.........................................................
Τις μεγαλύτερες ευθύνες τις έχουμε οι δημιουργοί*
«Το αίτημα της επανεκκίνησης είναι επίκαιρο για όλους μας» δηλώνει ο Παρασκευάς Καρασούλος. (Φωτ.: Νίκος Κοκκαλιάς)
Οταν μιλάς με τον Παρασκευά Καρασούλο,
γεμίζεις αισιοδοξία. Από το 1987 στον χώρο του ελληνικού τραγουδιού
«παίζει» με τις λέξεις και δίνει νοήματα στον λόγο, με τη συχνότητα που
αυτός ορίζει, μακριά από τον κλοιό της επίσημης δισκογραφίας.
Γράφει στίχους όπως για τον πρόσφατο δίσκο που κυκλοφόρησαν μαζί με τη Δήμητρα Γαλάνη, τρέχει για τον ιστορικό Φιλοπρόοδο Ομιλο Υμηττού που ανθίζει πάλι με δράσεις στη γειτονιά του, χαίρεται για τη Μικρή Αρκτο που δημιούργησε πριν από 18 χρόνια μαζί με δύο ακόμη καλλιτέχνες (Ανδρέας Γεωργιάδης, Βιβή Γερολυμάτου), τολμώντας δικές τους εκδόσεις βιβλίων, δίσκων και προτείνοντας εικαστικά γεγονότα. Τότε τους έλεγαν «τρελούς» γιατί έδιναν λόγο σε νέους ποιητές και νέους δημιουργούς στο τραγούδι.
Τώρα όλοι συμφωνούν πως πρόκειται για ένα εκδοτικό σήμα με αισθητική, το οποίο εκπροσωπεί και την αυστηρή γερμανική ECM στη χώρα μας.
Ενα άλλο όμως κομμάτι της Μικρής Αρκτου λειτουργεί ως φυτώριο του ελληνικού τραγουδιού. Μέσα από τις περίφημες Ακροάσεις Νέων Δημιουργών αναδείχθηκαν καλλιτέχνες όπως οι: Θέμης Καραμουρατίδης, Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, Ηλίας Βαμβακούσης, Δημήτρης Μαραμής, Νατάσα Μποφίλιου, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Ζαχαρίας Καρούνης κ.ά., ενώ μετά την άγονη προσπάθεια της τρίτης απόπειρας, η καινούργια δίνει υποσχέσεις. Σε λίγο καιρό, λέει, τα πράγματα δεν θα είναι ίδια στο τραγούδι...
Οι νέοι που βγήκαν από την 4η Ακρόαση είναι ένα ορμητικό κύμα. Δημιουργοί με άποψη και κριτική ματιά, 15άρηδες που δεν θέλουν να μας μοιάσουν, 17άρηδες με αίσθημα. «Τους διαφοροποιεί ένα πολύ πιο ισχυρό καλλιτεχνικό αίτημα, μιας και όλο το σύστημα του λάιφ στάιλ και της δισκογραφίας έχει καταρρεύσει» λέει ο Παρασκευάς Καρασούλος. Πιστεύει δε πως οι καινούργιοι «έχουν πιο ισχυρό το “εμείς”. Θέλουν να υπάρχουν μαζί. Επίσης είναι πιο μορφωμένοι ακαδημαϊκά και μουσικά. Διαβάζουν παρτιτούρες, γνωρίζουν τουλάχιστον ένα μουσικό όργανο, κάνουν μαθήματα φωνητικής».
– Βέβαια, παιδιά με εφόδια και καλές φωνές πηγαίνουν και στα ριάλιτι...
– Πάντα οι άνθρωποι ανάμεσα στο καλό και το κακό επιλέγουν το πιο εύκολο. Τα παιδιά όμως που γνωρίζουν δεν επιλέγουν τα ριάλιτι, κι ας περιμένουν χρόνια. Το αρνητικό που φορτώνονται οι νέοι είναι η διακοπή της σχέσης τους με το παρελθόν. Δεν έχουν πρόσβαση στην παράδοση και την ιστορία μιας τέχνης, είτε αυτό είναι το τραγούδι, η λογοτεχνία είτε τα εικαστικά. Παίρνουν εύκολα την πληροφορία από το Ιντερνετ, αλλά δεν μπορούν να την μεταβάλουν σε γνώση. Εδώ θα ήταν σημαντική η παρουσία των παραγωγών και εκδοτικών προσπαθειών τέτοιων που να δημιουργούν συνέχεια σε κάθε τέχνη, αλλά με την κρίση που βιώνουμε δεν είναι εύκολο.
– Είστε τόσο σίγουρος ότι τελείωσε το σύστημα του λάιφ στάιλ, όπως λέτε;
– Τελείωσε η πιο σημαντική εκδοχή του λάιφ στάιλ με την έννοια της ανάθεσης. Αναθέτω την ευτυχία μου στην κατανάλωση, τη δυστυχία μου στα χάπια και τον ψυχίατρο, την ελπίδα μου στους πολιτικούς. Εκπαιδευτήκαμε γι’ αυτό. Στον καπιταλισμό της ευδαιμονίας που για να υπάρξει, η πιο σημαντική του προϋπόθεση ήταν η ανάθεση των πολιτών σε εξειδικευμένα επιτελεία όλης της κλίμακας της ζωής μας. Αυτό δημιουργούσε εικόνες και τρόπους ζωής, που περιείχαν την κατανάλωση ιδεών και μορφών έκφρασης. Αυτό το μοντέλο ζωής βουλιάζει. Δεν ξέρω αν θα κερδίσουμε το στοίχημα. Ομως το αίτημα της τέχνης είναι να ενεργοποιήσει τον κόσμο σε μια κατεύθυνση διεκδίκησης ζωής.
– Αυτά λέτε στους στίχους σας στο «Αλλιώς». Μιλάτε για μια χώρα που δεν φτάνει να παραδώσει ο ένας στον άλλον τα κλειδιά..., για ένα καινούργιο εαυτό που ζητάει ν’ αφήσεις σαν άδειο ρούχο τον παλιό, αλλά χωρίς να κουνάτε το δάχτυλο.
– Είναι δυσκολότερος τρόπος από την ευκολία της καταγγελίας. Μας λείπει ο εσωτερικός δρόμος που θα περιέχει πνευματικότητα, σκέψη και επανατοποθέτηση των πραγμάτων. Υπ’ αυτή την έννοια κάθε συνάντηση με τη Δήμητρα (Γαλάνη) και στο «Φως» και στην «Παλίρροια» είχε διάθεση ενδοσκόπησης και συζήτησης. Προσπαθήσαμε να δούμε τι φταίει. Νομίζω ότι πρέπει να γίνει μια ριζική στροφή. Και ο τρόπος που συμμετέχουμε στην πολιτική και ο τρόπος που τοποθετούμε πολιτικά τα ζητήματα πρέπει να αλλάξει. Το αίτημα της επανεκκίνησης είναι επίκαιρο για όλους μας.
«Η οικονομική κρίση τραυμάτισε τον λόγο»
– Η επικαιρότητα (υποκλοπές, ψέματα, απειλές) ξεπερνά πια τη φαντασία. Σ’ αυτό οφείλεται η αμηχανία των δημιουργών να καταγράψουν όσα μας συμβαίνουν, στα τραγούδια τους;
– Είναι δύσκολο να καταγράψεις αυτό το τοπίο γιατί ζούμε μια μετάβαση. Η αμηχανία αυτή φαίνεται και στην απουσία έργου στους λογοτέχνες και σε όλους τους ανθρώπους που γράφουν, σε όλη την Ευρώπη. Η κρίση είναι πολύ βαθιά, άρα η ακτινογραφία της δεν είναι εύκολη. Η κρίση τραυμάτισε τον λόγο.
– Με εξαίρεση το ραπ, οι υπόλοιποι δημιουργοί, κυρίως οι παλιοί, μοιάζουν αμήχανοι. Νιώθουν αδύναμοι να μιλήσουν ή υπήρξαν βολεμένοι;
– Επειδή ταυτίστηκαν πάρα πολύ, βολεύτηκαν. Αυτό φαίνεται και στον δημόσιο λόγο που δεν μπόρεσε να είναι κριτικός, αυτόνομος, επιθετικός. Πριν προχωρήσουμε στην 4η Ακρόαση της Μικρής Αρκτου προβληματιστήκαμε, φοβούμενοι ότι θα αναπαράγεται και στους νέους αυτό το αδιέξοδο. Είδαμε όμως στίχους, μελοποιήσεις ποιημάτων και τραγουδιών που περιέχουν αγωνία, ελπίδα, κριτική στάση. Ο τρόπος που λειτουργούν την τέχνη τους οι νέοι είναι διαφορετικός. Δεν διστάζουν ακόμη κι αν δεν έχουν τίποτα στην τσέπη τους, να φτάσουν στην εταιρεία ή στην πρόβα περπατώντας.
– Γυρίζουμε στις δυσκολίες του ’60
– Ακριβώς, γι’ αυτό διαλέξαμε να διακριθούν όσοι άξιζαν και όχι ένας. Ελπίζουμε ότι μέσα από το πολυπληθές των διακριθέντων (100 παιδιά) θα δημιουργηθεί ένα νέο κύμα στο τραγούδι. Το πρώτο cd single βγήκε και σε λίγες ημέρες το δεύτερο. Απ’ αυτά προέκυψαν ο 15χρονος στιχουργός Γιάννης Βασιλόπουλος, ο συνθέτης Αντώνης Παπακωνσταντίνου, ο τραγουδοποιός Γιώργος Μητρογιαννόπουλος και οι δίδυμοι Παντελής και Μιχάλης Καλογεράκης που μελοποιούν από τα 15 τους ποίηση, η ερμηνεύτρια Δήμητρα Σελεμίδου, η Πολυξένη Καράκογλου... Το κοινό θέλει να τραγουδήσει νέα πρόσωπα.
– Εχει όμως και ευθύνες. Από τα χρόνια της Πασοκικής αλλαγής που πολλοί έτρεχαν τάχα για χάζι στον Πανταζή, μέχρι σήμερα που πετάνε... καναπέδες στου Παντελίδη.
– Δεν ήταν εύκολο να αντισταθείς στην καλοπέραση. Βομβαρδιζόμασταν από ένα ολόκληρο σύστημα που μιλούσε για έναν επίγειο παράδεισο. Τις μεγαλύτερες ευθύνες όμως τις έχουμε εμείς οι δημιουργοί. Αναθέσαμε κι εμείς σε έναν κόσμο ολόκληρο που φτιάχτηκε από τα ψέματα, την παρουσία μας.
«Στη γειτονιά μου λέω 45 καλημέρες»
– Από το 1987 που πρωτοεμφανιστήκατε με τον δίσκο «Μαγικό κλειδί» συχνά δηλώνετε: «Ζω όπως σκέφτομαι». Μεγάλη κουβέντα και τύχη.
– Μεγάλωσα και ζω σε μια γειτονιά μισή μέσα στην Αθήνα, τον Υμηττό. Αυτό μου δημιούργησε έναν αυτοπεριορισμό. Εννοώ ότι επέλεξα πώς θέλω να ζω, σε ποιο κλίμα, και η ζωή να μην είναι μακριά από την τέχνη μου. Στάθηκα συνεπής. Με βοήθησε πολύ η μικρή προσωποκεντρική γειτονιά μου, όπου υπάρχει συλλογική έκφραση και κυρίως ανθρώπινες σχέσεις. Η ατμόσφαιρα είναι πολύ πιο καθαρή στον Υμηττό.
– Ζείτε μόνο από τα γραπτά σας;
– Οχι βέβαια, ούτε η Μικρή Αρκτος υπήρξε μια επιχειρηματική δραστηριότητα με άξονα τα κέρδη. Πολλές φορές χρειάστηκε να επενδύσω όλα μου τα δικαιώματα εκεί, προκειμένου να προχωρήσει στα εκδοτικά της βήματα. Βιοποριζόμαστε όλοι από μια άλλη εμπορική εταιρεία. Λέγεται Ελιξ και μας έδινε τη δυνατότητα να επιβιώνουμε. Οι απαιτήσεις δεν ήταν ποτέ μεγάλες. Οσο προχωράς προς την αλήθεια των αναγκών σου, τόσο βλέπεις αλλιώς τα πράγματα. Για να πάω από το σπίτι στην εταιρεία που είναι στην ίδια γειτονιά λέω 45 καλημέρες. Αυτό είναι το αληθινό μέγεθος, όχι τα επτά αυτοκίνητα, οι τρεις πισίνες και τα έξι εξοχικά.
Γράφει στίχους όπως για τον πρόσφατο δίσκο που κυκλοφόρησαν μαζί με τη Δήμητρα Γαλάνη, τρέχει για τον ιστορικό Φιλοπρόοδο Ομιλο Υμηττού που ανθίζει πάλι με δράσεις στη γειτονιά του, χαίρεται για τη Μικρή Αρκτο που δημιούργησε πριν από 18 χρόνια μαζί με δύο ακόμη καλλιτέχνες (Ανδρέας Γεωργιάδης, Βιβή Γερολυμάτου), τολμώντας δικές τους εκδόσεις βιβλίων, δίσκων και προτείνοντας εικαστικά γεγονότα. Τότε τους έλεγαν «τρελούς» γιατί έδιναν λόγο σε νέους ποιητές και νέους δημιουργούς στο τραγούδι.
Τώρα όλοι συμφωνούν πως πρόκειται για ένα εκδοτικό σήμα με αισθητική, το οποίο εκπροσωπεί και την αυστηρή γερμανική ECM στη χώρα μας.
Ενα άλλο όμως κομμάτι της Μικρής Αρκτου λειτουργεί ως φυτώριο του ελληνικού τραγουδιού. Μέσα από τις περίφημες Ακροάσεις Νέων Δημιουργών αναδείχθηκαν καλλιτέχνες όπως οι: Θέμης Καραμουρατίδης, Γεράσιμος Ευαγγελάτος, Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης, Ηλίας Βαμβακούσης, Δημήτρης Μαραμής, Νατάσα Μποφίλιου, Ελεωνόρα Ζουγανέλη, Ζαχαρίας Καρούνης κ.ά., ενώ μετά την άγονη προσπάθεια της τρίτης απόπειρας, η καινούργια δίνει υποσχέσεις. Σε λίγο καιρό, λέει, τα πράγματα δεν θα είναι ίδια στο τραγούδι...
Οι νέοι που βγήκαν από την 4η Ακρόαση είναι ένα ορμητικό κύμα. Δημιουργοί με άποψη και κριτική ματιά, 15άρηδες που δεν θέλουν να μας μοιάσουν, 17άρηδες με αίσθημα. «Τους διαφοροποιεί ένα πολύ πιο ισχυρό καλλιτεχνικό αίτημα, μιας και όλο το σύστημα του λάιφ στάιλ και της δισκογραφίας έχει καταρρεύσει» λέει ο Παρασκευάς Καρασούλος. Πιστεύει δε πως οι καινούργιοι «έχουν πιο ισχυρό το “εμείς”. Θέλουν να υπάρχουν μαζί. Επίσης είναι πιο μορφωμένοι ακαδημαϊκά και μουσικά. Διαβάζουν παρτιτούρες, γνωρίζουν τουλάχιστον ένα μουσικό όργανο, κάνουν μαθήματα φωνητικής».
– Βέβαια, παιδιά με εφόδια και καλές φωνές πηγαίνουν και στα ριάλιτι...
– Πάντα οι άνθρωποι ανάμεσα στο καλό και το κακό επιλέγουν το πιο εύκολο. Τα παιδιά όμως που γνωρίζουν δεν επιλέγουν τα ριάλιτι, κι ας περιμένουν χρόνια. Το αρνητικό που φορτώνονται οι νέοι είναι η διακοπή της σχέσης τους με το παρελθόν. Δεν έχουν πρόσβαση στην παράδοση και την ιστορία μιας τέχνης, είτε αυτό είναι το τραγούδι, η λογοτεχνία είτε τα εικαστικά. Παίρνουν εύκολα την πληροφορία από το Ιντερνετ, αλλά δεν μπορούν να την μεταβάλουν σε γνώση. Εδώ θα ήταν σημαντική η παρουσία των παραγωγών και εκδοτικών προσπαθειών τέτοιων που να δημιουργούν συνέχεια σε κάθε τέχνη, αλλά με την κρίση που βιώνουμε δεν είναι εύκολο.
– Είστε τόσο σίγουρος ότι τελείωσε το σύστημα του λάιφ στάιλ, όπως λέτε;
– Τελείωσε η πιο σημαντική εκδοχή του λάιφ στάιλ με την έννοια της ανάθεσης. Αναθέτω την ευτυχία μου στην κατανάλωση, τη δυστυχία μου στα χάπια και τον ψυχίατρο, την ελπίδα μου στους πολιτικούς. Εκπαιδευτήκαμε γι’ αυτό. Στον καπιταλισμό της ευδαιμονίας που για να υπάρξει, η πιο σημαντική του προϋπόθεση ήταν η ανάθεση των πολιτών σε εξειδικευμένα επιτελεία όλης της κλίμακας της ζωής μας. Αυτό δημιουργούσε εικόνες και τρόπους ζωής, που περιείχαν την κατανάλωση ιδεών και μορφών έκφρασης. Αυτό το μοντέλο ζωής βουλιάζει. Δεν ξέρω αν θα κερδίσουμε το στοίχημα. Ομως το αίτημα της τέχνης είναι να ενεργοποιήσει τον κόσμο σε μια κατεύθυνση διεκδίκησης ζωής.
– Αυτά λέτε στους στίχους σας στο «Αλλιώς». Μιλάτε για μια χώρα που δεν φτάνει να παραδώσει ο ένας στον άλλον τα κλειδιά..., για ένα καινούργιο εαυτό που ζητάει ν’ αφήσεις σαν άδειο ρούχο τον παλιό, αλλά χωρίς να κουνάτε το δάχτυλο.
– Είναι δυσκολότερος τρόπος από την ευκολία της καταγγελίας. Μας λείπει ο εσωτερικός δρόμος που θα περιέχει πνευματικότητα, σκέψη και επανατοποθέτηση των πραγμάτων. Υπ’ αυτή την έννοια κάθε συνάντηση με τη Δήμητρα (Γαλάνη) και στο «Φως» και στην «Παλίρροια» είχε διάθεση ενδοσκόπησης και συζήτησης. Προσπαθήσαμε να δούμε τι φταίει. Νομίζω ότι πρέπει να γίνει μια ριζική στροφή. Και ο τρόπος που συμμετέχουμε στην πολιτική και ο τρόπος που τοποθετούμε πολιτικά τα ζητήματα πρέπει να αλλάξει. Το αίτημα της επανεκκίνησης είναι επίκαιρο για όλους μας.
«Η οικονομική κρίση τραυμάτισε τον λόγο»
– Η επικαιρότητα (υποκλοπές, ψέματα, απειλές) ξεπερνά πια τη φαντασία. Σ’ αυτό οφείλεται η αμηχανία των δημιουργών να καταγράψουν όσα μας συμβαίνουν, στα τραγούδια τους;
– Είναι δύσκολο να καταγράψεις αυτό το τοπίο γιατί ζούμε μια μετάβαση. Η αμηχανία αυτή φαίνεται και στην απουσία έργου στους λογοτέχνες και σε όλους τους ανθρώπους που γράφουν, σε όλη την Ευρώπη. Η κρίση είναι πολύ βαθιά, άρα η ακτινογραφία της δεν είναι εύκολη. Η κρίση τραυμάτισε τον λόγο.
– Με εξαίρεση το ραπ, οι υπόλοιποι δημιουργοί, κυρίως οι παλιοί, μοιάζουν αμήχανοι. Νιώθουν αδύναμοι να μιλήσουν ή υπήρξαν βολεμένοι;
– Επειδή ταυτίστηκαν πάρα πολύ, βολεύτηκαν. Αυτό φαίνεται και στον δημόσιο λόγο που δεν μπόρεσε να είναι κριτικός, αυτόνομος, επιθετικός. Πριν προχωρήσουμε στην 4η Ακρόαση της Μικρής Αρκτου προβληματιστήκαμε, φοβούμενοι ότι θα αναπαράγεται και στους νέους αυτό το αδιέξοδο. Είδαμε όμως στίχους, μελοποιήσεις ποιημάτων και τραγουδιών που περιέχουν αγωνία, ελπίδα, κριτική στάση. Ο τρόπος που λειτουργούν την τέχνη τους οι νέοι είναι διαφορετικός. Δεν διστάζουν ακόμη κι αν δεν έχουν τίποτα στην τσέπη τους, να φτάσουν στην εταιρεία ή στην πρόβα περπατώντας.
– Γυρίζουμε στις δυσκολίες του ’60
– Ακριβώς, γι’ αυτό διαλέξαμε να διακριθούν όσοι άξιζαν και όχι ένας. Ελπίζουμε ότι μέσα από το πολυπληθές των διακριθέντων (100 παιδιά) θα δημιουργηθεί ένα νέο κύμα στο τραγούδι. Το πρώτο cd single βγήκε και σε λίγες ημέρες το δεύτερο. Απ’ αυτά προέκυψαν ο 15χρονος στιχουργός Γιάννης Βασιλόπουλος, ο συνθέτης Αντώνης Παπακωνσταντίνου, ο τραγουδοποιός Γιώργος Μητρογιαννόπουλος και οι δίδυμοι Παντελής και Μιχάλης Καλογεράκης που μελοποιούν από τα 15 τους ποίηση, η ερμηνεύτρια Δήμητρα Σελεμίδου, η Πολυξένη Καράκογλου... Το κοινό θέλει να τραγουδήσει νέα πρόσωπα.
– Εχει όμως και ευθύνες. Από τα χρόνια της Πασοκικής αλλαγής που πολλοί έτρεχαν τάχα για χάζι στον Πανταζή, μέχρι σήμερα που πετάνε... καναπέδες στου Παντελίδη.
– Δεν ήταν εύκολο να αντισταθείς στην καλοπέραση. Βομβαρδιζόμασταν από ένα ολόκληρο σύστημα που μιλούσε για έναν επίγειο παράδεισο. Τις μεγαλύτερες ευθύνες όμως τις έχουμε εμείς οι δημιουργοί. Αναθέσαμε κι εμείς σε έναν κόσμο ολόκληρο που φτιάχτηκε από τα ψέματα, την παρουσία μας.
«Στη γειτονιά μου λέω 45 καλημέρες»
– Από το 1987 που πρωτοεμφανιστήκατε με τον δίσκο «Μαγικό κλειδί» συχνά δηλώνετε: «Ζω όπως σκέφτομαι». Μεγάλη κουβέντα και τύχη.
– Μεγάλωσα και ζω σε μια γειτονιά μισή μέσα στην Αθήνα, τον Υμηττό. Αυτό μου δημιούργησε έναν αυτοπεριορισμό. Εννοώ ότι επέλεξα πώς θέλω να ζω, σε ποιο κλίμα, και η ζωή να μην είναι μακριά από την τέχνη μου. Στάθηκα συνεπής. Με βοήθησε πολύ η μικρή προσωποκεντρική γειτονιά μου, όπου υπάρχει συλλογική έκφραση και κυρίως ανθρώπινες σχέσεις. Η ατμόσφαιρα είναι πολύ πιο καθαρή στον Υμηττό.
– Ζείτε μόνο από τα γραπτά σας;
– Οχι βέβαια, ούτε η Μικρή Αρκτος υπήρξε μια επιχειρηματική δραστηριότητα με άξονα τα κέρδη. Πολλές φορές χρειάστηκε να επενδύσω όλα μου τα δικαιώματα εκεί, προκειμένου να προχωρήσει στα εκδοτικά της βήματα. Βιοποριζόμαστε όλοι από μια άλλη εμπορική εταιρεία. Λέγεται Ελιξ και μας έδινε τη δυνατότητα να επιβιώνουμε. Οι απαιτήσεις δεν ήταν ποτέ μεγάλες. Οσο προχωράς προς την αλήθεια των αναγκών σου, τόσο βλέπεις αλλιώς τα πράγματα. Για να πάω από το σπίτι στην εταιρεία που είναι στην ίδια γειτονιά λέω 45 καλημέρες. Αυτό είναι το αληθινό μέγεθος, όχι τα επτά αυτοκίνητα, οι τρεις πισίνες και τα έξι εξοχικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου