρους περιφρονήσεως κάθε κοινωνικής λειτουργίας, η οποία, μόνον αυτή μπορεί να στηρίξει μια εύρυθμη λειτουργία ενός συνόλου, μέσα στα πλαίσια της δημοκρατικότητας.
Ωστόσο, στη χώρα μας αλλά και διεθνώς, αντί για δημοκρατία έχουμε ένα ομοίωμα δημοκρατίας. Μέσα σ’ αυτό το ομοίωμα δημοκρατίας, το οποίο εμείς επιμένουμε να το λέμε δημοκρατία, εκείνο το οποίο συμβαίνει, είναι να αλλοιώνεται κάθε αξία, κάθε πνευματική, κάθε ιστορική, κάθε ψυχολογική αξία, πάνω στην οποία θα μπορούσε να στηριχθεί έστω και ένα ελλιπές δημοκρατικό καθεστώς.
Αυτά που συμβαίνουν τώρα, δείχνουν ότι και ως ομοίωμα δημοκρατίας, η δημοκρατία στην Ελλάδα, έχει πάψει προ πολλού να λειτουργεί.Κρ.Π.: Με την ίδια λογική που έκλεισαν την κρατική τηλεόραση, πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να κλείσουν και ένα άλλο δημόσιο οργανισμό, όπως το Αρχαιολογικό μουσείο της Ακρόπολης;
Στ.Ρ.: Μα, είναι σίγουρο ότι θα το έκλεινε! Διότι, η λογική, φαίνεται, η οποία καθοδηγεί αυτού του είδους το καθεστώς, όπως αυτό που υπάρχει σήμερα, είναι όχι μόνο να στερήσει την κοινωνία από τα δημόσια αγαθά(τα μουσεία της, την πνευματική της και καλλιτεχνικής ζωή, την ενημέρωση), αλλά ει δυνατόν, και αν μπορέσει να κλείσει –μεταφορικά- την κοινωνία. Αυτό, ουσιαστικά, επιδιώκεται. Η κοινωνία να λειτουργήσει, κάτω από καθεστώς πλήρους στερήσεως της κοινωνικότητός της.
Κρ.Π.: Όταν κάτι είναι φορέας -αλλά και σύμβολο- ενός πολιτισμού, διεθνώς μάλιστα, ανήκει σε μία κυβέρνηση, ή στο κράτος και στον λαό της; Σωστά; Και εκτός από την ανυπολόγιστη πολιτιστική αξία του επικοινωνιακού αυτού μέσου, υπάρχει επίσης και το αρχείο της Ερτ, το οποίο είναι ανυπολόγιστης αξίας.
Στ. Ρ.: Είμαι σε θέση να το ξέρω. Και να το ξέρω, μάλιστα, από τις διάφορες συνεργασίες που κατά καιρούς έχω κάνει με τη δημόσια τηλεόραση ή το δημόσιο ραδιόφωνο. Αλλά, εκείνο που πιστεύω, είναι το εξής: Αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα, όπως τη βλέπουν οι διοικούντες, απειλείται από την κοινωνία της. Οπότε, αυτή η απειλή που αισθάνονται από την κοινωνία, τους επιτάσσει όχι μόνο να την παραγνωρίσουν, αλλά να την φιμώσουν σε ότι πιο πολύτιμο έχει! Και ξεκινάνε, βεβαίως, από το πιο πολύτιμο, που είναι ο πολιτισμός!
Κρ.Π.: Και ο πολιτισμός είναι η ψυχή μας, οπότε οποιαδήποτε βία –άρα βιασμός- ενάντια στον πολιτισμό μας, είναι και ενάντια στην ψυχή μας;
Στ.Ρ.: Είναι ακριβώς αυτό.
Κρ.Π.: Όταν λέτε ότι οι κρατούντες απειλούνται από την κοινωνία, εννοείτε το μεγαλύτερο μέρος –ουσιαστικά- του ελληνικού λαού(όπως καταγράφεται και στη νέα δημοσκόπηση που έγινε για λογαριασμό του tvxs.gr), που είναι εναντίον και της συγκεκριμένης διαταγής, αλλά και ενάντια στην πολιτική τους, γενικά;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Διότι, δεν είναι μόνον το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας που δεν τους θέλει. Αυτό ενδεχομένως, θα μπορούσε να εκληφθεί, και μέσα στα όρια της οποιασδήποτε δημοκρατίας. Αλλά είναι το σύνολο των κοινωνικών δομών. Δεν πρόκειται για το «παιχνίδι» της δημοκρατίας, έστω κι αυτής της … δημοκρατίας που έχουμε μάθει να βιώνουμε στα νεωτερικά χρόνια.
Εδώ, γίνεται κάτι πολύ πιο σοβαρό, και είναι αυτό που οι θεωρητικοί θα λέγανε: "δημοκρατία, χωρίς Δήμο", ή "κοινωνία, χωρίς ανθρώπους", ή "έθνη, χωρίς εθνότητα". Δείτε, τα πράγματα εξελίσσονται σε έναν φασισμό, ο οποίος δεν υπήρξε ούτε καν στις ιστορικές του στιγμές, δηλαδή όταν ανεδείχθη ιστορικά.
Κρ.Π.: Και ο φασισμός, ειδικά στην Ελλάδα, στον πολιτισμό είχε επιτεθεί...
Στ.Ρ.: Α, μπράβο! Αλλά ξέρετε; Είχε επιτεθεί στον πολιτισμό, διαστρέφοντάς τον, κάνοντας για παράδειγμα γιορτές στα στάδια για την αρχαία Ελλάδα. Εδώ δεν πρόκειται γι’ αυτό.
Κρ.Π.: Εδώ πρόκειται για ακύρωση και κατάργηση;
Στ.Ρ.: Πρόκειται για την προσπάθεια ακύρωσης κάθε πολιτισμικής αξίας! Και βέβαια, η ενημέρωση, τουλάχιστον απ’ ότι ξέρω από το Πανεπιστήμιο, είναι η κορυφαία, ή μια από τις κορυφαίες στιγμές της πολιτισμικής αξιακής κλίμακας.
Κρ.Π.: Επιπλέον, υπάρχει δημοκρατία χωρίς ελεύθερη ενημέρωση, αλλά και έλεγχο της εξουσίας;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Και τον έλεγχο της εξουσίας, ουσιαστικά, τον ασκεί -όχι εντός των πλαισίων του «παιχνιδιού» της εκπροσώπησης- κάποιος λαός. Τον έλεγχο της εξουσίας τον ασκεί η ίδια η πολιτισμική υπόσταση του λαού!
Κρ.Π.: Τα πράγματα είναι πάρα πολύ άσχημα, λοιπόν;
Στ.Ρ.: Είναι πάρα πολύ άσχημα. Και εντελώς ασφυκτικά. Ρωτάω τους συναδέλφους μου, τους οικονομολόγους καθηγητές, αλλά και αυτοί, νομίζω, ότι απλώς παπαγαλίζουν κάποια πράγματα.
Κρ.Π.: Ζούμε την περίοδο της βασιλείας των… τεχνοκρατών, όπου οι τεχνοκράτες όχι μόνον υπερεκτιμούνται, αλλά αποκλείουν και οτιδήποτε μη τεχνοκρατικό; Εξού και ο αποκλεισμός του πολιτισμού και της ιστορίας; Ακόμα και πολλοί δημοσιογράφοι, σήμερα, μιλούν τεχνοκρατικά. Αυτό δεν είναι μία από τις πιο σοβαρές αιτίες που φτάσαμε εδώ;
Στ.Ρ.: Έτσι είναι, όπως το λέτε. Συμφωνώ απόλυτα. Και μιλούν μέσω στερεοτυπιών.
Κρ.Π.: Είναι νοοτροπία, τρόπος ζωής δηλαδή, όχι μόνο θέμα ιδεολογίας;
Στ.Ρ.: Ακριβώς. Κι εδώ έχω να πω, πάλι, εκείνο που εγώ υποστηρίζω πάντα και σε όσα κατά καιρούς γράφω, ότι: Κινδυνεύει η κοινωνία στο σύνολό της! Κινδυνεύει η κοινωνία, ως υπόσταση των λαών του κόσμου. Πρόκειται για μια εποχή τεράτων.
Κρ.Π.: Όταν λέτε «κινδυνεύει η κοινωνία», πώς το εννοείτε;
Στ.Ρ.: Εννοώ ότι, κινδυνεύει η κοινωνία να απεμπολήσει η ίδια -κάτω από το καθεστώς μιας ασφυκτικής πιέσεως- τον εαυτό της!
Κρ.Π.: Να μπει στο περιθώριο, δηλαδή; Να αποκλειστεί από τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα;
Στ.Ρ.: Ακριβώς! Η περιθωριοποιημένη, είναι η ίδια η κοινωνία! Δεν είναι κάποια μερίδα της.
Κρ.Π: Και όταν λέμε κοινωνία, εκτός από τους ανθρώπους, εννοούμε και τον φυσικό και πολιτισμικό της πλούτο;
Στ.Ρ.: Ναι, η κοινωνία είναι οι θεσμοί της, είναι οι δομές της. Η κοινωνία είναι ο πλούτος της, ο πνευματικός, και ο ψυχικός.
Κρ.Π.: Και ο φυσικός πλούτος, που βλέπουμε ότι καταστρέφεται βήμα βήμα και αυτός;
Στ.Ρ.: Αυτός φοβάμαι ότι θα εκλείψει. Ο φυσικός πλούτος της, θα εκλείψει εντελώς πια…
Εννοώ, ότι δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει τη φύση. Αυτό που μάθαμε να θεωρούμε ως φύση΄ να το χαιρόμαστε, να το απολαμβάνουμε, να μας τονώνει σε στιγμές όπου εμείς –το ανθρώπινο στοιχείο, δηλαδή- υποχωρεί κάτω απ’ το βάρος των ψυχικών του, των συναισθηματικών του, ή των άλλων του προβλημάτων.
Πάντα ο άνθρωπος κατέφευγε στη φύση. Και τώρα αυτή η φύση δεν υπάρχει. Εκτός εάν νοήσουμε ως φύση τη Μύκονο… Αλλά, βέβαια, η Μύκονος, δεν είναι φύση. Παραφράζοντας τη Χάνα Άρεντ, θα πω, ότι: Αυτό που είναι η Μύκονος, δεν υπήρξε ποτέ φύση. Η Μύκονος είναι ένα απλό παράδειγμα, αν θέλετε. Αυτό, όμως, συμβαίνει σε μία παγκόσμια κλίμακα.
Κρ.Π.: Και που βαδίζουμε, αν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους, χωρίς να επέμβουμε;
Στ.Ρ.: Εάν αφήσουμε τα πράγματα στη μοίρα τους κινδυνεύουμε να τερατοποιηθούμε οι ίδιοι. Το πρόβλημα είναι, πώς μπορούμε, και κάτω από ποιες συνθήκες, και ποια μέσα, να κάνουμε και τον εαυτό μας, και τους άλλους, να αναστοχαστούν τη θέση στην οποίαν βρίσκονται. Χωρίς αναστοχασμό, μόνο με το μονεταρισμό μας, μόνο με την ευμάρειά μας την υλική, φοβάμαι, όχι μόνο δεν γίνεται τίποτα, αλλά και ότι επισπεύδονται τα πράγματα.
Κρ.Π.: Και για ποιά ευμάρεια να μιλήσουμε, στην καλύτερη περίπτωση, ειδικά για την Ελλάδα…
Στ.Ρ.: Όταν το 1% του παγκόσμιου πληθυσμού, έχει στα χέρια του το 20% του παγκοσμίου πλούτου, αντιλαμβάνεστε ότι, εμείς που ενδεχομένως πεινάμε, ή βρισκόμαστε σε δύσκολη κατάσταση, απλώς, δεν είμαστε μετρήσιμα στοιχεία! Δεν ενδιαφέρονται καν για την ύπαρξή μας.
Κρ.Π.: Οπότε, όταν δεν υπάρχουμε... Πόσο μάλλον, δεν υπάρχει ο πολιτισμός μας;
Στ.Ρ.: Είναι έτσι. Αυτά τα πράγματα είναι αλληλένδετα. Ύπαρξη χωρίς πολιτισμό, είναι μη ύπαρξη! Με αυτή την έννοια, είναι πάρα πολύ θλιβερή η εικόνα που φανερώνεται.
Κρ.Π.: Έχετε σκεφτεί, πώς θα μπορούσε να ανατραπεί αυτή η εικόνα;
Στ.Ρ.: Θα πω το πολύ κοινότοπο κλισέ: Να αλλάξει, ο καθένας από μας!-
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου